Bài giảng Quy hoạch đô thị và khu dân cư nông thôn - Trần Trọng Tấn

Bài giảng Quy hoạch đô thị và khu dân cư nông thôn - Trần Trọng Tấn sẽ tập trung giới thiệu tới các bạn một số vấn đề cơ bản về tổng quan các vấn đề đô thị; quy hoạch đô thị; tổng quan các vấn đề khu dân cư nông thôn;... Cùng tìm hiểu để nắm bắt nội dung thông tin tài liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Quy hoạch đô thị và khu dân cư nông thôn - Trần Trọng Tấn Quy hoạch đô thị và khu dân cư nông thôn Trần Trọng Tấn Chương 1 TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ ĐÔ THỊ 1.1. Điểm dân cư đô thị 1.1.1. Khái niệm Đô thị là một trong hai hình thức cư trú của xã hội. Mỗi nước có một quy định riêng về điểm dân cư đô thị. Việc xác định quy mô tối thiểu phụ thuộc vào đặc điểm kinh tế - xã hội của nước đó và tỷ lệ phần trăm dân phi nông nghiệp của một đô thị. Ở nước ta, theo Quyết định số 132/HĐBT ngày 5 tháng 5 năm 1990 của Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) quy định đô thị là các điểm dân cư có các yếu tố cơ bản sau: * Là trung tâm tổng hợp hay trung tâm chuyên ngành, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội của một vùng lãnh thổ nhất định. * Quy mô dân số nhỏ nhất là 4000 người (miền núi có thể thấp hơn nhưng tối thiểu không dưới 2000 người). Quy mô dân số chỉ tính trong phạm vi nội thị. * Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp ≥ 60% trong tổng số lao động, là nơi có sản xuất và dịch vụ thương mại hàng hóa phát triển. * Có cơ sở hạ tầng kỹ thuật và các công trình công cộng phục vụ dân cư đô thị. * Mật độ dân cư được xác định tùy theo từng loại đô thị phù hợp với đặc điểm của từng vùng. Đô thị là gì? Đô thị là điểm tập trung dân cư với mật độ cao, chủ yếu là lao động phi nông nghiệp, có hạ tầng cơ sở thích hợp, là trung tâm tổng hợp hay trung tâm chuyên ngành, có vai trò thúc đẩy sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của cả nước, của một miền lãnh thổ, của một tỉnh, của một huyện hoặc một vùng trong tỉnh, trong huyện. - Đô thị gồm: Thành phố, thị xã, thị trấn. - Vùng lãnh thổ đô thị: + Thành phố: bao gồm nội thành và ngoại thành + Thị xã: bao gồm nội thị và ngoại thị + Thị trấn: chỉ có nội thị, không có ngoại thị. - Đơn vị hành chính: + Thành phố trực thuộc trung ương: khu vực nội thành được chia thành các quận, quận chia thành các phường. Khu vực ngoại thành được chia thành các huyện và huyện được chia thành các xã, thị trấn. Ngoài ra trong thành phố trực thuộc trung ương còn có thêm thị xã. + Thành phố trực thuộc tỉnh: khu vực nội thành được chia thành các phường và khu vực ngoại thành được chia thành các xã. + Thị xã: khu vực nội thị được chia thành các phường và khu vực ngoại thị đuợc chia thành các xã. + Thị trấn: khu vực nội thị được chia thành các khu vực hoặc khu phố tùy theo cách gọi của từng vùng. 1 Quy hoạch đô thị và khu dân cư nông thôn Trần Trọng Tấn Hình 1.1. Bản đồ phân bố và phát triển đô thị trên các vùng lãnh thổ Việt Nam 2 Quy hoạch đô thị và khu dân cư nông thôn Trần Trọng Tấn 1.1.2. Một số đặc điểm của điểm dân cư đô thị - Mỗi đô thị là một trung tâm tổng hợp hay trung tâm chuyên ngành của một vùng lãnh thổ nào đó, thậm chí là trung tâm của một quốc gia. Ví dụ như thành phố Hà Nội là trung tâm tổng hợp (kinh tế, chính trị, văn hóa – xã hội, an ninh - quốc phòng…) của cả nước. Thành phố Cần Thơ là trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học, kỹ thuật…của khu vực miền Tây Nam Bộ. - Đô thị không những là nơi tiêu biểu cho sự phát triển, thịnh vượng và văn minh của mỗi quốc gia mà còn là trung tâm truyền bá văn minh, là đầu tàu thúc đẩy các vùng xung quanh phát triển. - Đô thị có tính tập trung rất cao: Đô thị là nơi tập trung các cơ quan hành chính của địa phương và là nơi tập trung giao lưu các bộ phận của sản xuất như đầu mối giao thông, đầu mối buôn bán, sản xuất công nghiệp tập trung,... Đô thị là nơi tập trung các cơ quan lãnh đạo Đảng và chính quyền, là nơi tập trung dân cư sinh sống với mật độ cao, tập trung các đầu mối giao thông, tập trung hàng hóa, tập trung thông tin và tập trung giao lưu trong nước cũng như quốc tế. Đô thị là nơi thể hiện tập trung nhất những hiện tượng điển hình của xã hội, tập trung cả cái tốt lẫn cái xấu, cả mặt tích cực lẫn mặt tiêu cực. - Đô thị có tính đồng bộ và tính thống nhất: Mọi chức năng của thành phố, thị xã là một khối thống nhất. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật đô thị như giao thông, cấp nước, cấp điện,…là những mạng lưới đồng bộ, xuyên suốt từ đơn vị này sang đơn vị khác và đến từng gia đình nên mọi sự cố xảy ra có thể ảnh hưởng đến một khu vực rộng lớn gồm nhiều phường, nhiều quận. Địa giới hành chính giữa các quận, phường chỉ mang ý nghĩa phân định ranh giới quản lý hành chính nhà nước, còn mọi hoạt động buôn bán, làm việc, sinh hoạt, đi lại…của người dân đều không phụ thuộc vào ranh giới hành chính này. 1.2. Khái quát quá trình phát triển đô thị 1.2.1. Khái quát quá trình phát triển đô thị trên thế giới 1.2.1.1. Thời kỳ cổ đại Thời kỳ này bao gồm thời kỳ tiền sử được tính từ 30.000 năm đến 1000 năm trước Công nguyên (tr.CN) và giai đoạn cổ đại phát triển được tính đến năm 500 sau công nguyên. • Đô thị cổ Ai Cập Người Ai Cập cổ đại sống tập trung dọc theo sông Nin. Các vua chúa đề cao cuộc sống sau khi chết là có giá trị nên tập trung xây dựng các khu lăng mộ, điển hình là các Kim tự tháp. Kim tự tháp là điển hình cho một tư tưởng về quyền uy của nhà nước và vua chúa. Các Faraon là những người chỉ đạo chính trong việc xây dựng Kim tư tháp. Faraon I, II, III là những người có công lớn trong việc tạo nên quần thể Kim tự tháp Ai Cập. Đô thị cổ đại Ai Cập ở hạ lưu sông Nin thường là hình chữ nhật, xây dựng vào khoảng 3500 năm trước công nguyên. Thành phố Kahan là một ví dụ: thành phố có mật độ 3 Quy hoạch đô thị và khu dân cư nông thôn Trần Trọng Tấn xây dựng cao, cơ cấu thành phố phân rõ khu chủ nô và nô lệ. Khu ở của người giàu là nhà ở có vườn với diện tích lô là 600m2. Nhà ở c ...