Bài giảng Táo bón ở trẻ em - ThS.BS Nguyễn Thị Thu Cúc

Bài giảng Táo bón ở trẻ em nhằm mô tả cơ chế bệnh sinh táo bón; trình bày nguyên nhân táo bón; trình bày triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và hậu quả của táo bón; trình bày xử trí và phòng ngừa táo bón. Hy vọng đây là tài liệu tham khảo hữu ích cho bạn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Táo bón ở trẻ em - ThS.BS Nguyễn Thị Thu Cúc TÁO BÓN Ở TRẺ EM Ths. BS.Nguyễn Thị Thu CúcBỘ MÔN NHI - ĐẠI HỌC Y DƯỢC CẦN THƠ ̣ Muc tiêu• Mô tả cơ chế bệnh sinh táo bón• Trình bày nguyên nhân táo bón• Trình bày triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và hậu quả của táo bón• Trình bày xử trí và phòng ngừa táo bón1. Khái niệm táo bón• Táo bón là triệu chứng chậm thải phân hay thải phân rắn và khô• Trẻ bị táo bón khi thời gian giữa 2 lần đi ngoài quá dài ≥ 3 ngày• Táo bón là một trong những nguyên nhân thường gặp để trẻ đến phòng khám, chiếm 10% ở tất cả trẻ em và 1.5 – 7.5% ở trẻ em tuổi đến trường.• Nếu hiện tượng táo bón kéo dài và trở thành kinh diễn dễ kèm theo các triệu chứng rối loạn tiêu hoá : biếng ăn, đau bụng, chướng bụng, đầy hơi và ảnh hưởng đến toàn thân, mệt mỏi, gầy còm, thiếu máu mất ngủ, có khi sốt cao.• Một số trường hợp, nên phân biệt với hiện tượng giả tướt : do chậm thải ra ngoài, số phân ứ đọng trong kết tràng dễ kích thích sự bài tiết các chất nước của niêm mạc và phân ỉa ra ngoài sẽ chia thành hai phần rõ rệt : một phần rắn thành cục và một phần có nước riêng biệt.• Ngoài ra cần phân biệt với tình trạng phân đói (do bệnh nhi ăn không đủ, hay ăn vào nôn ra, hay không chịu ăn)2. Cơ chế bệnh sinh táo bón :2.1. Nhắc lại sinh lý• Tùy theo thức ăn nuôi trẻ, trung bình sau 3 - 4 gi ờ (trẻ sơ sinh nhanh hơn) thì thức ăn xuống hết tá tràng. Thức ăn tiêu hoá nhanh hơn từ tá tràng đến ruột non. Khi đến hồi tràng thì chậm lại để qua van Bô-hin (Bauhin) sau 2 - 3 giờ, nhưng phải sau 6-10 giờ mới xuống hết đại tràng. Đại tràng có chức năng hấp thu nước và tích phân để tống ra ngoài.Quá trình đẩy phân ra ngoài qua 3 giai đoạn :• Giai đoạn 1 : Không do ý muốn• Phân tích lại ở đầu đại tràng sigma làm cho phần ruột này đứng thẳng, không còn hình quai, sau đó tụt vào trực tràng.• Giai đoạn 2 : Cục phân bị đẩy xuống trực tràng, chạm vào niêm mạc gây nên cảm giác muốn đại tiện. Trẻ “rặn” và làm tăng áp lực trong bụng để đẩy phân qua trực tràng• Giai đoạn 3 : Giai đoạn này ngắn, vừa do phản xạ vừa do ý muốn. Cơ tròn mở ra để phân thoát ra ngoài.2.2. Cơ chế gây táo bón là do :• Vật chướng ngại (hẹp ruột)• Sự co bóp đại tràng bị rối loạn : đẩy phân xuống trực tràng bị chậm do trương lực yếu (bệnh về cơ, giảm nhu động ruột, bệnh bại liệt thể bụng... ) Sự đẩy phân bị chậm do co bóp, tăng trương lực cơ (uốn ván, hội chứng màng não)• Do rối loạn cơ chế tháo phân : mất phản xạ (hôn mê)3. Dược học của một số thuốc làm trơn3.1. Dầu parafin: sản phẩm điều chế từ dầu mỏ. Là chất lỏng sánh, trong, không mùi, không tan trong nước, tan trong ete, clorofoc.• Tác dụng : nhuận tràng, chữa táo bón.3.2. Microlax - Microlax BéBé• Thuốc xổ kích thích, là loại gel bơm vào trực tràng, thời gian bắt đầu có tác dụng 5 - 10 phút. Điều trị chứng táo bón do nguyên nhân ở vùng trực tràng và hậu môn, không nên dùng kéo dài có thể gây cảm giác rát bỏng tại chỗ và hạn hữu gây viêm đại tràng sung huyết4. Nguyên nhân thường gặp gây táo bón4.1. Tao bon chức năng: Thoi quen, tâp quan, tâm lý ́ ́ ́ ̣ ́• Là những nguyên nhân hay gặp hơn cả. Bệnh nhi bị táo bón nhưng ít ảnh hưởng đến toàn trạng, bụng không chướng to4.1.1. Chế độ ăn• Do chế độ ăn nhiều bột và đường, thiếu chất xơ hoặc do ăn uống ít nước• Do nuôi bằng sữa bò• Do trẻ ít vận động4.1.2. Tâm lý• Sợ bẩn, hay quen dùng thuốc nhuận tràng. Nguyên nhân này hay gặp ở trẻ lớn.• Thường găp ở những trẻ bị ep buôc đi hoc quá sớm gây ̣ ́ ̣ ̣ nên sự am anh đôi với tre, điêu nay gây nên sự chông đôi ́ ̉ ́ ̉ ̀ ̀ ́ ́ cua đứa trẻ mà hâu quả cung đưa đên tinh trang tao bon ̉ ̣ ̃ ́ ̀ ̣ ́ ́• Tao bon cung có thể do sự rôi loan sâu săc môi quan hệ ́ ́ ̃ ́ ̣ ́ ́ giữa cha mẹ và con cai ́• Viêc hoc hanh quá năng nề đôi với lứa tuôi đi hoc cung gây nên ̣ ̣ ̀ ̣ ́ ̉ ̣ ̃ ̀ ̣ ́ ́ tinh trang tao bon• Tao bon có thể xay ra sau môt chân thương tâm lý bởi những sự ́ ́ ̉ ̣ ́ kiên cua gia đinh như: tang toc, những thay đôi cua gia đinh ̣ ̉ ̀ ́ ̉ ̉ ̀• Tao bon xay ra trong những giai đoan câp: tao bon xay ra sau đợt ́ ́ ̉ ̣ ́ ́ ́ ̉ tiêu chay, đăc biêt là sau môt can thiêp ngoai khoa ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣• Tao bon xay ra bởi vêt nứt hâu môn, có thể đưa đên tinh trang tao ́ ́ ̉ ́ ̣ ́ ̀ ̣ ́ bon man tinh do tâm lý đứa trẻ rât sợ ...