Bài giảng Chương 2: Các phương pháp đánh giá và theo dõi tình trạng dinh dưỡng

Bài giảng Chương 2: Các phương pháp đánh giá và theo dõi tình trạng dinh dưỡng với mục tiêu giúp sinh viên sau khi học xong bài này nêu được khái niệm về đánh giá tình trạng dinh dưỡng và một số phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng thường sử dụng; nêu được phương pháp nhân trắc học: kỹ thuật thu thập số liệu, các chỉ số thường dùng, cách nhận định kết quả;...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Chương 2: Các phương pháp đánh giá và theo dõi tình trạng dinh dưỡng Chương 2 CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ VÀ THEO DÕI TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG -------------------------- ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG MỤC TIÊU Sau khi học xong bài này, sinh viên có khả năng: 1. Nêu được khái niệm về đánh giá tình trạng dinh dưỡng và một số phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng thường sử dụng. 2. Nêu được phương pháp nhân trắc học: kỹ thuật thu thập số liệu, các chỉ số thường dùng, cách nhận định kết quả. 3. Áp dụng được phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ em, lứa tuổi vị thành niên và người trưởng thành. NỘI DUNG 1. KHÁI NIỆM VỀ TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG Từ lâu người ta đã biết có mối liên quan chặt chẽ giữa dinh dưỡng và tình trạng sức khoẻ. Tình trạng dinh dưỡng có thể được định nghĩa là tập hợp các đặc điểm cấu trúc, các chỉ tiêu hoá sinh và đặc điểm các chức phận của cơ thể phản ánh mức đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng. Khi mới hình thành khoa học dinh dưỡng, để đánh giá tình trạng dinh dưỡng, người ta chỉ dựa vào các nhận xét đơn giản như gầy, béo; tiếp đó là một số chỉ tiêu nhân trắc như Brock, Quetelet, Pignet. Nhờ phát hiện về vai trò các chất dinh dưỡng và các tiến bộ kỹ thuật, phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng ngày càng hoàn thiện và ngày nay trở thành một chuyên khoa của dinh dưỡng học. Tình trạng dinh dưỡng của các cá thể là kết quả của ăn uống và sử dụng các chất dinh dưỡng của cơ thể. Số lượng và chủng loại thực phẩm cần để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của con người khác nhau tùy theo tuổi, giới, tình trạng sinh lý (ví dụ: thời kỳ có thai, cho con bú...) và mức độ hoạt động thể lực và trí lực. Cơ thể sử dụng các chất dinh dưỡng có trong thực phẩm không những phải trải qua quá trình tiêu hoá, hấp thu, phụ thuộc vào các yếu tố khác như sinh hoá và sinh lý trong quá trình chuyển hoá. Việc sử dụng thực phẩm chủ yếu phụ thuộc vào tình trạng sức khoẻ của cá thể. Ví dụ: tiêu chảy ảnh hưởng tức thì đến tiêu hoá hấp thu thức ăn. Tình trạng dinh dưỡng tốt phản ảnh sự cân bằng giữa thức ăn ăn vào và tình trạng sức khoẻ, khi cơ thể có tình trạng 98 dinh dưỡng không tốt, (thiếu hoặc thừa dinh dưỡng) là thể hiện có vấn đề về sức khoẻ hoặc dinh dưỡng hoặc cả hai. Tình trạng dinh dưỡng của một quần thể dân cư được thể hiện bằng tỷ lệ của các cá thể bị tác động bởi các vấn đề dinh dưỡng. Tình trạng dinh dưỡng của trẻ em từ 0 đến 5 tuổi thường được coi là đại diện cho tình hình dinh dưỡng và thực phẩm của toàn bộ cộng đồng. Đôi khi người ta cũng lấy tình trạng dinh dưỡng của phụ nữ tuổi sinh đẻ làm đại diện. Các tỷ lệ trên phản ánh tình trạng dinh dưỡng của toàn bộ quần thể dân cư ở cộng đồng đó, ta có thể sử dụng để so sánh với số liệu quốc gia hoặc cộng đồng khác. 2. CÁC GIAI ĐOẠN ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG: Thôøi kyø tieàn beänh lyù Thôøi kyø beänh lyù Rối Döïloạn Biểu Bệnh Cố Tử chuyển hiện tröõ rõ rệt tật vong hoá bệnh caïn chưa kieät rõ rệt Giảm dự trữ Thôøi kyø laâm saøng laâm saøng Thôøi kyø tieàn Cân bằng lương thực Tỷ lệ tử thực phẩm vong Nghiên cứu khẩu phần Nghiên cứu lâm sàng và tỷ lệ bệnh tật Nghiên cứu các yếu tố Nghiên cứu nhân trắc kinh tế xã hội Nghiên cứu hoá sinh 99 3. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG Đánh giá tình trạng dinh dưỡng là quá trình thu thập và phân tích thông tin, số liệu về tình trạng dinh dưỡng và nhận định tình hình trên cơ sở các thông tin số liệu đó. Tình hình dinh dưỡng của một cộng đồng, một địa phương cũng như trên phạm vi cả nước là một trong các nguồn dẫn liệu rất quan trọng để xây dựng và đánh giá các dự án về sức khoẻ và phát triển kinh tế xã hội. Để có các nguồn số liệu tin cậy, đánh giá tình hình dinh dưỡng cần được tiến hành đúng phương pháp và theo một quy trình hợp lý. Một số phương pháp định lượng chính thường được sử dụng trong đánh giá tình trạng dinh dưỡng như: - Nhân trắc học - Điều tra khẩu phần và tập quán ăn uống. - Các thăm khám thực thể/ dấu hiệu lâm sàng, đặc biệt chú ý tới các triệu chứng thiếu dinh dưỡng kín đáo và rõ ràng. - Các xét nghiệm cận lâm sàng chủ yếu l ...