Bài giảng Chương 2: Phương pháp hào châm - Bài 7

Bài 7 "Vị trí và tác dụng điều trị của những huyệt thông dụng" thuộc bài giảng chương 2 Phương pháp hào châm giới thiệu đến các bạn nội dung đại cương về huyệt, định nghĩa huyệt, tác dụng của huyệt vị châm cứu theo đông y, phân loại huyệt,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung cuốn sách để nắm bắt nội dung chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Chương 2: Phương pháp hào châm - Bài 7 Ch−¬ng IIPh−¬ng ph¸p hµo ch©m 135 Bµi 7 VÞ trÝ vµ t¸c dông ®iÒu trÞ cña nh÷ng huyÖt th«ng dôngMôC TIªU 1. Nªu ®−îc ®Þnh nghÜa cña huyÖt. 2. Nªu ®−îc 4 t¸c dông chung (sinh lý, bÖnh lý, chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ) cña huyÖt. 3. Ph©n biÖt ®−îc 3 lo¹i huyÖt chÝnh (huyÖt trªn ®−êng kinh, huyÖt ngoµi ®−êng kinh, a thÞ huyÖt ). 4. M« t¶ ®−îc chÝnh x¸c vÞ trÝ 128 huyÖt. 5. LiÖt kª ®−îc t¸c dông ®iÒu trÞ cña 128 huyÖt th«ng dông. 6. Ph©n tÝch ®−îc c¬ së lý luËn cña nh÷ng t¸c dông ®iÒu trÞ cña huyÖt.I. §ÞNH NGHÜA HUYÖT Theo s¸ch Linh khu thiªn Cöu ch©m thËp nhÞ nguyªn: “HuyÖt lµ n¬i thÇnkhÝ ho¹t ®éng vµo - ra; nã ®−îc ph©n bè kh¾p phÇn ngoµi c¬ thÓ”. Cã thÓ ®Þnh nghÜa huyÖt lµ n¬i khÝ cña t¹ng phñ, cña kinh l¹c, cña c©n c¬x−¬ng khíp tô l¹i, táa ra ë phÇn ngoµi c¬ thÓ. Nãi c¸ch kh¸c, huyÖt lµ n¬i tËptrung c¬ n¨ng ho¹t ®éng cña mçi mét t¹ng phñ, kinh l¹c…., n»m ë mét vÞ trÝ cè®Þnh nµo ®ã trªn c¬ thÓ con ng−êi. ViÖc kÝch thÝch t¹i nh÷ng huyÖt vÞ nµy (b»ngch©m hay cøu) cã thÓ lµm nh÷ng vÞ trÝ kh¸c hay bé phËn cña mét néi t¹ng nµo®ã cã sù ph¶n øng nh»m ®¹t ®−îc kÕt qu¶ ®iÒu trÞ mong muèn. HuyÖt kh«ng nh÷ng cã quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c ho¹t ®éng sinh lý vµ c¸cbiÓu hiÖn bÖnh lý cña c¬ thÓ, mµ cßn gióp cho viÖc chÈn ®o¸n vµ phßng ch÷abÖnh mét c¸ch tÝch cùc. Theo c¸c s¸ch x−a, huyÖt ®−îc gäi d−íi nhiÒu tªn kh¸c nhau: du huyÖt ,khæng huyÖt , kinh huyÖt , khÝ huyÖt , cèt huyÖt v.v......Ngµy nay huyÖt lµ danhtõ ®−îc sö dông réng r·i nhÊt. C¸c nhµ khoa häc ngµy nay chØ c«ng nhËn sù hiÖn h÷u cña huyÖt vÞ ch©mcøu vÒ mÆt hiÖu qu¶ trÞ liÖu vµ vÒ mÆt ®iÖn sinh vËt (tham kh¶o thªm ë phÇnIII - bµi më ®Çu).136II. T¸C DôNG CñA HUYÖT VÞ CH©M CøU THEO §«NG YA. T¸C DôNG SINH Lý HuyÖt cã quan hÖ chÆt chÏ víi kinh m¹ch vµ t¹ng phñ mµ nã phô thuéc. VÝdô huyÖt th¸i uyªn thuéc kinh PhÕ cã quan hÖ mËt thiÕt: − Víi kinh PhÕ − Víi c¸c tæ chøc cã ®−êng kinh PhÕ ®i qua. − Víi c¸c chøc n¨ng sinh lý cña t¹ng PhÕ.B. T¸C DôNG TRONG BÖNH Lý Theo YHCT, huyÖt còng lµ cöa ngâ x©m lÊn cña c¸c nguyªn nh©n g©ybÖnh tõ bªn ngoµi. Khi søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ (chÝnh khÝ) bÞ suy gi¶m th× c¸cnguyªn nh©n bªn ngoµi (YHCT gäi lµ tµ khÝ) dÔ x©m lÊn vµo c¬ thÓ qua c¸c cöangâ nµy ®Ó g©y bÖnh. MÆt kh¸c, bÖnh cña c¸c t¹ng phñ kinh l¹c còng ®−îc ph¶n ¸nh ra ë huyÖt:hoÆc ®au nhøc tù nhiªn, hoÆc Ên vµo ®au, hoÆc mµu s¾c ë huyÖt thay ®æi (tr¾ngnhît, ®á thÉm), hoÆc h×nh th¸i thay ®æi (bong biÓu b×, môn nhá hoÆc sê cøng bªnd−íi huyÖt).C. T¸C DôNG CHÈN §O¸N Dùa vµo nh÷ng thay ®æi ë huyÖt ®· nªu trªn (®au nhøc, ®æi mµu s¾c, cocøng.....) ta cã thªm t− liÖu gióp chÈn ®o¸n nhÊt lµ chÈn ®o¸n vÞ trÝ bÖnh (vÝ dôhuyÖt t©m du ®au hoÆc Ên ®au lµm ta nghÜ ®Õn bÖnh ë T©m). Nh÷ng biÓu hiÖn bÊt th−êng ë huyÖt th−êng chØ cã gi¸ trÞ gîi ý cho chÈn®o¸n. §Ó cã ®−îc chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh cÇn dùa vµo toµn bé ph−¬ng ph¸p chÈn®o¸n cña YHCT.D. T¸C DôNG PHßNG Vµ CH÷A BÖNH HuyÖt cßn lµ n¬i tiÕp nhËn c¸c kÝch thÝch kh¸c nhau. T¸c ®éng lªn huyÖtvíi mét l−îng kÝch thÝch thÝch hîp cã thÓ lµm ®iÒu hßa ®−îc nh÷ng rèi lo¹nbÖnh lý, t¸i lËp l¹i ho¹t ®éng sinh lý b×nh th−êng cña c¬ thÓ. T¸c dông ®iÒu trÞ nµy cña huyÖt tïy thuéc vµo mèi liªn hÖ gi÷a huyÖt vµkinh l¹c t¹ng phñ, vÝ dô: phÕ du (bèi du huyÖt cña PhÕ) cã t¸c dông ®èi víichøng khã thë, ho…; tóc tam lý (hîp huyÖt cña kinh VÞ) cã t¸c dông ®èi víichøng ®au bông.III. PH©N LO¹I HUYÖT C¨n cø vµo häc thuyÕt Kinh l¹c, cã thÓ chia huyÖt lµm 3 lo¹i chÝnh: 1371. HuyÖt n»m trªn ®−êng kinh (huyÖt cña kinh - kinh huyÖt) HuyÖt cña kinh lµ nh÷ng huyÖt trªn 12 kinh chÝnh vµ 2 m¹ch Nh©m, §èc.Mét c¸ch tæng qu¸t, tÊt c¶ c¸c huyÖt vÞ ch©m cøu ®Òu cã nh÷ng t¸c dông chungtrong sinh lý vµ bÖnh lý nh− ®· nªu ë trªn. Tuy nhiªn, cã nh÷ng huyÖt cã vai trßquan träng h¬n nh÷ng huyÖt kh¸c trong ®iÒu trÞ vµ chÈn ®o¸n. Nh÷ng huyÖtnµy ®· ®−îc ng−êi x−a tæng kÕt l¹i vµ ®Æt thªm tªn cho chóng nh− nguyªn, l¹c,khÝch, ngò du, bèi du… Cã thÓ t¹m gäi ®©y lµ tªn chøc vô cña c¸c huyÖt vÞ ch©mcøu (ngoµi tªn gäi riªng cña tõng huyÖt). Nh÷ng huyÖt quan träng nµy gåm: HuyÖt nguyªn Th−êng ®−îc ng−êi thÇy thuèc ch©m cøu xem lµ “huyÖt ®¹i diÖn” cña®−êng kinh. Mçi kinh chÝnh cã 1 huyÖt nguyªn. VÞ trÝ c¸c huyÖt nguyªn th−êng n»m ë cæ tay, cæ ch©n hoÆc gÇn ®ã. Do tÝnh ®¹i diÖn cña nguyªn huyÖt mµ chóng th−êng ®−îc dïng ®Ó chÈn®o¸n vµ ®iÒu trÞ nh÷ng bÖnh h−, thùc cña t¹ng, phñ, kinh l¹c t−¬ng øng. HuyÖt l¹c HuyÖt l¹c lµ n¬i khëi ®Çu cña l¹c ngang gióp nèi liÒn gi÷a kinh d−¬ng vµkinh ©m t−¬ng øng, thÓ hiÖn ®−îc quy luËt ©m d−ong, mèi quan hÖ trong ngoµi,quan hÖ biÓu lý. Mçi kinh chÝnh vµ 2 m¹ch Nh©m, §èc cã 1 huyÖt l¹c. Ngoµi ra do tÝnhchÊt quan träng cña hÖ thèng ...