Bài giảng Đại cương về ký sinh trùng y học và một số ký sinh trùng gây bệnh thường gặp

Nội dung chính của bài giảng trình bày khái niệm về ký sinh trùng và vật chủ, liên hệ giữa ký sinh trùng và vật chủ. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Đại cương về ký sinh trùng y học và một số ký sinh trùng gây bệnh thường gặpĐẠICƯƠNGVỀKÝSINHTRÙNG YHỌCVÀMỘTSỐKÝSINHTRÙNGGÂYBỆNHTHƯỜNGGẶPI. Khái niệm về ký sinh trùng và vật chủ1.Kýsinhtrùng:Lànhữngsinhvậtsốngnhờvàonhữngsinhvậtkhácđangsống,sửdụngchấtdinhdưỡngcủacácsinhvậtđóđểtồntạivàpháttriển.VD:giun,sán…2.Phânloại:A.Kýsinhtrùngthuộcgiớiđộngvật:Đơnbào:trùngchângiả(amipđườngruột),trùngroi,trùnglông;Trùngbàotử:PlasmodiumĐabào:giunsán,chânkhớpB:Kýsinhtrùngthuộcgiớinấm:Nấmtảo(Mucor,Rhizopus)Nấmđảm(Basidiomycetes):nấmđộcvàkhôngđộcNấmtúi(Penicilium,Aspergillus)Nấmbấttoàn(FungiImperfecti)3.Vậtchủ:Lànhữngsinhvậtbịvikýsinhtrùngsốngnhờ.Vdngườilàvậtchủcủaloàigiunsán..4.Liên hệ giữa ký sinh trùng và vật chủCộngsinh:Sựsốngchunggiữa2sinhvật,cótínhbắtbuộc,cả2cùngcólợi.Vd:TrichomonastiếtmencellulasechomốitiêuhóacellulosevàruộtmốimớithíchhợpchoTrichomonassinhsống)- Hộisinh:khisốngchungchỉcó1bêncólợi.Vd: Enteamoebacolisốnghộisinhănthứcănthừatrongđại tràngngườinhưngkhônggâyhạichongười.- Hoạisinh:bìnhthườngsinhvậtsốnghoạisinhkhônggây hại,nhưngkhicơthểsuyyếuchúngchuyểnthànhgây bệnh.VdCandidaalbicansKísinh:sinhvậtsốngnhờcólợilàKST,sinhvậtkiabịkísinhvàbịthiệthại.Vdgiunđũangười(Ascarislumbricoides),KSTsốtrét5. Các loại ký sinh trùnga.Kýsinhtrùngbắtbuộc:NgoạiKST:sốngởda,xoangthiênnhiên(cáighẻ,nấmda)NộiKST:sốngởcáccơquansâu(giunsánởốngtiêuhóa,Plasmodiumtrongmáu)b.KSTlạcchủ:KSTbìnhthườngsốngở1loàivậtchủnhấtđinhnhưngdotiếpxúclạilạcsangloàikhác.Vdgiunmócchógâybệnhấutrùngdiđộngởdangười..c.KSTlạcchỗ:KSTđilạcsangcơquankháchơncơquanchúngthườngsống.Vdgiunđũachuivàoốngmậtd.KSTcơhội:Từnộihoạisinhchuyểnthànhgâybệnh(Candidaalbicans)e.KSTngẫunhiên:Từngoạihoạisinhchuyểnthànhgâybệnh(Aspergillussp)II.ĐẶC ĐIỂM VÀ CẤU TẠO CỦA KST1.Hìnhthể:Đơnbào:cầu,bầudục,quảlê,vôđịnhhình.Cóthểlàthựcvậtnhưnấmgâyhắclào(Epidermophyton),langben(pityrosporumorbiculaire),cóloạilàđộngvậtnhưamipchuyểnđộngbằnggiảtúchaytrùngroiTrichomonaschuyểnđộngbằngroiĐabào:cácloạigiun,cónhữngbộphậnđặcbiệtdễkýsinhvàpháttriểnnhưgiunmóccómócđểbámchắcvàon/mruột,sándâycóhấpkhẩuđểhấpthuchấtdinhdưỡngtừvậtchủ.2.Kíchthước:khônggiốngnhau,rấtnhỏphảinhìnquakínhhiểnvi,KSTSR(310µm)cóloạidài2025cm(giunđũa),rấtdài(sándây8m)3.Sinhsản:vôtính(cắtđôi,nẩychồi)vàhữutínhIII.ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA KST1.CáchìnhthứcsinhsảncủaKSTSSvôtính:khôngcósựkếthợpgiữagiaotửđựcvàgiaotửcáinhưtáchđôi(amip),nẩychồi(nấm)SShữutính:cósựkếthợpgiữagiaotửđựcvàgiaotửcáinhưgiunđũa(đẻratrứng),giunchỉ(đẻraấutrùng)SSlưỡngtính:bảnchấtlasshữutínhsongtrongcùng1cơthểcócảbộphậnsinhdụcđựcvàsinhdụccáiSSđaphôi:cũnglàsshữutính,song1trứngcóthểnởranhiềuấutrùngnhưsánlágan2.ChukỳsinhsảnTùytừngloạiKSTmàchukỳcóthểkhácnhau,từđơngiảnđếnphứctạp,qua1haynhiềuvậtchủ,cóthểchialàm2loại:Chukỳđơngiản:chỉcần1vậtchủnhưgiunđũaChukỳphứctạp:cótừ2vậtchủtrởlênmớicókhảnăngkhépkínchukỳnhưKSTsốtrétChukỳđặcbiệt:KSTchỉcó1vậtchủvàdotiếpxúcsẽsangvậtchủmớinhưghẻ.B.Bệnh KST1.TáchạigâybệnhcủaKSTHấpthụcácchấtdinhdưỡngcủacơthểnhưgiunsángâysdd,thiếumáuTiếtrachấtđộclàmcơthểnhiễmđộctạichỗhoặctoànthânnhưgiunmóctiếtrađộctốlàmthiếumáunặngKíchthíchgâyviêmnhiễm,loétniêmmạcruột,giunchỉgâyviêmtắcbạchmạch(phùchânvoi)LàmthayđổithànhphầnnộimôicủacơthểnhưmáuvàhuyếtthanhGâynhữngbiếnchứngcấptính:giunđủagâytắcruột,giunchuiốngmậtgâytắcmật,viêmtụy2.Các đặc tính của bệnh KSTThườngdiễnbiếnâmthầmlặnglẽ,rấtkhópháthiệntrênlâmsàng,chỉkhicóbiểuhiệnlâmsàngrõrệthoặccóbiếnchứngmớiđikhámbệnh.BệnhKSTđasốthườngkéodàivìtuổithọcủaKSTkhádàihàngtháng,hàngnăm:giunkim23tháng,giunđủa78nămLà1bệnhxãhộiliênquanđếnvệsinhmôitrườngvànhiềungườitrongxãhội3.PhòngbệnhKSTCảitạomôitrườngsống,quảnlýphân,nước,rácđúngquytrìnhDiệtcácvậtchủtrunggiantruyềnbệnh:ruồi,nhặng,chuột..C.MỘTSỐKSTTHƯỜNGGẶPI.KSTsốtrét1.Đạicương:HơnnửadiệntíchthếgiớisốngtrongvùngSR,500triệungườimắcbệnhSR- Tửvonghàngnăm23triệu,đasốtrẻem- Phươngthứctr ...