Bài giảng Ngữ văn lớp 12: Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm)

"Bài giảng Ngữ văn lớp 12: Bài "Đất Nước" (Trích trường ca Mặt đường khát vọng - Nguyễn Khoa Điềm)" được biên soạn với mục đích giúp các em học sinh lớp 12 có thể ôn tập và củng cố kiến thức, nắm được nội dung bài học một cạc tốt nhất. Đồng thời, giúp các thầy cô giáo có thêm tư liệu tham khảo phục vụ công tác giảng dạy của mình.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Ngữ văn lớp 12: Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm)Nguyễn Thị Bình THPT Long Khánh – Đồng NaiI .Giới thiệu: 1. Nhà Thơ Nguyễn Khoa Điềm- Sinh : 1943 , Quê : Thừa ThiênHuế-Trưởng thành trong khángchiến chống Mỹ-Thơ giàu chất suy tư , cảm xúcdồn nén thể hiện tâm tư củangười trí thức tham gia vàocuộc chiến đấu của nhân dân.-Tác phẩm tiêu biểu: “ Đấtngoại ô” “mặt đường khátvọng”…..2 . Đoạn trích “Đất Nước”a. Xuất xứ và hoàn cảnh ra đời :Trích phần đầu chương năm thuộc trường ca “ Mặtđường khát vọng” .Viết từ 1971 đến 1974 về sự thứctỉnh của thanh niên Miền Nam , nhận rõ bộ mặt kẻthù , đứng về phía nhân dân chống Mỹb .Bố cục : Hai phần .Đầu đến “ làm nên đất nước muôn đời” : Những cảm nhận mới mẻ về Đất Nước .Còn lại : Tư tưởng “Đất Nước là của nhân dân”II . Phân tích:Đọc một đoạn thơ mà em cho là thể hiện rõ nhất đặc sắcnghệ thuật của đoạn trích . Nêu những đặc sắc nghệ thuật màem cảm nhận được .1. Đặc sắc nghệ thuật : Đoạn thơ mang tính trữ tình chính luận + Cảm xúc , suy tưởng được trình bày dưới dạng một cuộctrò chuyện tâm tình của đôi trai gái yêu nhau, có vẻ phóngkhoáng , tự do . + Nhưng có hệ thống lập luận chặt chẽChất liệu văn hóa dân gian được sử dụng sáng tạoKhông gian nghệ thuật hấp dẫn bởi giai điệu của huyền thoại, truyền thuyết , ca dao …nhưng mới mẻ và hiện đại . 2 . Giá trị nội dung:Đoạn thơ là sự cảm nhận mớimẻ về đất nước một cách toànvẹn , tổng hợp từ nhiều bình diện , làm nổi bật tư tưởng“ Đất nước là của nhân dân”2 . Giá trị nội dung :a . Những cảm nhận về Đất NướcĐọc đoạn thơ đầu. Nhận xét về cách mở đầu và cách thểhiện của nhà thơ ! Theo em , trong cách cảm nhận củanhà thơ , Đất Nướccó từ bao giờ , bắt nguồn từ đâu ? Bắt đầu một cách bình dị , tạo không khí gần gũi nhàthơ thể hiện cảm nhận về Đất nước một cách mới mẻ.  . Đất Nước có từ lâu đời , trong huyền thoại , cổ tích . Đất Nước bắt nguồn , lớn lên gắn liền với những gìbình thường nhất , gần gũi nhất mà cũng thân thươngnhất , thiêng liêng nhất trong đời sống vật chất và tinhthần của của mỗi người .Nghe lại đoạn thơ , đồng thời xem những hìnhảnh minh họa sau , Em hãy nhận xét về hìnhảnh , nhạc điệu , lời thơ của Nguyễn Khoa Điềm?Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồiĐất Nước có tự ngày xửa Nguyễn Thị Bìnhngày xưa THPT Long mẹ Khánh thường – Đồng Nai hay kểĐất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ănĐất Nước lớn lên khi dân Nguyễnmình Thị Bình biết trồng THPT Long Khánhtre mà – Đồng Naiđánh giặc.Tóc mẹ thì bới sau đầuCha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn …..Cái kèo , cái cột thành tênHạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã , dần, sàngĐất Nước có từ ngày đó…Đất là nơi Anh đến trường.Nước là nơi Em tắmĐất Nước là nơi ta hò hẹnĐất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm Nguyễn Thị Bình THPT Long Khánh – Đồng NaiNhận xét của em về hình ảnh được sử dụng trongđoạn thơ ?Những hình ảnh trong đời sống hàng ngày được liệtkê gợi không gian thân thuộc mà thiêng liêng.Đất nước là môi trường sống , là không gian tồn tạicủa cộng đồng , là đời sống vật chất và tinh thần , làcội nguồn , là hiện tại , là kỉ niệm , tình yêu …Nghe đọc đoạn thơ tiếp theo . Theo Em , nhà thơđã cảm nhận về đất nước từ những phương diệnnào ? Có gì đặc sắc? Nguyễn Thị Bình THPT Long Khánh – Đồng Nai“Đất là nơi con chim bay về hòn núi bạcNước là nơi con cá ngư ông móng nước biển khơiThời gian đằng đẵngKhông gian mênh môngĐất Nước là nơi dân mình đoàn tụ.Đất là nơi chim vềNước là nơi rồng ởLạc Long Quân và Âu CơĐẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng.Những ai đã khuấtNhững ai bây giờYêu nhau và sinh con đẻ cáiGánh vác phần người đi trước để lạiDặn dò con cháu chuyện mai sau.Hằng năm ăn đâu , làm đâu Nguyễn Thị Bình THPT Long Khánh – Đồng NaiCũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ tổ”Nguyễn Thị Bình THPT Long Khánh – Đồng Nai Đoạn thơ cho thấy nhà thơ cảm nhận về Đất Nước từphương diện nào? .Đất nước là sự tổng hợp các phương diện : Lịch sử ,địa lí , văn hóa , phong tục , lối sống , quá khứ , hiện tại ,tương lai, cá nhân và cộng đồng …. Nơi chim về . Nơi rồng ở . Lạc Long quân và Aâu cơ đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng. Nơi dân mình đoàn tụ….…………................................... Lời thơ gợi nhắc những huyền thoại , truyền thuyết có ýnghĩa biểu tượng cho phong tục tập quán văn hóa, lốisống… dân tộc.. Đất nước là “không gian mênh mông” với núi, sông ,rừng , biển , là không gian sinh tồn của cộng đồng, làmôi trường sống của nhân dân , của mỗi người ..Đất nước là lịch sử dài lâu trong “ thời gian đằngđẵng” gian nan vất vả hy vọng đợi chờ …Thời gian , không gian thấm đẫm tính cộinguồn . Hướng lòng người về nguồn gốc , tổ tiên .Về lối sống có trách nhiệm với quá khứ , với hiệntại và tương lai .“ Cúi đầu” thể hiện sự thành kính .Thể hiện sâu sắctinh thần “ Uống nước , nhớ nguồn”. Người dân Việt Nam luôn coi trọng nơi “chônnhau cắt rốn”Nghệ thuật dùng từ ở đoạn thơ này có gì đặc biệt ?Nghệ thuật tách , gộp tư øđược sử dụng tài hoa . Từ “ Đất nước” đã được khéo léo tách nhậptạo nên những liên tưởng bất ngờ , gợi nên chìềusâu suy tưởng , vừa khái quát , vừa cụ thể , vừa trítuệ , vừa cảm xúc Đất nước là Chung mà cũng là Riêng , vừa mộng ,vừa thực , vừa là cội nguồn , vừa là tương lai.Hãy lắng nghe đoạn thơ sau đây !“Trong Anh và em hôm nay Đều có một phần Đất Nước . Khi hai đứa cầm tay Đất Nước trong chúng ta hài hòa nồng thắm Khi chúng ta cầm tay mọi người Đất Nước vẹn tròn , to lớn . Mai này con ta lớn lên Con sẽ mang Đất Nước đi xa Đến những tháng ngày mơ mộng . Em ơi Em ! Đất Nước là máu xương của mình Ph ...