Bài giảng Sinh lý động vật thủy sinh: Chương 6 - GV. Nguyễn Bá Mùi

Bài giảng Sinh lý động vật thủy sinh - Chương 6: Sinh lý hô hấp trình bày khái niệm sinh lý hô hấp, môi trường hô hấp, cơ chế hô hấp, một số chỉ tiêu về hô hấp ở cá và các nhân tố ảnh hưởng, cơ quan hô hấp phụ. Đây là tài liệu tham khảo dành cho sinh viên ngành Thủy sản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Sinh lý động vật thủy sinh: Chương 6 - GV. Nguyễn Bá Mùi 3/29/2010 Ch¬ng 6 Sinh lý h« hÊp Mang (ngoµi) H« hÊp M« bµo (trong) * Khái niệm •Cơ quan hô hấp chính của cá là mang và một số cơ quan hô hấp phụ khác. •Mang và cơ quan hô hấp phụ đều có chung một đặc tính là có lưới mao quản phân bố, giúp cho quá trình trao đổi khí giữa máu và nước diễn ra dễ dàng • Đối với giáp xác, khi ở giai đoạn ấu trùng thì hô hấp qua bề mặt cơ thể, đến giai đoạn trưởng thành thì cơ quan hô hấp đã được chuyên môn hoá thành mang. • Sự cung cấp ôxy cho cơ thể được lấy từ môi trường ngoài, đồng thời CO2 thải ra môi trường ngoài trực tiếp qua bề mặt cơ thể hoặc qua cơ quan hô hấp đã được chuyên hóa như mang. • Đây là quá trình trao đổi khí ngoài được thực hiện qua bề mặt trao đổi khí. • Bề mặt trao đổi khí nhỏ hay lớn tùy thuộc vào mức độ hoạt động của cơ thể • Các nhóm động vật có nhu cầu năng lượng cao, hoạt động sống càng cao thì 3/29/2010 Nguyễn Bá Mùi I. MÔI TRƯỜNG HÔ HẤP • Nước là môi trường hô hấp chủ yếu của cá và giáp xác • Oxy trước khi được cá hấp thu phải được hoà tan trong môi trường nước. • Vì thế ngoài các chất khí hoà tan trong nước có liên quan trực tiếp đến hô hấp thì các nhân tố khác có liên quan đến sự hoà tan của oxy đều có ảnh hưởng đến hô hấp của cá. 3/29/2010 Nguyễn Bá MùiNguyễn Bá Mùi 1 3/29/2010 1, Oxy • Oxy có trong nước do sự quang hợp của thực vật thuỷ sinh hoặc do không khí khuếch tán vào. • Oxy từ không khí khuếch tán vào nước yên tĩnh rất chậm. • Theo một số nghiên cứu thấy rằng, trong điều kiện nhiệt độ nhất định, oxy từ mặt nước hồ hoà tan xuống tầng sấu 250 m phải mất 42 năm. • Nhưng nhờ có tác dụng của sóng gió và dòng đối lưu làm cho oxy hào tan ở tầng nước trên nhanh chóng chuyển xuống các tầng nước sâu. • Hàm lượng oxy trong nước thường được tính bằng các đơn vị: mgO2, mlO2, và áp suất riêng phần của oxy (PO2) 3/29/2010 Nguyễn Bá Mùi Sự hoà tan của oxy vào nước phụ thuộc rất nhiều vào nhiệt độ. Nhiệt độ càng cao thì sự bão hoà oxy của nước càng giảm. Nhiệt độ Hàm lượng oxy trong nước 0oC 14,64 mg/l 5oC 12,31 mg/l 10oC 11,35 mg/l 15oC 10,18 mg/l 20oC 9,19 mg/l 25oC 8,37 mg/l 30oC 7,67 mg/l 3/29/2010 Nguyễn Bá Mùi • Như vậy, khi nhiệt độ thấp sẽ có lợi cho hô hấp của cá và động vật thuỷ sinh. Trong thực tế cá xứ lạnh cần nhiều oxy hơn cá xứ nóng. • Khi nhiệt độ tăng, cường độ trao đổi chất của cơ thể cá tăng, đòi hỏi nhiều oxy hơn. • Nhưng lúc này độ bão hoà oxy của nước lại thấp, khả năng kết hợp với oxy của Hemoglobin sẽ giảm, do vậy cá rất nhạy cảm với nhiệt độ, nhất là cá biển. • Sự chênh lệch áp suất oxy trong máu và trong nước được thể hiện bằng phương trình: 3/29/2010 Nguyễn Bá MùiNguyễn Bá Mùi 2 3/29/2010 •Sự chênh lệch áp suất oxy trong máu và trong nước được thể hiện bằng phương trình: DPO2 = 1/2 ( PIO2 + PEO2) – 1/2 (PaO2 + PvO2) + ( PI + PE) là áp lực oxy đi vào và đi ra của nước + (Pa + Pv) là áp lực oxy ở động mạch và tĩnh mạch 2, Cacbonic • CO2 hòa tan trong nước lớn hơn trong không khí. • Trong không khí CO2 chỉ chiếm 0,04 % thể tích. • Trong điều kiện bình thường CO2 hoà tan trong nước là 0,3 cm3/l. 3/29/2010 Nguyễn Bá Mùi • Trong thực tế lượng CO2 trong nước còn cao hơn nhiều, vì CO2 tồn tại trong nước dưới dạng tự do, dạng muối cacbonat, và axit cacbonic. • Trong nước ngọt nếu CO2 nhiều sẽ làm biến đổi lớn độ pH của nước làm ảnh hưởng đến hô hấp của cá. • Nước biển tuy hấp thụ CO2 nhiều hơn nước ngọt, nhưng độ pH của ch ...