Bài giảng Thực hành Kỹ thuật di truyền

Bài giảng Thực hành Kỹ thuật di truyền là tài liệu hướng dẫn kỹ thuật, giáo trình này đương nhiên giới thiệu các bước kỹ thuật thường được thực hiện trong di truyền và sinh học phân tử. Nhưng quan trọng hơn vẫn là thông qua các bước kỹ thuật cụ thể giúp người học nắm được những điểm cơ bản về nghiên cứu phát triển sinh học phân tử được các nhà nghiên cứu nhiều thế hệ sáng tạo và thực hiện trong quá khứ.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Thực hành Kỹ thuật di truyềnBài giảng Thực hành Kỹ thuật di truyền LỜI MỞ ĐẦU Đây là tài liệu hướng dẫn kỹ thuật, giáo trình này đương nhiên giới thiệu các bướckỹ thuật thường được thực hiện trong di truyền và sinh học phân tử. Nhưng quan trọnghơn vẫn là thông qua các bước kỹ thuật cụ thể giúp người học nắm được những điểm cơbản về nghiên cứu phát triển sinh học phân tử được các nhà nghiên cứu nhiều thế hệ sángtạo và thực hiện trong quá khứ. Nhờ những kết quả nghiên cứu đó, chúng tôi đã vẽ lạibức tranh toàn cảnh về thế giới như đã được khái quát hóa trong nhiều tài liệu sinh học vàcác thí nghiệm thực hành. Mong muốn của người biên soạn là người học nắm đượcnhững điểm cốt yếu của kỹ thuật di truyền và sinh học phân tử. Trên cơ sở đó phát triểnnhững kỹ thuật sẽ cải tiến những bước hoặc quy trình cho phù hợp với thực tiễn nghiêncứu. Với những yêu cầu cao bao quát cả lịch sử phát triển lẫn cập nhật hóa kiến thức, việcbiên soạn một giáo trình thực hành về lĩnh vực này gặp rất nhiều khó khăn. Tuy vậy, chúng tôi cố gắng đưa vào tài liệu này những vấn đề liên quan đến thựchành sinh học phân tử chọn lọc từ những thành quả mà nhiều nhà nghiên cứu đã mô tảtrong nhiều bài báo chuyên ngành liên quan sinh học, một số thuyết trình hướng dẫn củamột số hướng cung cấp thiết bị nghiên cứu sinh học cũng như từ kinh nghiệm cá nhân.Nhiều kỹ thuật và thực đơn cụ thể giới thiệu trong tài liệu này rất cũ nhằm giúp ngườihọc tránh những quan niệm đơn giản hóa con đường nghiên cứu khoa học. Những thựcđơn mới liên quan được giới thiệu nhiều khi ở dưới dạng khái quát. Người học cần lưu ýrằng hầu như tất cả những thực đơn được đưa ra đều là kết quả của kinh nghiệm nghiêncứu và suy luận khoa học của cá nhân trong quá trình tối ưu hóa. Vì vậy, người làm thí nghiệm có thể cải tiến để có kết quả tốt hơn phù hợp điềukiện của mình. Khó khăn khác mà việc biên soạn gặp phải là yêu cầu dung lượng giáotrình trong 60 tiết hạn chế số lượng trang in cũng như các kỹ thuật được chọn lọc. Để bùlại, học viên cần tìm nhiều nội dung bổ trợ trong các giáo trình lý thuyết liên quan trongbộ sách này, như Nhập môn sinh học phân tử, Công nghệ sinh học, Công nghệDNA tái tổ hợp, Công nghệ chuyển gen động vật, thực vật và Công nghệ protein...Tuy nhiên, các kỹ thuật được giới thiệu cũng không thể tránh khỏi sự buồn tẻ của các thửnghiệm, tuyển chọn kết quả thử nghiệm, sàng lọc sản phẩm, dùng sản phẩm này làmnguyên liệu cho các thử nghiệm tiếp theo...Bên cạnh đó, dù được chuẩn bị khá kỹ càng,chúng tôi không tránh khỏi sai sót, rất mong được nhận sự góp