Bài giảng Thuốc hoạt huyết

Thuốc hoạt huyết hóa ứ cũng gọi là thuốc hoạt huyết theo Y học cổ truyền là những loại thuốc có tác dụng thông lợi huyết mạch, làm tiêu tán huyết ứ trệ trong kinh mạch. Tùy theo mức độ tác dụng của thuốc mà có thể chia ra loại hoạt huyết hóa ứ và loại phá huyết trục ứ.Thuốc hoạt huyết hóa ứ thường tính ôn, vị cay đắng, cho nên thuốc có tác dụng hành huyết tán ứ thông kinh lạc, lợi tý định thống....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Thuốc hoạt huyết Thuèc ho¹t huyÕtI-§¹i c−¬ng1- §Þnh nghÜa:- VÞ thuèc t©n, khæ; «n (l−¬ng)- Thóc ®Èy vμ ®iÒu hoμ sù l−u th«ng huyÕt (th«ng lîi huyÕt m¹ch)- Lμm tiªu tan huyÕt ø, th«ng kinh m¹ch vμ chØ thèng2- C¬ së t¸c dông cña thuèc ho¹t huyÕt:- Nguyªn nh©n g©y huyÕt ø do: Sang chÊn, viªm nhiÔm, co gi·n m¹ch, ®μm thÊp, khÝ trÖ, khÝ h−, kÕt hîp hμn, nhiÖt- L−u th«ng cña huyÕt phô thuéc : - Tim, m¹ch, c¶ tim vμ m¹ch, m¸u - Mét sè t¹ng cã l−u l−îng m¸u qua nhiÒu: gan, thËn, phæi.- Thuèc ho¹t huyÕt t¸c dông vμo mét trong c¸c kh©u trªn 1* Trªn tim: - Lμm t¨ng hoÆc gi¶m tr−¬ng lùc c¬ tim ( biªn ®é) - Lμm t¨ng hoÆc gi¶m nhÞp tim ( tÇn sè)* Trªn m¹ch: - lμm co hoÆc gi·n m¹ch - lμm bÒn thμnh m¹ch chèng x¬ v÷a* Trªn m¸u: - Lμm gi¶m qu¸ tr×nh ®«ng m¸u - Lμm gi¶m ®é nhít cña m¸u - T¨ng søc bÒn cña mμng hång cÇu - Cã kh¶ n¨ng øc chÕ miÔn dÞch trong ph¶n øng qu¸ mÉn( viªm khíp) - Cã kh¶ n¨ng kÝch thÝch c¬ thÓ s¶n xuÊt kh¸ng thÓ - Lμm gi¶m l¾ng ®äng cholesterol trong m¸u - ChØ thèng - Chèng viªm - ChØ huyÕt 2 - Lîi tiÓu- H¹ huyÕt ¸p do thËn: - Lμm gi·n m¹ch m¸u ngo¹i biªn - Gi·n m¹ch m¸u thËn:Khi thiÕu m¸u tÕ bμo s¸t cÇu thËn tiÕt ra chÊt Renin, chÊt nμy ®æ vμo m¸u t¸c ®éng vμo Angiotensinaza t¹o thμnh Angiotensin II, chÊt nμy g©y co m¹ch t¨ng huyÕt ¸p.B×nh th−êng cã sù c©n b»ng gi÷a yÕu tè sinh vμ huû chÊt g©y t¨ng huyÕt ¸p Angiotesin II Angiotensin II Angiotensinaza- øc chÕ sù ph¸t triÓn cña khèi uNgoμi ra cßn mét sè t¸c dông chung nh−:- §iÒu hoμ chøc n¨ng tuÇn hoμn cña hÖ thèng tuÇn hoμn( Tim, m¹ch ( ®éng m¹ch, tÜnh m¹ch, mao m¹ch)- C¶i thiÖn chuyÓn