Bài giảng Luật Hình sự Việt Nam: Chương IV - ThS. Trần Đức Thìn

Bài giảng Luật Hình sự Việt Nam: Chương IV trình bày các yếu tố của tội phạm, cấu thành tội phạm, ý nghĩa của cấu thành tội phạm và một số nội dung khác.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Luật Hình sự Việt Nam: Chương IV - ThS. Trần Đức ThìnCHƯƠNG IV: CẤU THÀNH TỘI PHẠM1. CÁC YẾU TỐ CỦA TỘI PHẠM XÉT VỀ MẶT BẢN CHẤT, NỘI DUNG CHÍNH TRỊ, XÃ HỘI VÀ NỘI DUNG PHÁP LÝ, TỘI PHẠM LÀ MỘT HIỆN TƯỢNG XÃ HỘI MANG TÍNH GIAI CẤP, TÍNH LỊCH SỬ ĐƯỢC ĐẶC TRƯNG BỞI TÍNH NGUY HIỂM CHO XH, TÍNH TRÁI PLHS XÉT VỀ MẶT CẤU TRÚC, TỘI PHẠM ĐƯỢC HỢP THÀNH BỞI CÁC YẾU TỐ CÓ QUAN HỆ MẬT THIẾT VỚI NHAU KHÔNG TÁCH RỜI NHAU, NHƯNG CÓ THỂ PHÂN CHIA ĐƯỢC TRONG TƯ DUY VÀ CHO PHÉP NGHIÊN CỨU ĐỘC LẬP VỚI NHAU. CÁC YẾU TỐ ĐÓ LÀ: KHÁCH THỂ: NHỮNG QHXH BỊ TỘI PHẠM XÂM HẠI HOẶC ĐE DOẠ XÂM HẠI. BẤT KỲ TỘI PHẠM NÀO CŨNG GÂY RA THIỆT HẠI HOẶC ĐE DOẠ GÂY RA THIỆT HẠI CHO MỘT QHXH NHẤT ĐỊNH ĐƯỢC LHS BẢO VỆ. Chủ thể của tội phạm: là con người cụ thể có năng lực TNHS và đạt đến độ tuổi luật định đã thực hiện hành vi phạm tội. Có thể có thêm các dấu hiệu khác nữa của chủ thể. Không có chủ thể, không có tội phạm Mặt khách quan của tội phạm: là những biểu hiện bên ngoài của tội phạm, bao gồm: Hành vi nguy hiểm cho XH, hậu quả nguy hiểm, mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả, các dấu hiệu khác (công cụ, phương tiện, thời gian, địa điểm, hoàn cảnh thực hiện tội phạm). Không có MKQ thì không có các yếu tố khác và do đó không có tôih phạm Mặt chủ quan của tội phạm: là những biểu hiện tâm lý bên trong của tội phạm, bao gồm: Lỗi, động cơ, mục đích phạm tội. Bất cứ tội phạm nào cũng là hành vi nguy hiểm cho xã hội và có lỗi. Tóm lại: Tội phạm là một thể thống nhất giữa các yếu tố khách quan và chủ quan, là hoạt động của con người cụ thể xâm hại các QHXH được LHS bảo vệ. Trong một tội phạm nào đó có thể có một yếu tố nào đó trong 4 yếu tố đã nêu ảnh hưởng nhiều hơn đến tính nghiêm trọng của tội phạm, nhưng hoàn toàn không có nghĩa là yếu tố đó quan trọng hơn yếu tố khác. Bốn yếu tố có mối quan hệ mật thiết với nhau và chỉ có ý nghĩa độc lập khi ta nghiên cứu về lý thuyết. Thiếu bất kỳ yếu tố nào cũng không có tội phạm.2. Cấu thành tội phạm2.1. Khái niệm Mỗi mội trường hợp phạm tội cụ thể thuộc một loại tội nhất định đều có những biểu hiện riêng biệt làm cho tội phạm xảy ra trên thực tiễn khá là phong phú. Tuy vậy, tất cả những trường hợp phạm tội này đều có 4 yếu tố và có những dấu hiệu chung. Ví dụ: xem xét mọi khía cạnh của tội giết người dưới đây: GIẾT NGƯỜIChủ thể Thủ đoạn Công cụ Thời gian Hậu quảĐàn ông Đâm Dao Ngày ChếtĐàn bà Chém Súng Đêm Bị thươngTrẻ em Bắn Lựu đạn Sáng Không saoCôn đồ Đầu độc Dây dù Trưa Tâm thầnTái phạm Dìm chết Thuốc độc TốiBác sỹ Thắt cổ Điện 15h45Điểm chung: 1. Hành vi trái pháp luật; 2. Người phạmtội muốn tước đoạt sinh mạng người khác; 3. Lỗi cố ý Tập hợp toàn bộ các dấu hiệu: Hành vi trái pháp luật; Người phạm tội muốn tước đoạt sinh mạng người khác; Lỗi cố ý tạo nên cấu thành tội phạm giết người. Bất kỳ tội giết người nào xảy ra trong thực tế cũng có các dấu hiệu đặc trưng đó. Vậy: Cấu thành tội phạm là tổng hợp những dấu hiệu chung có tính đặc trưng cho loại tội phạm cụ thể được quy định trong LHS Cấu thành tội phạm thực chất là khái niệm pháp lý về tội phạm cụ thể Quan hệ giữa tội phạm và cấu thành tội phạm là mối quan hệ giữa hiện tượng và khái niệm. Tội phạm là hiện tượng xã hội tồn tại khách quan và cấu thành tội phạm là khái niệm pháp lý phản ánh hiện tượng đó Các dấu hiệu được mô tả trong CTTP là những dấu hiệu phản ánh nội dung các yếu tố của tội phạm. Tuy nhiên không phải tất cả các dấu hiệu của 4 yếu tố đều được nêu trong CTTP. Có những dấu hiệu bắt buộc phải có trong tất cả các CTTP. Đó là: Hành vi trong MKQ của tội phạm Lỗi trong MCQ của tội phạm Năng lực TNHS và tuổi chịu TNHS thuộc chủ thể của tội phạm Những dấu hiệu khác là không bắt buộc Có những dấu hiệu được nêu trong CTTP này nhưng không được nêu trong CTTP khác. CTTP khác với quy định của điều luật phần các tội phạm ở chỗ: CTTP bao gồm phần quy định này và những nội dung có tính chất chung cho các tội phạm được quy định tại phần chung. Phần quy định chỉ bao gồm những nội dung chủ yếu2.2. Đặc điểm của các dấu hiệu trong CTTP2.2.1. Các dấu hiệu trong CTTP đều do luật định Tội phạm phải được quy định trong LHS. Việc quy định này được thực hiện bằng cách mô tả những dấu hiệu chung đặc trưng cho một loại tội. Do đó, tất cả các dấu hiệu của CTTP đều được quy định trong LHS Các cơ quan giải thích hay áp dụng pháp luật chỉ được giải thích nội dung các dấu hiệu mà không được thêm bớt dấu hiệu của CTTP.Thêm bớt dấu hiệu vào CTTP có thể dẫn đến việc quy tội oan sai hoặc bỏ lọt tội2.2.2. Các dấu hiệu trong CTTP có tính đặc trưng CTTP là khái niệm pháp lý về tội phạm cụ thể nên đòi hỏi phải vừa có tính khái quát, vừa phản ánh nội dung của 4 yếu ...