Bài giảng Sinh học đại cương - ThS. Mai Hoàng Đạt

Bài giảng Sinh học đại cương - ThS. Mai Hoàng Đạt giúp sinh viên đặc điểm sinh học đặc trưng, cấu trúc của các nhóm cơ thể chưa có cấu tạo tế bào (virus), nhóm cơ thể sống có cấu tạo tế bào với nhân chưa hoàn chỉnh (Procaryota), nhóm cơ thể sống có cấu tạo tế bào với nhân hoàn chỉnh (Procaryota). Mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Sinh học đại cương - ThS. Mai Hoàng Đạt BÀI GIẢNGSINH HỌC ĐẠI CƯƠNG (ThS. Mai Hoàng Đạt biên soạn) PhÇn I. Sinh Häc §¹i c−¬ng (30 tiÕt) Ch−¬ng I. Tæng quan tæ chøc c¬ thÓ sèngA. Môc tiªu Sau khi häc xong, sinh viªn tr×nh bµy ®−îc: 1. §Æc ®iÓm sinh häc ®Æc tr−ng, cÊu tróc cña c¸c nhãm c¬ thÓ ch−a cã cÊu t¹o tÕbµo (virus), nhãm c¬ thÓ sèng cã cÊu t¹o tÕ bµo víi nh©n ch−a hoµn chØnh (Procaryota),nhãm c¬ thÓ sèng cã cÊu t¹o tÕ bµo víi nh©n hoµn chØnh(Procaryota) 2. CÊu tróc vµ chøc n¨ng cña c¸c bµo quan: Ti thÓ, l¹p thÓ, bé m¸y Golgi, m¹ngl−íi néi chÊt, nh©n vµ mµng tÕ bµo. 3. C¸c lo¹i m« cÊu t¹o nªn c¬ thÓ ®éng vËt vµ c¬ thÓ thùc vËtB. NéI DUNGI. Nh÷ng ®Æc tr−ng cña sù sèng Sinh giíi rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Tõ chç chØ lµ c¸c thÓ sèng ch−a cã cÊu t¹o tÕbµo, ®Õn c¬ thÓ cã cÊu t¹o tÕ bµo ®iÓn h×nh nh−ng chØ lµ mét tÕ bµo (c¬ thÓ ®¬n bµo).Tuy vËy, chóng ®Òu cã nh÷ng ®¨c tr−ng c¬ b¶n cña mét c¬ thÓ sèng: - Cã tÝnh æn ®Þnh vÒ tæ chøc, cÊu t¹o, h×nh d¹ng vµ kÝch th−íc. - Cã qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt theo ph−¬ng thøc ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸. - Cã qu¸ tr×nh sinh tr−ëng, ph¸t triÓn. - Cã kh¶ n¨ng sinh s¶n. - Cã kh¶ n¨ng vËn ®éng nhê co d·n c¬, roi vµ khèi sinh chÊt. - Cã kh¶ n¨ng c¶m øng vµ thÝch nghi (c¶m nhËn vµ ph¶n øng l¹i mét c¸ch cã hiÖuqu¶ c¸c kÝch thÝch tõ m«i tr−êng). Trong c¸c ®Æc tr−ng trªn th× trao ®æi chÊt theo ph−¬ng thøc ®ång ho¸, dÞ ho¸ vµsinh s¶n lµ 2 ®Æc tr−ng chØ cã ë c¸c tæ chøc sèng, kh«ng cã ë vËt kh«ng sèng. Nh÷ng ®Æc tr−ng ®ã biÓu hiÖn ë nh÷ng møc ®é tæ chøc cña c¬ thÓ.II. Nhãm c¬ thÓ sèng ch−a cã cÊu t¹o tÕ bµo (Virus)1. §Æc ®iÓm sinh häc ®Æc tr−ng * LÞch sö: Virus lµ nh÷ng sinh vËt cùc nhá, ch−a cã cÊu t¹o tÕ bµo. Virus ®−îc ph¸thiÖn n¨m 1982 bëi D.I.Ivanopski, khi nghiªn cøu bÖnh ®èm thuèc l¸, «ng nhËn thÊynÕu lÊy dÞch Ðp cña c©y thuèc l¸ bÞ bÖnh ®· ®−îc läc qua mµng läc vi khuÈn (®Ó gi÷ vikhuÈn l¹i), tiªm vµo c©y lµnh th× c©y nµy còng bÞ bÖnh. Khi cÊy dÞch Ðp lªn m«i tr−êngdinh d−ìng ®Ó nu«i cÊy vi khuÈn th× kh«ng thÊy xuÊt hiÖn c¸c khuÈn l¹c. §iÒu ®ãchøng tá r»ng ë ®©y kh«ng cã vi