Bài giảng Giải phẩu thú y - ChươngV: Bộ máy tiết niệu sinh dục (Nguyễn Bá Tiếp)

Cơ quan tiết niệu : sản sinh và bài tiết nước tiểu gồm thận, ống dẫn niệu, bóng đái, niệu đạo. Cơ quan sinh dục sản xuất tế bào sinh dục, thực hiện chức năng giao phối và sinh sản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Giải phẩu thú y - ChươngV: Bộ máy tiết niệu sinh dục (Nguyễn Bá Tiếp) Formatted: LeftNguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie Ch−¬ng V : Bé m¸y tiÕt niÖu- sinh dôc Bé m¸y tiÕt niÖu sinh dôc gåm : - C¬ quan tiÕt niÖu: s¶n sinh vµ bµi tiÕt n−íc tiÓu gåm thËn, èng dÉn niÖu, bãng®¸i, niÖu ®¹o. - C¬ quan sinh dôc s¶n xuÊt tÕ bµo sinh dôc, thùc hiÖn chøc n¨ng giao phèi vµsinh s¶n. VÒ nguån gèc ph¸t sinh vµ gi¶i phÉu ®Þnh khu, chóng cã mèi liªn quan mËtthiÕt víi nhau vµ cã mét sè bé phËn chung nhau (niÖu ®¹o, d−¬ng vËt ë con ®ùc,©m ®¹o ë con c¸i). HÖ tiÕt niÖu Uniraria (organa oropoetica); Urinary system1. ThËn: renes; kidneys Gia sóc cã 2 qu¶ thËn lµ c¬ quan s¶n sinh n−íc tiÓu n»m ë 2 bªn vµ d−íi c¸c ®ètsèng l−ng cuèi vµ vïng h«ng; trong xoang bông ngoµi l¸ thµnh xoang phóc m¹c.N−íc tiÓu sinh ra trong thËn ®−îc ®æ vµo xoang thËn råi theo èng dÉn niÖu ®Õnbãng ®¸i (bµng quang) sau ®ã theo niÖu ®¹o ®æ ra ngoµi.1.1. VÞ trÝ vµ h×nh th¸i ngoµiThËn cã h×nh th¸i ngoµi kh¸c nhau tuú loµi gia sóc. - §Æc ®iÓm chung: Mçi qu¶ thËn cã 2 mÆt, 2 c¹nh, 2 ®Çu. + MÆt l−ng ¸p s¸t phÝa d−íi 2 bªn cét sèng, cong låi vµ ®−îc mì bao bäc. + MÆt bông dÑp h¬n. + C¹nh ngoµi cong låi, + C¹nh trong: phÇn gi÷a cã rèn thËn lµ n¬i m¹ch qu¶n, thÇn kinh ®i vµo thËn vµn¬i ®i ra cña èng dÉn niÖu. + §Çu tr−íc h−íng vÒ phÝa ngùc. + §Çu sau h−íng vÒ xoang chËu. MÆt ngoµi thËn ®−îc bao bäc bëi mét líp mµng tr¬n, nh½n vµ dÔ bãc ra khái bÒmÆt thËn. ë rèn thËn, líp mµng nµy chui s©u vµo trong tiÕp gi¸p víi mµng cña c¸cm¹ch qu¶n ph©n ®Õn thËn.1.2. H×nh th¸i trong: - Bªn ngoµi ®−îc bao bäc bëi líp mµng sîi vµ mì; - ChÝnh gi÷a vïng rèn thËn lµ xoang thËn chøa bÓ thËn; - Xung quanh xoang thËn lµ tæ chøc thËn gåm miÒn tuû ë trong, miÒn vá ëngoµi s¸t líp mµng sîi. - Trong thËn cßn cã m¹ch qu¶n, thÇn kinh.