ý xây dựng của các đồngnghiệp và người đọc. BỘ MÔN CÔNG NGHỆ SINH HỌC - KHOA CNSH & KTMTKhoa CNSH & KTMT – ĐH CNTP TPHCM 1Bài giảng Thực hành Kỹ thuật di truyềnBài 1: MỘT SỐ THIẾT BỊ THÔNG DỤNG VÀ CÁC THAO TÁC CƠ BẢNI – MÔ TẢ VÀ CÁCH SỬ DỤNG MỘT SỐ DỤNG CỤ THÍ NGHIỆM Ngoài các dụng cụ thường dùng cho các thao tác vi sinh, sinh hoá như dụngcụ thuỷ tinh (Ống nghiệm, ống hút, becher, đĩa petri…), que cấy, giá đỡ ốngnghiệm…, trong thao tác sinh học phân tử, người ta còn sử dụng một số dụng cụđặc trưng sau: - Ống eppendorf: là loại ống nghiệm bằng nhựa polythylene haypolypropylene, dùng để chứa những thể tích dung dịch nhỏ. Có nhiều cỡ thể tích0,2ml; 0,5ml; 1,5ml; 2ml. Các eppendorf có thể được hấp khử trùng ở điều kiệnthông thường (1atm, 1200C, 20 phút), chịu được nhiệt độ thấp (-200C) và các dungmôi hữu cơ như chloroform…Trong những thí nghiệm cần độ an toàn cao, tránhsự thất thoát mẫu chứa, người ta sử dụng eppendorf có ngấn an toàn. - Micropipette (pipetman): là dụng cụ dùng để thu nhận những thể tíchnhỏ, cần độ chính xác cao; thường đựơc chia thành 4 cỡ tuỳ theo thể tích dungdịch tối đa cho mỗi lần hút: + Cỡ nhỏ: thể tích tối đa 10l - 20l - 50l (0,5 -10l hoặc 5 – 50l) + Cỡ trung bình: thể tích tối đa 100l - 200l (10-100 l hoặc 20-200l) + Cỡ lớn: thể tích tối đa 1000l (100-1000l) + Cỡ rất lớn: thể tích tối đa 5000l (ít sử dụng) * Lưu ý: Cần thận trọng khi hút các dung môi hữu cơ, không để gầnnguồn nhiệt (đèn cồn), không hấp khử trùng (trừ khi có chỉ định cảu hãng sảnxuất), tuyệt đối không điều chỉnh dưới ngưỡng tối thiểu và trên ngưỡng tối đa chophép. - Các micropipette luôn luôn được sử dụng với các đầu tip. Các típ nàythường chỉ được sử dụng 1 lần và cũng gồm 4 loại tương ứng với 4 kích cỡ đã nêu.Các típ được tiệt trùng bằng hấp khử trùng ở điều kiện thông thường.II – MỘT SỐ NGUYÊN TẮC PHA HÓA CHẤT Hoá chất được pha với nước cất hai lần và khử trùng ở điều kiện thôngthường. Đối với một số hoá chất không thể thanh trùng bằng nhiệt, việc thanhtrùng được tiến hành với những phin lọc có đường kính lỗ lọc là 0,2l hoặc 0,45lKhoa CNSH & KTMT – ĐH CNTP TPHCM 2Bài giảng Thực hành Kỹ thuật di truyền Các dung dịch thường được pha và bảo quản dưới dạng đậm đặc (dungdịch mẹ). Dung dịch mẹ được loãng với nước cất hai lần khử trùng để đạt nồng độcần mỗi lần sử dụng. Dung dịch đã pha có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng thí nghiệm, ở nhiệt độ4 C hoặc nhiệt độ lạnh sâu -200C theo khuyến cáo cho từng loại hoá chất. Dung 0dịch bảo quản ở -200C thường đựơc phân thành những phân đoạn nhỏ. Mỗi lần sửdụng chỉ cần giải đông một phân đoạn. Lưu ý: Các loại hoá chất dùng trong thao tác với acide ribonucleicthường được để riêng, không lẫn lộn với loại hoá chất dùng cho các mục khác.Người thao tác phải mang găng tay khi tiếp xúc với các bình chứa hoá chất. Tronglúc thực hiện thao tác cân, tuyệt đối không dùng dụng cụ múc mà trút trực tiếp vàobình chứa hoặc giấy bạcChuẩn bị các dung dịch gốcDung dịch đệm khác nhau trong đó có dung dịch đệm sử dụng cho điện di... nênchế thành dung dịch g ...