Bài giảng Thống kê y học - Bài 14: So sánh nhiều trung bình - Phân tích phương sai

Mục tiêu của bài giảng là cung cấp các kiến thức giúp người học có thể nhận thức được ý nghĩa của phương pháp phân tích phương sai trong so sánh nhiều số trung bình, xây dựng bảng phân tích phương sai từ số liệu định lượng của 3 hay nhiều hơn các nhóm,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Thống kê y học - Bài 14: So sánh nhiều trung bình - Phân tích phương sai SOSÁNHNHIỀUTRUNGBÌNHPHÂNTÍCHPHƯƠNGSAIMụctiêuSaukhinghiêncứuchủđềhọcviêncókhảnăng:Nhậnthứcđượcýnghĩacủaphươngphápphântíchphươngsaitrongsosánhnhiều sốtrungbình.Xâydựngbảngphântíchphươngsaitừsốliệuđịnhlượngcủa3haynhiềuhơncácnhómTrìnhbàyđượccáckháiniệm:phântíchphươngsaimộtchiều,vớihaichiều,ba chiều;quyhoạchcólậpvàkhôngcólặp,quyhoặchcânđốivàkhôngcânđối.Sosánhđượcyếutốtácđộngngẫunhiênvàyếutốtácđộngcốđịnh.1.GiớithiệuThườngcónhữngtậphợpsố liệuphứctạpchứahơnhainhómvàtrongphântích thườngphảisosánhnhữngtrungbìnhcủacácnhómthànhphần.Thídụ,ngườitacó thể muốnphântíchcácsốđohemoglobinđượcthuthậptrênmộtcuộcđiềutracộngđồngđể xemnócókhácnhautheotuổivàgiớitínhhaykhôngvàxemcóphảilàsựkhácbiệtgiữacácnhómtuổilànhưnhaudùlànamhaynữ.Thoạtđầu,dườngnhưcóthểlàmđiềunàybằngcáchdùngmộtloạtcáckiểmđịnht,sosánhtừng2nhómmột. Ðiềunàykhôngchỉrắcrốivềmặtthựctiễnmàcònvôlívềmặtlíthuyết,bởivìtiến hànhmộtsốlớncáckiểmđịnhýnghĩacóthể dẫntớimộtkếtquảcóýnghĩasailạc.Thídụcóthểtrôngđợi1trong20(5%)cáckiểmđịnhđượctiếnhànhsẽcóýnghĩaởmức5%ngaycảkhikhôngcósựkhácbiệt.Mộtphươngphápkhácđượcgọilàphântíchphươngsai(analysisofvariance). Ýnghĩacủatênnàyđượctrìnhbàysau.Phươngphápkháphứctạp.Việctínhtoánmấtnhiềuthờigianvàthườngđượctiếnhànhnhờcácgóiphầnmềmmáytínhchuẩn.Vìlí donày,chươngnàynhấnmạnhđếncácnguyênlívớimụcđíchgiúpngườiđọccóđủkiếnthứcđểchỉđịnhdạngphântíchcầnthiếtvàlígiảikếtquả.Dùvậytrongchươngnàycũngtrìnhbàychitiếtcủaviệctínhtoántrongtrườnghợpđơngiảnnhất,đólàphântíchphươngsaimộtchiều,bởivìnósẽgiúpíchchoviệcnắmvữngcănbảncủaphươngphápvàquanhệcủanóvớikiểmđịnht.Phântíchphươngsaimộtchiềuthíchhợpkhicácnhómsosánhđượcxácbằngbởi mộtyếutố(factor),thídụnhưsosánhtrungbìnhgiữacácgiaicấpkhácnhauhaygiữa cácdântộckhácnhau.Phântíchphươngsaihaichiềuđượcmôtả vàthíchhợpkhi việcchianhómdựatrên2yếutố,thídụnhư tuổivàgiớitính.Phươngphápdễ dàngđượcmởrộngđểsosánhcácnhómđươcphânloạichéobằngnhiềuhaiyếutố.Mộtyếutố đượcphântíchphươngsaibởivìngườitamuốnsosánhcácmứckhác nhaucủanóhaybởivìnógâychosựbiếnthiêncầnloạitrừ.Xemthídụsau.Saukhi khámphátỉsuấtbệnhmạchvànhthayđổiđángkểgiữacácnhómdântộckhácnhau,ngườitatiếnhànhmộtcuộcđiềutrađể xemđiềunàycóphảilàdonồngđộ lipid trungbìnhkhácnhaugiữacácnhómdântộckhácnhau.Bởivìnồngđộ lipidthayđổitheogiớitínhvàtuổi,dođócầnphântíchphươngsaicủanhómtuổivàgiớitínhcũngnhư nhómdântộc,mặcdùtuổivàgiớitínhkhôngphảilàmốiquantâmchínhcủa nghiêncứunày.Việcđưavàophântíchchúngcóhailợiích.Thứ nhất,kiểmđịnhýnghĩasựkhácbiệtgiữacácnhómchủngtộctrởnênmạnhmẽ(powerful)hơn,nghĩalàdễ khiếnchosự khácbiệtthựcsự trở thànhcóýnghĩa.Thứ nhì,nóđảmbảosự so sánhcácnhómchủngtộckhôngbịsailệchdocơcấunhómtuổivàgiớitính.Cũngcóthể phântíchsố liệuđượcphânthànhnhiềuyếutố bằngcáchdùngmộtkĩthuậttươngtự nhưngtổngquáthơngọilàhồiquybội(multipleregression).Cả hai phươngphápđềuchokếtquảgiốnghệtnhaunhưngbởivìhồiquybộitổngquáthơn nênnócầntínhtoánphứctạphơn.Vìthế nókhônghiệuquả trongcáctrườnghợp đơngiản.Dùvậy,sựlựachọnphụthuộcvàochươngtrìnhmáytínhcóđượcvàchúng códễsửdụnghaykhông.2.PhântíchphươngsaimộtchiềuPhântíchphươngsaimộtchiều(onewayanalysisofvariance)đượcdùngđể sosánhtrungbìnhcủamộtsố nhóm,thídụ nhưngnồngđộ hemoglobintrungbìnhcủabệnh nhâncủacácloạibệnhhồngcầuliềmkhácnhau(bảng8.1a).Phươngphápphântíchđượcgọilàmộtchiềubởivìsố liệuđượcphântíchtheomộtbiếnsố,trongtrường hợpnàylàloạibệnhhồngcầuliềm.2.1.KíhiệusửdụngchophântíchphươngsaimộtchiềuGiảsửchúngtamuốnsosánhtrungbìnhcủaknhóm.Hãykíhiệusốđốitượngtrong mỗinhómlàN1,N2,…,Nk.SốđốitượngtrongnhómjđượckíhiệulàN j.TổngsốđốitượngtrongtấtcảcácnhómlàN1+N2+…+Nk=N.SốliệuđượctrìnhbàynhưsauNhóm Nhóm1 Nhóm2 NhómkSốliệu X11 X11 X1k X21 X21 X2k . ...