Bài giảng Sinh lý bệnh - Chương 8: Rối loạn cân bằng nước-điện giải

Bài giảng trình bày đại cương về nước, cân bằng nước, các nguyên lý cơ bản của sự dịch chuyển nước trong cơ thể, rối loạn điều hòa thẩm thấu và thể tích, điện giải, rối loạn cân bằng nước-điện giải, rối loạn cân bằng Kali...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Sinh lý bệnh - Chương 8: Rối loạn cân bằng nước-điện giải Chương8 Rốiloạncânbằngnướcđiệngiải I. Đạicương 1. Nước Nướclàtốicầnthiếtchocơ thểconngười,mọiquátrìnhsinhhọcvàhóa học của tế bào và tổ chức đều liên quan mật thiết với đặc tính củanước. Cơ thể không thể phát triển và tồn tại nếu không có nước.Thiếunướchoặcrốiloạnphânbốnướcgiữacáckhu vựctrongcơthểcóthểđưađếntửvongnếukhôngđiềuchỉnhmộtcáchkịpthời. 1.1. Phânbốnước Nướcchiếmkhoảng50%trọnglượngcơthểởphụnữvà60%trọnglượngcơthểở đànông.Sựkhácbiệtnàylàdotỉlệmômỡởphụnữcaohơnđànông.Nghĩalàtăngthành phầnmỡsẽlàmgiảmtỉlệphầntrămnướctrongcơthể.Tỷlệnướccũngthayđổitheoquá trìnhsống:Ởtrẻemnước chiếm 75% trọng lượng cơ thể, người già chỉ còn 50%. Nước trongcơ thể được chia thành 2 khu vực chủ yếu: Khu vực nội bào nước chiếm5575%, ngoạibào:2545%.Khuvựcngoạibàobaogồmnướctronglòngmạch(huyếttương)và ngoàilòngmạchvớitỉlệ1/3. Bảng8.1:Phânbốnướcgiữacáckhuvựcvàtổchức Thànhphần Nướcnộibào NướcngoạibàoNướccủahuyếttươngDịchkẽỞtổchứcliênkết Tổngcộng 1.2. Cânbằngnước Áplựcthẩmthấu(ALTT)huyếttươngbìnhthườnglàtừ275290mOsm/kg.Ởtrạng thái cân bằng lượng nước nhập và xuất là cân bằng nhau. Những bất thường trong cân bằng này sẽ đưa đến giảm hoặc tăngNatrimáu. Ởngười bình thường có sự mất nước bắt buộc qua nước tiểu,phân, bay hơi qua da và hô hấp. Mất nước do bay hơi qua da và hôhấpgópphầnđiềuhòathânnhiệt.Mấtnướcquathậngắnliềnvớiviệcbàixuất tốithiểu600mOsmmỗingày.Biếtrằngáplựcthẩmthấunướctiểu tốiđalà1200mOsm/kg,nhưvậynướctiểutốithiểulà500mlmỗingày. Bảng8.2:Bilannướccơthểngườitrong24giờ.Nướcuống: 10001500mlNướctrongthứcăn: 700mlNướcnộisinh(dooxyhóa):300mlTổngcộng: 20002500ml Nhập:Kíchthíchchủyếucủasựnhậpnướclàkhát,xuấthiệnkhi áplực thẩmthấu hiệu quả tăng hoặc thể tích ngoại bàohayhuyết áp giảm.Thôngthườngsựnhậpnướccaohơnnhucầusinhlý. Xuất:Sựbàitiếtnướcđượcđiềuhòamộtcáchrấttinhtế.Yếutố chính quyết định sự bài tiết nước qua thận là arginine vasopressin(AVPhay ADH), một polypeptideđượctổng hợp bởi vùng dướiđồivà đượctiếtbởi phần sau của tuyến yên. Liên kết của AVP lênreceptorV2củamàngtếbàoốnggópsẽhoạthóaadenylcyclasevà đưađếnsựtáihấpthụthụđộngnướctheogradientthẩmthấu.Sựtiết AVP được kích thích bởi tăng trương lực. Biết rằng các chất hòa tan chínhở ngoại bào là các muối củaNatri, áp lực thẩm thấu hiệu quả được quyết định chủ yếu bởi nồng độ Natritronghuyết tương.Một sựtănghoặcgiảmtrươnglựcsẽđượcpháthiệnbởicácreceptorthẩm thấuở vùng dưới đồi như tươngứng một sự giảmhoặc tăng thểtích củatếbào,cónghĩalàtănghaygiảmtiếtAVP.Ngưỡngthẩmthấuđối với sự giảiphóng AVP là từ 280 290mOsm/kg vàhệ thống này đủ nhạycảmđểngănchặnmọithayđổicủaáplựcthẩmthấutừ12%. 1.3. Cácnguyênlýcơbảncủasựdịchchuyểnnướctrongcơthể. 1.3.1. Nguyênlýcơbảncủasựthẩmthấu. Thẩmthấulàsựkhuếchtánđơnthuầncủanướctừnơicónồng độ caođếnnơicónồngđộthấp.Mộtchấthòatanthêmvàonướclàm giảmnướctronghỗnhợp.Nồngđộchấthòatantăngthìnồngđộnước giảm vàngược lại. Trong cơ thể sự di chuyểncủa nước qua lại giữa các màngtuântheo cân bằng Donnan, nghĩa là nước sẽ đi từ nơi có ALTTthấpđếnnơicóALTTcaohơn. 1.3.2. Sựtraođổigiữagianbàovàtếbào Gian bào là khu vực đệm giữa lòng mạch và tế bào, nhờ vậy nhữngbiến động lớn từ lòng mạch không ảnh hưởng trực tiếp ngay đếnkhuvựctếbào.Màngtếbàongăncáchhaikhuvựcnàykhôngđểcáciontự dokhuếch tánqualại, do vậy thànhphần điện giảigiữahaikhu vực nàyhoàntoànkhácnhau.Na+cónồngđộrấtcaoởgianbào,cóthểkhuếchtánquatếbàonhưngbị tếbàotíchcựcbơmravớichiphínănglượngcủaATP.Tươngtựnhưvậy,nồngđộ K+trongtếbàogấp30lầngianbào. Như vậy thànhphần điện giải haibênrất khácnhaunhưng tổnglượng chúng lại tương đương nhau nên áp lực thẩm thấu(ALTT)haibênvẫnngangbằngnhau.NếuALTTchênhlệch,nướcsẽtraođổiđểlậplạicânbằngvềALTT.Chẳnghạnnếuđưa4gNaClvàocơthểthì3gsẽvàogianbàovànhưthếsẽlàmtăngALTTởgianbào.Na+vàClkhôngvàođượctếbào,vậynướctrongtếbàosẽđiragianbàođểcânbằn ...