Bài giảng Ung thư đại cương: Phần 2 - Trường ĐH Võ Trường Toản (Năm 2017)

Nối tiếp phần 1, phần 2 của tập bài giảng Ung thư đại cương tiếp tục cung cấp cho sinh viên những nội dung, kiến thức về: chẩn đoán bệnh ung thư; chất chỉ điểm ung thư; điều trị phẫu thuật bệnh ung thư; điều trị tia xạ bệnh ung thư; hóa trị ung thư; điều trị giảm đau trong ung thư; điều trị một số triệu chứng thường gặp trong ung thư giai đoạn cuối; chương trình phòng chống ung thư ở Việt Nam;... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Ung thư đại cương: Phần 2 - Trường ĐH Võ Trường Toản (Năm 2017) 1Chương VII CHẤT CHỈ ĐIỂM UNG THƯM c tiêu h c tập1. Trình bày được tiêu chuẩn của một chất chỉ điểm kh i u2. Trình bày được các ứng dụng lâm sàng các chất chỉ điểm kh i u3. Kể được một s chất chỉ điểm của một s loại ung thư chủ yếu: Vú, đại tràng, buồng trứng,tiền liệt tuyến, gan, giáp trạng, tế bào mầm và ung thư nguyên bào nuôi.I. ĐẶT V N ĐỀ Mỗi năm có hơn 6 triệu ngư i chết vì bệnh ung thư, 1.4 triệu ca ung thư mới được chẩnđoán trên thế giới. Theo đánh giá của Tổ chức y tế thế giới (WHO), trong 20 mươi năm tới cáccon s trên sẽ gia tăng và lên đến 10 triệu trư ng hợp tử vong và trên 16 triệu ca ung thư mới. Việt Nam, bên cạnh các bệnh nhiễm khuẩn và suy dinh dưỡng ngày càng giảm dần, thìbệnh ung thư, bệnh tim mạch, tâm thần đang có nguy cơ gia tăng. Các loại ung thư hay gặpnước ta là ung thư phổi, dạ dày, vú, gan, vòm họng, đại trực tràng, hạch bạch huyết, tử cung,buồng trứng… Trong khi nhiều nước, chương trình sàng lọc phát hiện sớm ung thư đạt kết quả t t, đãgóp phần chữa kh i hơn 50% bệnh nhân ung thư thì nước ta đa s ngư i bị ung thư khi đượcchẩn đoán đã giai đoạn muộn, tỉ lệ chữa kh i bệnh còn rất thấp. Cơ hội chữa kh i bệnh ung thưchính là làm sao phát hiện sớm ung thư. Chất chỉ điểm kh i u có ngày càng có nhiều vai trò trong sàng lọc, đánh giá gánh nặngung thư, tiên lượng bệnh, theo dõi kết quả điều trị và dự báo tái phát. 2II. KHÁI NI M VỀ CH T CH ĐI M KH I U1. Định nghĩa Các chất chỉ điểm ung thư (CCĐUT) là những phân tử tự nhiên có trong huyết thanh,huyết tương và các dịch khác trong cơ thể, hoặc các mẫu thử lấy từ mô tươi hoặc mô đã nhúngparaffin để xác định sự hiện hữu của ung thư, để đánh giá tiên lượng bệnh nhân hoặc theo dõi sựđáp ứng của bệnh với phương pháp điều trị. Chất chỉ điểm ung thư còn được tìm thấy bên trong tế bào cả tế bào chất và nhân vànhững chất này liên kết với màng tế bào. CCĐUT thư ng có bản chất protein, xuất hiện trongmáu, nước tiểu, trong các chất dịch, mô của cơ thể ngư i bệnh và thư ng không xuất hiện rõngư i khoẻ mạnh. Sự thay đổi nồng độ của CCĐUT có liên quan một cách chắc chắn tới sự pháttriển các kh i u ác tính của cơ thể đó.2. Phân loạiCó hai loại chỉ điểm kh i u chính2.1. Chỉ điểm tế bào: Là các kháng nguyên tập trung trên bề mặt của màng tế bào như trong bệnhLeucemie, các nội tiết t và cơ quan thụ cảm nội tiết trong ung thư vú…2.2. Chỉ điểm dịch thể: Là những chất xuất hiện tập trung trong huyết thanh, nước tiểu hoặc cácdịch khác của cơ thể. Các chất này được tổng hợp và bài tiết từ các mô của kh i u, được giảiphóng nh sự phân hủy tế bào u hoặc được tạo thành như là sự phản ứng của cơ thể đ i với kh iu. 32.3. Phân loại chất chỉ điểm theo bản chất và các ung thư liên quan chính B ng 1. Phân lo i CCĐUT theo b n ch t và các ch định chính Các lo i ch t ch đi m ung thư B nh liên quan chínhCác enzyme Alkaline phosphastase UT xương, gan và nhau thai Lactate dehydrogenase (LDH) U lymphô ác, UT máu Neuron specific antigen UT phổi TB nh , u nguyên bào thần kinh Prostatic Acid Phosphastase UT tiền liệt tuyến Prostatic Specific Antigen (PSA) UT tiền liệt tuyếnCác hormone Adrenocorticotrophic Hormone (ACTH) UT phổi TB nh Calcitonin UT giáp thể tủy Human chorionic gonadotrophin Ung thư nhau thaiKháng nguyên thai ung thư α-Fetoprotein UT gan nguyên phát Carcinoembryonic antigen (CEA) UT đại trực tràngKháng nguyên carbohydrate CA 15-3 UT vú CA 27-29 UT vú (tái phát) CA 125 UT buồng trứng và nội mạc tử cung 4Receptor và các chất chỉ điểm khác Estrogen và Progesteron UT vú Immunoglobulin Đa u tủy, u lymphô ác Microglobulin Đa u tủy, u lymphô ác tế bào BCác chất chỉ điểm gen Các gen sinh UT: Đột biến gen N-ras U nguyên bào thần kinh, UT máu thể tủy Đột biến gen K-ras UT tụy, UT máy và u lymphô ác Khuyếch đại gen c-erb B-2 UT vú Chuyển đoạn c-myc U lymphô ác TB B và T Các gen áp chế ung ...