Bài giảng môn học nguyên lý máy 2 - Chương 1

CẤU TẠO CƠ CẤU1.1. ĐỊNH NGHĨA NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN1. KHÂU VÀ TIẾT MÁY a. Tiết máy: Máy hay cơ cấu có thể tháo rời ra thành nhiều bộ phận khác nhau. Bộ phận không thể tháo rời ra được nữa gọi là chi tiết máy (gọi tắt là tiết máy). Ví dụ: bu lông, đai ốc, niền xe đạp, căm xe đạp, … b. Khâu: Trong cơ cấu và máy, toàn bộ bộ phận có chuyển động tương đối so với bộ phận khác gọi là khâu. Một khâu có thể gồm một tiết máy độc lập...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng môn học nguyên lý máy 2 - Chương 1Baøi giaûng NGUYEÂN LYÙ MAÙY Chöông 1: Caáu taïo cô caáuChöông 1 CAÁU TAÏO CÔ CAÁU1.1. ÑÒNH NGHÓA NHÖÕNG KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN1. KHAÂU VAØ TIEÁT MAÙY a. Tieát maùy: Maùy hay cô caáu coù theå thaùo rôøi ra thaønh nhieàu boä phaän khaùc nhau. Boä phaän khoâng theå thaùo rôøi ra ñöôïc nöõa goïi laø chi tieát maùy (goïi taét laø tieát maùy). Ví duï: bu loâng, ñai oác, nieàn xe ñaïp, caêm xe ñaïp, … b. Khaâu: Trong cô caáu vaø maùy, toaøn boä boä phaän coù chuyeån ñoäng töông ñoái so vôùi boä phaän khaùc goïi laø khaâu. Moät khaâu coù theå goàm moät tieát maùy ñoäc laäp hay nhieàu tieát maùy noái cöùng vôùi nhau taïo thaønh. (Hai tieát maùy ñöôïc goïi laø noái ñoäng vôùi nhau khi giöõa chuùng coù chuyeån ñoäng töông ñoái, noái cöùng vôùi nhau khi giöõa chuùng khoâng coù chuyeån ñoäng töông ñoái). Moät khaâu coù nhieàu tieát maùy noái cöùng vôùi nhau chæ ñeå deã daøng cho vieäc cheá taïo, laép raùp, thay theá vaø vaän chuyeån, ... Ví duï: a b c d e Hình 1.1 Hình 1.2 Cô caáu ñoäng cô noå treân hình 1.1 goàm piston 3 chuyeån ñoäng trong xylanh 4, thanh truyeàn 2 quay töông ñoái vôùi piston 3 vaø quay töông ñoái vôùi tay quay 1, tay quay 1 quay töông ñoái vôùi thaân maùy. Nhö vaäy, ôû ñaây coù 4 khaâu ñöôïc kí hieäu laø 1, 2, 3, 4; thaân maùy vaø xylanh laø moät khaâu vì khoâng coù chuyeån ñoäng töông ñoái vôùi nhau. Thanh truyeàn bao goàm nhieàu chi tieát nhö thaân a, buloâng b, naép c, ñai oác d vaø baïc loùt e noái cöùng vôùi nhau nhö treân hình 1.2. Khi nghieân cöùu Nguyeân lyù maùy, khaâu ñöôïc xem laø thaønh phaàn cô baûn. Khaâu ñöôïc xem laø vaät raén tuyeät ñoái.Bm. Thieát keá maùy TS. Buøi Troïng Hieáu -4-Baøi giaûng NGUYEÂN LYÙ MAÙY Chöông 1: Caáu taïo cô caáu2. THAØNH PHAÀN KHÔÙP ÑOÄNG - KHÔÙP ÑOÄNG a. Baäc töï do cuûa khaâu: Hình 1.3 Moät khaû naêng chuyeån ñoäng ñoäc laäp cuûa moät vaät ñoái vôùi moät heä qui chieáu goïi laø moät baäc töï do. Giöõa hai khaâu ñeå rôøi trong khoâng gian coù 6 khaû naêng chuyeån ñoäng töông ñoái, ñoäc laäp ñoái vôùi nhau ⇒ coù 6 baäc töï do. Xeùt hai vaät raén (hai khaâu) A vaø B nhö hình 1.3, chuyeån ñoäng töông ñoái giöõa khaâu B ñoái vôùi khaâu A laø: - Tònh tieán theo ba truïc Ox, Oy, Oz : Tx , Ty , Tz - Quay quanh ba truïc Ox, Oy, Oz : Qx , Q y , Qz Giöõa hai khaâu ñeå rôøi trong maët phaúng coù 3 baäc töï do: - Tònh tieán theo hai truïc Ox, Oy : Tx , Ty - Quay quanh truïc Oz : Qz b. Noái ñoäng: Ñeå taïo thaønh cô caáu, caùc khaâu khoâng theå ñeå rôøi nhau maø phaûi ñöôïc lieân keát vôùi nhau theo moät qui caùch xaùc ñònh naøo ñoù sao cho sau khi noái vôùi nhau caùc khaâu vaãn coù khaû naêng chuyeån ñoäng töông ñoái ñoái vôùi nhau ⇒ noái ñoäng caùc khaâu. c. Thaønh phaàn khôùp ñoäng - Khôùp ñoäng - Raøng buoäc: Khi noái ñoäng, caùc khaâu seõ coù thaønh phaàn tieáp xuùc vôùi nhau. Toaøn boä choã tieáp xuùc giöõa hai khaâu treân moãi moät khaâu ñöôïc goïi laø moät thaønh phaàn khôùp ñoäng. Hai thaønh phaàn khôùp ñoäng trong moät pheùp noái ñoäng hai khaâu hình thaønh neân moät khôùp ñoäng (goïi taét laø khôùp). Taùc duïng cuûa khôùp ñoäng laø haïn cheá bôùt khaû naêng chuyeån ñoäng töông ñoái giöõa hai khaâu noái vôùi nhau, töùc laø laøm giaûm ñi soá baäc töï do. Soá baäc töï do bò khôùp ñoäng laøm maát ñi ñöôïc goïi laø soá raøng buoäc.Bm. Thieát keá maùy TS. Buøi Troïng Hieáu -5-Baøi giaûng NGUYEÂN LYÙ MAÙY Chöông 1: Caáu taïo cô caáu3. PHAÂN LOAÏI KHÔÙP ÑOÄNG Coù hai caùch phaân loaïi khôùp ñoäng: a. Phaân loaïi khôùp ñoäng theo soá raøng buoäc: Ta goïi khôùp ñoäng loaïi k khi noù coù k raøng buoäc ( ...