Bài giảng Tiền lâm sàng về kỹ năng lâm sàng - Chương 10: Kỹ năng hỏi khám lâm sàng và các thủ thuật cơ bản về hệ thần kinh

Nội dung bài giảng của ThS. BS Nguyễn Phúc Học trình bày về triệu chứng cơ năng thường gặp khi khám hệ thần kinh, các bước trong thăm khám thực thể hệ thần kinh và một số qui trình, kỹ năng, thủ thuật cơ bản liên quan hệ thần kinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Tiền lâm sàng về kỹ năng lâm sàng - Chương 10: Kỹ năng hỏi khám lâm sàng và các thủ thuật cơ bản về hệ thần kinhB ỘT R Ư Ờ N GG I Á O D Ụ C – Đ À O T Ạ OĐ Ạ I H Ọ C D U Y T Â N - K H O AYCHƯƠNG 10KỸ NĂNG HỎI-KHÁM LÂM SÀNG &CÁC THỦ THUẬT CƠ BẢN VỀ HỆ THẦN KINHMục tiêu: Sau khi học xong bài này sinh viên có khả năng:1. Khai thác được triệu chứng cơ năng thường gặp khi khám hệ thần kinh2. Thực hiện đúng các bước trong thăm khám thực thể hệ thần kinh3. Biết một số qui trình, kỹ năng, thủ thuật cơ bản liên quan hệ thần kinhNội dung10.1 Kỹ năng hỏi & khám hệ thần kinh10.1.1. Hỏi bệnh10.1.2. Khám chức năng TK cao cấp10.1.3. Khám 12 đôi dây TK sọ não10.1.4 Khám cảm giác10.1.5. Khám vận động.10.1.6. Khám phản xạ10.1.7. Kết thúc thăm khám10.2 Các thủ thuật, kỹ năng10.2.1 Kỹ thuật chọc dò tủy sống10.2.2 Các qui trình kỹ thuậtchuyên ngành thần kinhBÀI GiẢNG TIỀN LÂM SÀNG VỀ CÁC KỸ NĂNG LÂM SÀNG - ĐÀO TẠO BÁC SĨ Y KHOA – GiẢNG VIÊN: THẠC SĨ BS NGUYỄN PHÚC HỌC – PHÓ TRƯỞNG KHOA Y / ĐẠI HỌC DUY TÂN (DTU)10.1 Kỹ năng hỏi & khám chuyên hệ thần kinhTổng quan‒ Mục đích của việc hỏi bệnh & thăm khám thần kinh là để trả lời ba câu hỏi:(1) Bệnh nhân có bệnh thần kinh hay không?(2) Bệnh l{ nằm ở đâu trong hệ thần kinh?(3) Bệnh l{ đó là gì?‒ Thông thường, bệnh sử có tính quyết định. Những điểm đặc trưng sau đâytrong bệnh sử có thể cung cấp nhiều thông tin: Khởi phát đột ngột – căn nguyên mạch máu, cơ học trong vài giây – cơn động kinh trong vài phút - đau nửa đầu trong vài giờ - nhiễm trùng, viêm trong vài ngày / tuần - khối u hoặc rối loạn thoái hóa Thời gian thời gian phục hồi ngắn, ví dụ như TIA ( Transient ischemic attack cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua), động kinh, migraine, bat tı̉nĥ́ thời gian phục hồi dài - nguyên nhân cơ học, tắc nghẽn hoặc áp lựcmất myelin, ví dụ bệnh đa xơ cứng… Mô tả của người chứng kiến - đặc biệt khi bệnh nhân có giai đoạn mất {thức hoặc lú lẫn‒ Nhìn chung việc thăm khám thần kinh thường phải được tiến hành rất tỉ mỉ2trong nhiều lần, và vẫn cần tuân theo các nguyên tắc chung .10.1.1 Cách tiếp cận, khai thác & đặt câu hỏi trong khám hệ hệ thần kinhĐể có cách tiếp cận có hệ thống, đảm bảo không bỏ lỡ bất kz thông tin quantrọng nào. Qui trình với các bước dưới đây