Bài giảng Phân tích chính sách thuế: Chương 3 - Ts. Lê Quang Cường

Chương 3 Thuế hiệu quả và thuế tối ưu, nội dung nghiên cứu trong chương này gồm: Đánh thuế và hiệu quả kinh tế; Phân tích thuế tối ưu; Thuế thu nhập tối ưu; Gắn kết lợi ích – thuế và tài trợ chương trình BHXH.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Phân tích chính sách thuế: Chương 3 - Ts. Lê Quang Cường Chương 3 Thuế hiệu quả và thuế tối ưu TS. Lê Quang Cường ĐÁNH THUẾ VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ  Cách tiếp cận bằng đồ thị  Thuế làm thay đổi đường giới hạn ngân sách và kéo theo thay đổi tiêu dùng của xã hội.  Khi đánh thuế vào thị trường dẫn đến tổn thất xã hội (deadweight loss: DWL). Xem Hình 3.1 – Tổn thất xã hội do thuế gây ra. Hình 3.1 Tổn thất xã hội do thuế gây ra Price per gallon (P) S2 S1 B P2 = $1.80 DWL P1 = $1.50 A D $0.50 C D1 Q2 = 90 Q1 = 100 Quantity in billions of gallons (Q) ĐÁNH THUẾ VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ Cách tiếp cận bằng đồ thị  Điểm cân bằng ban đầu A với lượng tiêu thụ 100 gallon, giá bán $1.5. Đường cung phản ảnh chi phí biên của xã hội (SMC). Đường cầu phản ảnh lợi ích biên của xã hội (SMB) và SMC = SMB.  Trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo, đánh thuế 50¢ /gallon sẽ làm tăng chi phí sản xuất làm giảm sản lượng xuống mức Q2 = 90 gallon và giá bán tăng lên mức P2 = $1.8. Điểm cân bằng mới là điểm B. Việc giảm lượng tiêu thụ và tăng giá bán đã tạo ra tổn thất xã hội theo diện tích BAC. ĐÁNH THUẾ VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ Cách tiếp cận bằng đồ thị  Việc tăng giá lên $1.8 khiến người tiêu dùng giảm lượng tiêu thụ từ 100 tỷ gallon xuống còn 90 tỷ gallon. Điều này làm cho thặng dư của người tiêu dùng bị giảm xuống bằng với diện tích BAD do thôi không mua 10 tỷ gallon nữa.  Việc đánh thuế 50¢ /gallon khiến cho nhà sản xuất không kiếm được lợi nhuận đối với 10 tỷ gallon giảm xuống. Do đó, thặng dư của người sản xuất giảm xuống bằng với diện tích DAC.  Tổng cộng mức giảm thặng dư của người sản xuất và người tiêu dùng chính là tổn thất của xã hội:  BAD + DAC = BAC ĐÁNH THUẾ VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ Cách tiếp cận bằng đồ thị  Tổn thất xã hội đo lường sự không hiệu quả của việc đánh thuế. Mức tổn thất quyết định bởi sự thay đổi số lượng hàng hóa khi đánh thuế.  Độ co giãn cung và cầu quyết định sự phân phối gánh nặng thuế, thì chúng cũng quyết định tính không hiệu quả của việc đánh thuế.  Độ co giãn càng cao thì những thay đổi càng lớn về số lượng và tổn thất xã hội càng lớn. Hình 3.2 Tổn thất xã hội gia tăng theo độ co giãn (a) Inelastic Demand (b) Elastic demand P P S2 S2 S1 S1 B P2 B DWL DWL P2 P1 A P1 A 50¢ C 50¢ C D1 Tax Tax D1 Q Q Q2 Q1 Q2 Q1 ĐÁNH THUẾ VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ Độ co giãn quyết định tổn thất xã hội  Hình 3.2 minh họa thuế đánh vào người sản xuất (người sản xuất nộp thuế):  Nếu đường cầu không co giãn, có sự thay đổi về giá cả thị trường rất lớn nhưng lượng tiêu dùng gần như không thay đổi => Người tiêu dùng gánh chịu thuế nhiều hơn =>Tổn thất xã hội trong trường hợp này rất nhỏ.  Nếu đường cầu co giãn, giá cả thị trường thay đổi rất nhỏ nhưng lượng tiêu dùng thay đổi rất lớn, => người cung cấp gánh chịu thuế nhiều hơn = > Tổn thất xã hội trong trường hợp này rất lớn. ĐÁNH THUẾ VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ Độ co giãn quyết định tổn thất xã hội  Sự không hiệu quả của việc đánh thuế được quyết định bởi việc người sản xuất và người tiêu dùng sẽ thay đổi hành vi như thế nào để tránh thuế.  Tổn thất bị gây ra do người tiêu dùng và người sản xuất quyết định sản xuất và tiêu dùng không hiệu quả nhằm tránh thuế. ĐO LƯỜNG GÁNH NẶNG PHỤ TRỘI DWL = -1/2 x ▲Q x t (1) Công thức tính độ co giãn đường cung: ηS = ▲Q/Q : ▲P/P suy ra: ▲Q/Q = ηs x ▲P/P Trong đó: ▲P = [ηD/(ηS - ηD )]xt Ta có: ▲Q = [(ηSηD)/(ηS - ηD )]x t x Q/P thay ▲Q vào (1) DWL = -1/2 x [(ηSηD)/(ηS - ηD )]x t2 x Q/P Khi co giãn đường cung là vô cùng. Ta có: DWL = -1/2 x ηDx t2 ...