ho¸ c¬ b¶n( Glucid, protid, lipid, n−íc, muèi kh¸ng) gióp cho sù l−u th«ng m¸u ®−îc tèt 3- §iÒu hoμ ho¹t ®éng cña c¬ tr¬n néi t¹ng- §iÒu hoμ qu¸ tr×nh ®«ng m¸u vμ chèng ®«ng m¸u- ChØ thèng, tiªu ®êm, øc chÕ ung th−3- C«ng dông chung: + ChØ thèng do huyÕt ø: - D¹ dμy - Viªm nhiÔm - Thèng kinh, bÕ kinh - Sang chÊn c¬ häc - §au tøc ngùc + Chèng viªm ®Ó ch÷a: -Môn nhät -Viªm tuyÕn vó - Viªm khíp - Viªm c¬..v..v + ChØ huyÕt do sang chÊn g©y tho¸t qu¶n nh−: - Rong kinh - TrÜ -TiÓu ra m¸u..v..v 4 + C¸c tr−êng hîp l−u th«ng m¸u kÐm nh−: -Viªm t¾c m¹ch - Phôc håi sau nhåi m¸u c¬ tim - ThiÓu n¨ng tuÇn hoμn m¸u n·o - ThiÓu n¨ng m¹ch vμnh + Rèi läan kinh nguyÖt, thèng kinh, bÕ kinh do huyÕt ø + C¸c tr−êng hîp phï: do huyÕt ø g©y tho¸t qu¶n huyÕt t−¬ng g©y phï + Ch÷a cao huyÕt ¸p: Do gi·n m¹ch m¸u thËn vμ m¹ch m¸u ngo¹i vi g©y h¹ huyÕt ¸p + §iÒu trÞ khèi u: Lμnh tÝnh hoÆc ¸c tÝnh ë giai ®o¹n ®Çu4- Phèi hîp thuèc: - Thuèc hμnh khÝ - Thuèc ®iÒu trÞ nguyªn nh©n: VÝ dô: - Viªm nhiÔm + TNG§ + TNTT 5 -ThÊp khíp + Trõ phong thÊp - Ch¶y m¸u + ChØ huyÕt - Cao huyÕt ¸p + B×nh can t¾t phong - DÞ øng + Khu phong ( hμn hoÆc nhiÖt) - NÕu hμn + ¤n lÝ trõ hμn - NÕu nhiÖt + TNLH - Khèi u + Ho¸ ®μm nhuyÔn kiªn - H− chøng + Thuèc bæ (KhÝ, huyÕt, ©m, d−¬ng)5- CÊm kÞ: - Kh«ng dïng cho phô n÷ cã thai, ®ang hμnh kinh, ng−êi ®ang cã ch¶y m¸u nhiÒu.6- Ph©n lo¹i: Dùa vμo møc ®é t¸c dông chia lμm 2 lo¹i: - Ho¹t huyÕt: T¸c dông võa vμ yÕu - Ph¸ huyÕt: T¸c dông m¹nh 6II- C¸c vÞ thuèc1- Thuèc ho¹t huyÕt 1.1 - §an s©m Radix Salviae multii (HuyÕt s©m, xÝch s©m, huyÕt c¨n, tö ®an s©m)Lμ rÔ ph¬i kh« cña c©y ®an s©m: Salvia miltiorrhiza. Hä hoa m«i: Lamiatae1- TVQK: Khæ, h¬i l¹nh, can, t©m, t©m bμo2- CN: Ho¹t huyÕt ®iÒu kinh, chØ thèng, thanh t©m trõ phiÒn, bæ huyÕt, an thÇn3- Thμnh phÇn hãa häc- C¸c hîp chÊt phenol vμ acid phenolic: Danshensu, Acid Rosmarinic, a.salvianolic A,B,C, a. lithospermic- C¸c hîp chÊt diterpen: Miltiron, miltionon, tanshinon I, IIA,IIB, dihydrotanshinon I, miltionon II 7- C¸c thμnh phÇn kh¸c:β- sitosterol,tanin, vitamin E- 3 chÊt ...