khuÈn, mµ nguyªn nh©n g©y bÖnh lµ mét thÓ sèng rÊtbÐ, bÐ h¬n vi khuÈn vµ «ng gäi lµ “siªu vi khuÈn”. * §Þnh nghÜa virus: Virus hay siªu vi khuÈn lµ vËt thÓ trung gian gi÷a vËt sèng vµvËt kh«ng sèng, bëi v× khi cã vËt chñ th× nã lµ c¬ thÓ sèng, khi kh«ng cã vËt chñ th× nãlµ c¬ thÓ chÕt. Nã kh«ng cã cÊu t¹o tÕ bµo, kh«ng cã qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt ®Ó sinhn¨ng l−îng vµ kh«ng cã c¸c riboxom cÇn thiÕt ®Ó tæng hîp protein nh− vËt sèng.Nh−ng nã l¹i cã c¸c axit Nucleic m· ho¸ ®ñ c¸c th«ng tin ®Ó sinh ra virus míi cã b¶nchÊt t−¬ng tù nh− mét sinh vËt. * §Æc ®iÓm sinh häc ®Æc tr−ng: + Ch−a cã cÊu t¹o tÕ bµo, c¬ thÓ chØ gåm vá protein vµ lâi axit nucleic + ChØ thÓ hiÖn lµ c¬ thÓ sèng khi kÝ sinh trªn vËt chñ 1 + §a sè lµ cã h¹i: KÝ sinh trªn tÕ bµo vËt chñ, virót th−êng g©y bÖnh, nh−ng khit¸ch chóng khái tÕ bµo vËt chñ, chóng kh«ng thÓ hiÖn ho¹t ®éng sèng, cã thÓ khuÊcht¸n ®Õn nhiÒu n¬i. + Khã nu«i cÊy trªn m«i tr−êng nh©n t¹o + §ã lµ nh÷ng ®¹i diÖn cho c¸c c¬ thÓ sèng ®Çu tiªn, kÝ sinh b¾t buéc trªn c¸c c¬thÓ sèng kh¸c (v× chóng kh«ng cã hÖ thèng men, do ®ã kh«ng cã sù trao ®æi chÊt ®Æctr−ng). Theo Martin (1968) cã ®Õn h¬n 500 bÖnh cña ng−êi vµ ®éng vËt, 400 bÖnh ë thùcvËt lµ do virót kÝ sinh.2. H×nh d¹ng, kÝch th−íc, cÊu t¹o * H×nh d¹ng: virus cã nhiÒu h×nh d¹ng. + D¹ng cÇu: Gåm phÇn lín c¸c virót g©y bÖnh ë ng−êi nh− cóm, quai bÞ, sëi, bÖnhd¹i, b¹i liÖt, HIV… + D¹ng que: Gåm mét sè virót g©y bÖnh ë thùc vËt nh− bÖnh ®èm thuèc l¸, ®èmkhoai t©y… + D¹ng khèi: Gåm nh÷ng virót cã nhiÒu c¹nh, nhiÒu mÆt, tr«ng nh− d¹ng cÇu nh−virus g©y bÖnh ®Ëu mïa. + D¹ng nßng näc ®¨c tr−ng cho thÓ ¨n khuÈn (Bacteriaphage) * KÝch th−íc: RÊt nhá, dao ®éng trong kho¶ng tõvµi chôc ®Õn vµi tr¨m nm (0,02 – 0,03 µm) 1 nm = 10 A0P P 1µm = 1000nm = 10000A0 P P 1mm = 1000.000 nm VD: Virót kh¶m thuèc l¸ dµi 30 nm, virót bÖnh ®Çumïa lµ 125-200 nm * CÊu t¹o: Virót cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n gåm hai phÇn: + Vá protªin (capsid): Gåm c¸c tiÓu ®¬n vÞ h×nhth¸i (capxomer) tËp hîp thµnh. Cã chøa c¸c kh¸ngnguyªn. + Lâi axit nucleic: Mét ph©n tö axit nucleic (ADNhoÆc ARN) t−¬ng ®−¬ng víi mét gen tù do, ph©n töl−îng 18000 - 38000 ®vC. 2 Qua nghiªn cøu, ng−êi ta thÊy c¸c virót kÝ sinh ë thùc vËt ®Òu chøa ARN, virót kÝsinh ë ®éng vËt chøa ADN hoÆc chøa ARN . * §¹i diÖn: + Nitavirus hay Herpes virus: Lµ t¸c nh©n g©y bÖnh cho ng−êi vµ ®éng vËt nh−:bÖnh môn rép ë miÖng vµ c¬ quan sinh dôc, mét sè bÖnh g©y ung th−. + Adenovirus: G©y bÖnh viªm ®−êng h« hÊp vµ ung th− m¸u + Myxoviru ...