* Mµng sîi (renal capsule):. Bao bäc bªn ngoµi. ë loµi nhai l¹i, bao sîi len lái gi÷a c¸c r·nh trªn bÒ mÆt thËn vµ khã bãc. ë bß vµ lîn, bao sîi chui vµo rèn thËn lãt trong lßng xoang thËn bäc lÊy c¸c ®µithËn vµ c¸c m¹ch qu¶n. HÖ niÖu sinh dôc 53 Formatted: LeftNguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie Bªn ngoµi bao sîi ®−îc phñ mét líp mì.* MiÒn vá (renal cortex) : Mµu ®á n©u, nhiÒu mao m¹ch. + S¸t bao sîi cã nhiÒu c¸c tiÓu thÓ thËn hay tiÓu thÓ Malpighi (mal-phi-gi). + PhÝa trong gåm c¸c th¸p thËn (renal pyramid). Mét th¸p thËn cã kho¶ng 300-500 th¸p ferrein (phe-ranh), gi÷a c¸c th¸p thËn lµc¸c cét thËn hay cét Bertin (bÐc-tanh).* MiÒn tuû (renal merrow): n»m trong miÒn vá, gåm c¸c th¸p malpighi h×nh nãncã ®¸y h−íng ra miÒn vá, ®Ønh h−íng vµo xoang thËn dÉn n−íc tiÓu ®æ vµo xoangthËn (ë ngùa, chã). Trong thËn bß, thËn lîn cã c¸c ®µi thËn høng n−íc tiÓu tõ c¸c gai thËn ®æ vµo c¸c®µi thËn lín tõ ®ã ®æ vµo xoang thËn. C¸c th¸p thËn ng¨n c¸ch nhau bëi c¸c cét thËn. C¸c cét ë miÒn tuû lµ n¬i ®i quacña c¸c m¹ch qu¶n, thÇn kinh.* Xoang thËn (bÓ thËn: renal sinus):. N»m gi÷a lßng qu¶ thËn ®Ó chøa n−íc tiÓu&th«ng víi èng dÉn niÖu ®i ra ngoµi rèn thËn. Thµnh xoang do mµng sîi chui vµo t¹o nªn, trªn thµnh cã nh÷ng phÇn lâm h×nhnãn lµ c¸c ®µi thËn «m lÊy c¸c gai thËn ®Ó høng n−íc tiÓu.1.3. CÊu t¹o: ThËn ®−îc cÊu t¹o tõ c¸c ®¬n vÞ thËn (nephron). Mçi ®în vÞ thËn gåm 1 tiÓu thÓ thËn s¶n sinh n−íc tiÓu vµ hÖ thèng èng sinhniÖu. * TiÓu thÓ thËn hay tiÓu thÓ Malpighi: n»m chñ yÕu ë miÒn vá gåm 2 phÇn:nang Bowman vµ qu¶n cÇu Malpighi. + Nang Bowman (bowman’s capsule) d¹ng tói lâm gåm hai líp mµng t¹othµnh xoang Bowman chøa n−íc tiÓu ®Çu. + Qu¶n cÇu Malpighi (glomerulus) lµ 1 bói mao m¹ch cuèn trßn trong lßngnang Bowman cã 1 ®éng m¹ch ®i vµo vµ 1 ®éng m¹ch ®i ra (®−êng kÝnh nhá h¬n®éng m¹ch ®i vµo). Do sù chªnh lÖch ¸p lùc m¸u gi÷a hai ®éng m¹ch nµy cña cÇumao qu¶n nªn dÞch láng tõ trong mao qu¶n thÊm qua l¸ t¹ng cña nang vµo xoangbowman t¹o n−íc tiÓu ®Çu. * èng sinh niÖu Lµ hÖ thèng èng cã nhiÖm vô läc n−íc tiÓu ®Çu, t¸i hÊp thun−íc, ion kim lo¹i v.v... vµ dÉn n−íc tiÓu ®æ vµo xoang thËn . èng sinh niÖu gåmc¸c ®o¹n: (1) èngl−în gÇn (proximal tubule) nèi tiÕp víi nang Bowman, ...