Bài giảng ô nhiễm phóng xạ và ô nhiễm tiếng ồn - Phần ô nhiễm phóng xạ 2

Tác hại của tia phóng xạ đối với cơ thểCác chất phóng xạ nguy hiểm hơn rất nhiều so với chất độc nguồn gốc động vật hay thực vật có độc tính cao nhất. Độc tố botulin với liều lượng một phần triệu gam là đủ làm chết người, trong khi một lượng nguyên tố phóng xạ P32 nhỏ hơn hàng trăm lần hít phải hay ăn phải cũng gây tử vong.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng ô nhiễm phóng xạ và ô nhiễm tiếng ồn - Phần ô nhiễm phóng xạ 2Bài giảng ô nhiễm phóng xạ §2. Tác hại của tia phóng xạ đối với cơ thể Các chất phóng xạ nguy hiểm hơn rất nhiều so với chất độc nguồn gốc động vật haythực vật có độc tính cao nhất. Độc tố botulin với liều lượng một phần triệu gam là đủ làm chếtngười, trong khi một lượng nguyên tố phóng xạ P32 nhỏ hơn hàng trăm lần hít phải hay ănphải cũng gây tử vong. CÁC LIỀU NHIỄM XẠ Liều lượng Tỷ lệ nhiễm xạ Tử vong Tác hại (R) (%) (%) 50 0 0 - Cho đến 100R không có dấu hiệu lâm sàng 100 0 0 - Bệnh khởi phát 150 25 0 200 100 0 - Bắt đầu có tử vong 300 100 20 400 100 50 - Liều gây tử vong 50% >600 100 100 - Liều gây tử vongTác hại của tia phóng xạ còn phụ thuộc vào: - Liều hấp thụ, nghĩa là năng lượng hấp thụ theo từng đơn vị khối lượng tổ chức bịnhiễm xạ. - Thời gian bị nhiễm xạ dài hay ngắn, liên tục hay gián đoạn. - Tính chất các tia bức xạ: X, α, β hay γ… - Tính chất các cơ quan hay tổ chức bị nhiễm xạ. Các tổ chức nhạy cảm nhất là tổ chứclymphô rồi đến tế bào biểu mô, các nhu mô của tuyến. Còn các tổ chức liên kết, cơ, thần kinhrất kém nhạy cảmTác hại của bức xạ ion hoá lên cơ thể người thường là: - Nếu tác hại đến tế bào cơ thể người bị nhiễm xạ thì chính người này bị bệnh. - Nếu tác hại đến tế bào sinh dục, ảnh hưởng có thể biểu hiện đến thế hệ sau. Mỗi liều phóng xạ nhất định không nhất thiết tương ứng với một tác hại nhất định. Toànbộ liều hấp thụ ở mỗi người được tích luỹ dần và không hồi phục. Các tổn thương chung là ở tế bào: ức chế phân chia kèm theo là sự hoạt hoá bình thườnglại hoặc là hoạt hoá lại quá mức dẫn tới sự tăng sinh ác tính, ức chế enzym, tổn thương cácgien, biến đổi các thể nhiễm sắc. Từ tổn thương tế bào này dẫn đến sự rối loạn chức năng cáctổ chức, nhất là các tổ chức phát triển nhanh, giữ vai trò quan trọng trong sự sống như tuỷxương, tổ chức lymphô, tổ chức ruột, tế bào sinh dục. Trang 10Bài giảng ô nhiễm phóng xạ Nói chung, người ta thường chia ra làm hai loại tác hại: tác hại lý hoá và tác hại sinh vậthọc.2.1. Tác hại lý hoá2.1.1. Ảnh hưởng trực tiếp: Ảnh hưởng này đơn thuần là vật lý rất quan trọng và diễn ra rấtnhanh (1011 đến 1017 giây), những ảnh hưởng này là: - Sự kích thích: đây là tình trạng nguyên tử nhận được một mức năng lượng lớn hơn mứcban đầu. Trong một đại phần tử, năng lượng quá mức này có thể di chuyển tác động vào mộtsố điểm yếu làm đứt chuỗi phân tử (khả năng biến đổi độ quánh, làm mất sự polyme hoá…) - Sự ion hoá: đây là sự hình thành các ion bằng cách thêm vào hay bớt đi các điện tử ởnguyên tử hay phân tử đã bị phân tích, dẫn đến những phản ứng phức tạp hơn.2.1.2. Ảnh hưởng gián tiếp: Đây là những phản ứng hoá học tiếp theo hiện tượng ion hoá.Trong cơ thể, 75% trọng lượng các tổ chức, cơ quan là nước nên sự ion hoá các phân tử nướccó một ý nghĩa rất dặc biệt, tạo nên các gốc tự do. Đáng kể nhất là các gốc hydro nguyên tử(H), hydroxyl (OH), hydroxyt (H2O), hydroperroxyt (H2O2). Các gốc này có khả năng thamgia vào phản ứng với các chất oxy hoá hoặc oxy khử mạnh, tác động dễ dàng đến các phân tửhữu cơ, phát sinh những phản ứng mới. Tiếp đó hiệu quả sinh vật của các tia phong xạ phụthuộc vào hàm lượng oxy (tổ chức nào thiếu oxy không nhạy cảm bằng tổ chức đủ oxy).2.2. Tác hại sinh vật học Đây là những ảnh hưởng thứ phát, thể hiện qua những rối loạn cấu trúc hay cơ năng.Thời gian ảnh hưởng này ở trong khoảng từ một giờ đến trên 30 năm và tuỳ thuộc ở liềunhiễm xạ cũng như liều lưu lượng nhiễm xạ. Người ta thường chia ra nhiều loại tác hại, nhữngtác hại này xuất hiện do hoạt động của các gốc tự do ở trên, phát sinh nhiều loại phản ứngsinh hoá như: khử amin, oxy hoá các axit amin, khử carboxyt các axit hữu cơ, oxy hoá cáchợp chất có nhóm - SH. Những phản ứng này xảy ra ở các axit nucleic, protein, axit amin vàcác polysaccarit… là những chất rất cần thiết cho tế bào. Thí dụ như các gốc tự do phản ứng với những gốc hoạt động của hệ thống enzym cónhóm SH, biến chúng thành những nhóm disulfo không hoạt động. Hoạt tính phân giải của hệthống enzym có gốc SH bị phân huỷ. Một số enzym này lại rất cần thiết cho sự tổng hợpnucleoprotit và axit nucleic.2.2.1. Tác hại đến tế bào: - Về hình thái, các ty lạp thể đã đặc biệt nhạy cảm, những nhân tế bào còn nhạy cảm hơnnhiều. Các biến đổi này xảy ra ở hạt nhân (nucleoles) và thể nhiểm sắc. Trang 11Bài giảng ô nhiễm phóng ...