Bài giảng Pháp luật đại cương (TS. Lê Minh Toàn) - Chương 1: Những vấn đề cơ bản về nhà nước và pháp luật

Nhà nước là một phạm trù lịch sử có quá trình phát sinh phát triển và tiêu vong. Nhà nước là lực lượng nảy sinh từ xã hội, là sản phẩm có điều kiện của xã hội loài người. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Pháp luật đại cương (TS. Lê Minh Toàn) - Chương 1: Những vấn đề cơ bản về nhà nước và pháp luật HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG BÀI GIẢNG MÔN PHÁP LUẬT ĐẠI CƯƠNGGiảng viên: TS. Lê Minh ToànĐiện thoại/E-mail: toanlm@ptit.edu.vnBộ môn: Kinh tế - Khoa QTKD1Học kỳ/Năm biên soạn: I/2009 CHƯƠNG INHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT I. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHÀ NƯỚC1. NGUỒN GỐC CỦA NHÀ NƯỚC1.1. MỘT SỐ HỌC THUYẾT PHI MÁCXÍT VỀ NGUỒN GỐC NHÀ NƯỚC-Thuyết thần học-Thuyết gia trưởng-- Thuyết khế ước xã hội- Thuyết bạo lực 1.2. Học thuyết Mác - Lênin về nguồn gốc của nhà nước Nhà nước là một phạm trù lịch sử có quá trình phát sinh, phát triển và tiêu vong. Nhà nước là lực lượng nảy sinh từxã hội, là sản phẩm có điều kiện của xã hội loài người, nhà nước chỉ xuất hiện khi xã hội phát triển đến một trình độ nhất định và tiêu vong khi những điều kiện khách quan cho sự tồn tại của nó mất đi.1.2.1. Chế độ cộng sản nguyên thuỷ và quyền lực thị tộc* Cơ sở kinh tếSở hữu tập thể đối với tư liệu sản xuất và phân phối bình đẳng củacải* Tổ chức xã hội- Thị tộc: thị tộc được tổ chức theo huyết thống, nền tảng vật chất làkinh tế tập thể và quyền sở hữu công cộng.-Bào tộc: các thị tộc có liên kết với nhau.- Bộ lạc: các bào tộc có liên kết với nhau.- Liên minh bộ lạc: sự tổng hợp đơn thuần các đơn vị cơ sở của xãhội có cùng nền tảng kinh tế, sự tập trung quyền lực cao hơn.1.2.2. Sự tan rã của chế độ cộng sản nguyên thuỷ và sự xuất hiện nhà nướcLần thứ nhất: nghề chăn nuôi phát triển mạnh đã tách ra khỏitrồng trọtLần thứ hai: thủ công nghiệp tách khỏi nông nghiệp Lần thứ ba: buôn bán phát triển và thương nghiệp xuất hiện:2. Bản chất của nhà nước2.1. Tính giai cấp của nhà nước2.2. Vai trò xã hội của nhà nước2.3. Các dấu hiệu đặc trưng của nhà nướcThứ nhất, nhà nước thiết lập quyền lực công cộng đặc biệt không hoànhập với dân cư, hầu như tách khỏi xã hội; quyền lực công này là quyềnlực chính trị chung. Thứ hai, nhà nước phân chia dân cư theo các đơn vị hành chính lãnh th ổ.Thứ ba, nhà nước có chủ quyền quốc gia. Thứ tư, nhà nước ban hành pháp luật và thực hiện sự quản lý bắt buộc với mọi thành viên xã hội. Thứ năm, nhà nước quy định và tiến hành thu các loại thuế dưới hình thức bắt buộc.Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị có bộ máy chuyên làm nhiệm vụ cưỡng chế và thực thi chức năng quản lý xã hội nhằmthể hiện và bảo vệ trước hết lợi ích của giai cấp thống trị trong xã hội có giai cấp đối kháng, của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc trong xã hội xã hội chủ nghĩa.3. Các kiểu lịch sử của nhà nước3.1. Khái niệm kiểu lịch sử của nhà nướcKiểu nhà nước là tổng thể những đặc điểm cơ bản của nhànước thể hiện bản chất giai cấp, vai trò xã hội, những điềukiện phát sinh, tồn tại và phát triển của nhà nước trong mộthình thái kinh tế - xã hội có giai cấp nhất định.3.2. Các kiểu nhà nước bóc lột: nhà nước chủ nô,phong kiến3.2.1. Kiểu nhà nước chủ nô3.2.2. Kiểu nhà nước phong kiến3.2. Kiểu nhà nước tư sản3.3. Nhà nước xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Việt Nam xã hộichủ nghĩa3.3.1. Nhà nước xã hội chủ nghĩa3.3.2. Nhà nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa 4. Chức năng của nhà nước- Chức năng đối nội: là những mặt hoạt động chủ yếu của nhà nước trong nộibộ một nước.+ Tổ chức và quản lý nền kinh tế.+ Tổ chức và quản lý nền văn hoá, giáo dục, khoa học - công nghệ.+ Giữ vững an ninh, chính trị, trấn áp sự phản kháng của giai cấp đối kháng.+ Bảo vệ trật tự pháp luật và quyền lợi của giai cấp cầm quyền.- Chức năng đối ngoại5. Bộ máy nhà nước5.1. Khái niệm bộ máy nhà nướcBộ máy nhà nước là hệ thống các cơ quan nhà nước, từ trung ương đ ếnđịa phương, được tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc chung,thống nhất nhằm thực hiện những nhiệm vụ và chức năng của nhà nước,vì lợi ích của giai cấp thống trị. 5.2. Sự phát triển của bộ máy nhà nước6. Hình thức nhà nước và chế độ chính trị6.1. Hình thức nhà nước 6.1.1. Hình thức chính thể: - Chính thể quân chủ: - Chính thể cộng hoà: 6.1.2. Hình thức cấu trúc nhà nước: Nhà nước đơn nhất Nhà nước liên bang6.2. Chế độ chính trịLà tổng thể những phương pháp và biện pháp mà các cơ quan nhà nước sử dụngđể thực hiện quyền lực nhà nước. Những phương pháp và biện pháp này phụthuộc vào bản chất nhà nước cũng như những yếu tố khác của mỗi giai đoạn ởmỗi nước cụ thể.II. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁP LUẬT1. Nguồn gốc của pháp luật- Thể hiện ý chí chung, phù hợp với lợi ích chung của cộng đồng, thị tộc, bộ lạc;- Mang nội dung tinh thần hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau, tính cộng đồng bình đẳng,nhiều quy phạm có nội dung lạc hậu;- Mang tính manh mún, tản mạn và về nguyên tắc chỉ có hiệu lực trong phạm vinhững thị tộc, bộ lạc;- Chủ yếu ...