cung cấp một khuôn khổ để sinhviên/bác sĩ có cách tiếp cận, khai thác & đặt câu hỏi để đạt được một bệnhsử về bệnh l{ hệ vận động tương đối đầy đủ & toàn diện.Giới thiệu (introduction)‒ Tự giới thiệu - tên / vai trò‒ Xác nhận chi tiết về bệnh nhân - tên / tuổi (DOB- Date Of Birth)‒ Giải thích nhu cầu phải có một bệnh sử - Nhận được sự đồng {‒ Đảm bảo bệnh nhân được thoải máiTrình bày l{ do vào viện (history of presenting complaint)‒ Điều quan trọng là sử dụng câu hỏi mở để gợi ra vấn đề phàn nàn, khiếunại, than phiền của bệnh nhân. Vậy hôm nay bác thấy gì nào?‒ Cho phép bệnh nhân đủ thời gian trả lời, cố gắng không làm gián đoạnhoặc hướng cuộc trò chuyện. Tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh nhân mởrộng sự than phiền, phàn nàn & kể lại các triệu chứng bệnh hiện tại củahọ nếu cần. Vâng, vậy hãy cho tôi biết thêm về điều đó ?Hai trong số các triệu chứng phổ biến nhất trong rối loạn thần kinh là nhức đầu vàchóng mặt. Chúng ta sẽ tập trung mô tả kỹ cách hỏi bệnh - khai thác các triệuchứng cơ năng này3Hỏi các triệu chứng chính của thần kinh:A. Đau đầu - Hỏi về các điểm sau đây (có thể dựa theo SOCRATES):• Triệu chứng đau đầu là cảm giác chủ quan và phụ thuộc vào rất nhiều yếu tốkhác nhau cho nên việc thăm khám bệnh nhân đau đầu không phải để khẳngđịnh triệu chứng đau và các tính chất của nó.• Khám bệnh nhân đau đầu là nhằm mục đích phát hiện các triệu chứng kèmtheo, tránh bỏ sót triệu chứng của những bệnh thực thể và để tìm nguyênnhân đau đầu.• Việc khám bệnh phải được tiến hành toàn diện, đầy đủ và kỹ càng. Các cơquan; sọ, cột sống cổ, các đôi dây thần kinh sọ não, điểm xuất chiếu của cácdây thần kinh vùng sọ mặt, các động mạch lớn cần được quan tâm khám kỹ.• Trong phần khai thác bệnh sử cần tập trung làm rõ các điểm sau:‒ Vị trí đau & hướng lan (Site & Radiation ):Vị trí đau đầu của bệnh nhân cần được xác định rõ ràng. Nó có vai trò tươngđối quan trọng trong việc xác định nguyên nhân.+ Đau một bên thay đổi khi bên phải, khi bên trái thường là Migraine.+ Đau một bên hốc mắt cố định, thời gian của cơn ngắn thường là đau đầuchuỗi.+ Đau đầu do căng thẳng (tension typ headache) khu trú một hoặc hai bên,đau nhất vùng cổ-vai và chẩm, cũng có khi đau lan cả vùng trán.+ Đau đầu do suy nhược thần kinh thường lan toả, kiểu đội mũ chật…4‒ Cách khởi phát & đặc tính (Onset & Character): Thông thường mỗi loại đau đầucó một cách khởi phát tương đối đặc trưng. Ví dụ:+ Kịch phát, đột ngột: Thường do chảy máu nội sọ.+ Đột ngột, dữ dội, phụ thuộc vào tư thế: Thường do u não thất.+ Cường độ tiến triển tăng dần trong 1 thời gian dài: Thường do khối pháttriển nội sọ.+ Đau đầu tái diễn, thành cơn, k ...