Bài giảng Y học thể dục thể thao (Phần 4)

Bệnh lý là quá trình phản ứng phức tạp của cơ thể đối với các tác nhân gây bệnh, quá trình này sẽ làm rối loạn mối quan hệ cân bằng giữa cơ thể con người với hoàn cảnh ngoại giới. Quá trình này còn làm cản trở hoặc làm tổn hại đến chức năng chung của cơ thể. Tất cả các phản ứng của các loại bệnh đều xuất hiện hai mặt: - Chức năng điều tiết của hệ thống thần kinh trung ương đối với chức năng các hệ thống khác trong cơ thể bị cản...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bài giảng Y học thể dục thể thao (Phần 4) CHƯƠNG III. BỆNH LÝ THƯỜNG GẶP TRONG TẬP LUYỆN VÀ THI ĐẤU THỂ THAO.I. Khái niệm: Bệnh lý là quá trình phản ứng phức tạp của cơ thể đối vớicác tác nhân gây bệnh, quá trình này sẽ làm rối loạn mối quan hệ cânbằng giữa cơ thể con người với hoàn cảnh ngoại giới. Quá trình này cònlàm cản trở hoặc làm tổn hại đến chức năng chung của cơ thể. Tất cả cácphản ứng của các loại bệnh đều xuất hiện hai mặt: - Chức năng điều tiết của hệ thống thần kinh trung ương đối với chức năng các hệ thống khác trong cơ thể bị cản trở hoặc tổn thương. - Phản ứng phức tạp của cơ thể (phản ứng phòng vệ) chống lại các tác nhân gây bệnh làm giảm các rối loạn giúp cho cơ thể hồi phục bình thường.II. Các quá trình sinh bệnh: Tất cả các bệnh lý trong quá trình phát bệnh đều chia làm 3 thời kỳ: - Thời kỳ ủ bệnh. - Thời kỳ tiền phát. - Thời kỳ phát bệnh rõ. Đặc điểm của các thời kỳ:2. 1. Thời kỳ ủ bệnh(thời kỳ tiềm phục): Tất cả các tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể đến khi cơ thể xuấthiện phản ứng mà biểu hiện các dấu hiệu lâm sàng thì gọi là thời kỳ ủbệnh. Thời kỳ này kéo dài hay ngắn tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố như tácnhân gây bệnh bên ngoài, tuổi tác, giới tính, tình trạng sức khoẻ… Việcxác định thời kỳ ủ bệnh rất có ý nghĩa trong công tác phòng và điều trị.2. 2. Thời kỳ tiềm phát: Từ khi cơ thể xuất hiện dấu hiệu lâm sàng đếnkhi xuất hiện rõ đặc điểm dấu hiệu lâm sàng của từng loại bệnh. Cụ thểnhư mang bệnh viêm hô hấp, dấu hiệu lâm sàng ban đầu như: người mệtmỏi, cảm giác khó chịu, có triệu chứng sốt, nhức đầu, sổ mũi, ho, chánăn…2. 3. Thời kỳ phát bệnh rõ: Thời kỳ phát bệnh có những dấu hiệu rõràng về lâm sàng từng bệnh. Căn cứ vào tính chất biểu hiện của bệnhđược chia làm các giai đoạn sau: Giai đoạn cấp tính, ác tính và mãn tính.Thời gian duy trì giai đoạn cấp tính thông thường kéo dài hai tới ba ngày,còn giai đoạn ác tính từ ba tới sáu tuần, giai đoạn mãn tính từ sáu tuầntrở đi. Thời gian của các giai đoạn trên ngắn dài phụ thuộc nhiều yếu tốnhư tính chất, cường độ tác nhân gây bệnh và thời gian những tác nhânnày kích thích vào cơ thể ngắn, dài, sức đề kháng của cơ thể và đặc tínhcủa hệ thống thần kinh. Thời kỳ phát bệnh rõ này lại chuyển sang hai hướng :+ Khỏi hoàn toàn (hồi phục hoàn toàn) hoặc hồi phục không hoàn toàn(có di chứng).+ Tử vong: Nếu khả năng phản ứng của cơ thể suy giảm, năng lực củaphản ứng mất đi, hoạt động của sinh mạng mất đi, bệnh nhân tử vong. Tửvong được chia làm 2 dạng: Chết dần dần và chết đột tử. - Dạng chết từ từ thường gặp ở những người cao tuổi do chức năng của cơ thể bị lão hoá và do một số bệnh tật dẫn đến. - Dạng chết đột tử (chết đột ngột) thường do hoạt động của tuỷ sống hoặc tuần hoàn máu đột nhiên cản trở như: mất nhiều máu, tắc nghẽn mạch máu hoặc do tại tim… 65 Nguyên nhân gây bệnh thông thường được chia làm 2 loại: - Nguyên nhân bên ngoài: Tất cả các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài tác động vào cơ thể mà khả năng cơ thể chưa thích ứng và đề kháng không tốt sẽ gây nên bệnh. - Nguyên nhân bên trong: Tất cả các tác nhân bên trong cơ thể phát sinh ra mà gây bệnh: như hoạt động tâm lý, rối loạn nội môi, di truyền tế bào… Khi nghiên cứu về công tác phòng chữa bệnh không nên tách rờinguyên nhân gây bệnh, vì cơ thể là một thể hoàn chỉnh, tất cả mọi hoạtđộng của cơ thể đều chịu sự chỉ đạo của hệ thống thần kinh trung ương.Sự điều tiết chỉ đạo này đều thông qua 2 con đường là phản xạ có điềukiện và phản xạ không có điều kiện. Tất cả các tác nhân gây bệnh đều lànhững kích thích, kích thích vào cơ quan cảm thụ, cơ quan cảm thụ truyềnvề hệ thống thần kinh trung ương mà xuất hiện các phản ứng khác nhau.Tuỳ cường độ kích thích, tuỳ tổ chức của cơ thể khác nhau mà xuất hiệnphản ứng khác nhau và mức độ rối loạn chức năng thực thể bị tổn thươngcũng khác nhau.III. Các bệnh thường gặp trong hoạt động thể dục thể thao. 3. 1. Đột tử trong thể thao: Trong tập luyện và thi đấu thể thao có khi xuất hiện trong hoặc ngaysau khi tập vận động viên chết đột ngột. Chết đột tử thường gặp nhất làcác môn sức mạnh, sức bền. Chết đột tử là một chấn thương tâm lý rấtmạnh làm ảnh hưởng lớn đến sự nghiệp phát triển thể thao. Nguyên nhân: Theo nghiên cứu của các nhà khoa học (Rơlê) ngườiPháp khi khám nghiệm trên 22 tử thi tập luyện và thi đấu thể thao thìphát hiện nguyên nhân chính gây chết đột tử là do bệnh lý của tim mạch.( 7 trường hợp liên quan đến mạch, 6 trường hợp do tật tim bẩm sinh, 4trường hợp tắc động mạch vành, 5 trường hợp nhồi máu cơ tim) Từ kết quả trên các nhà khoa học cho rằng các môn sức mạnh, sứcbền do yêu cầu cơ thể phải hoạt động quá căng thẳng, vượt giới hạn chophép mà cơ thể cũng như các cơ quan chức năng không thể đáp ứng đượcmà dẫn đến đột tử. Ngoài ra một số nhà khoa học Mỹ, Đức, Nam triều Tiên cũng có kếtluận sau khi nghiên cứu tử thi chết đột tử là do các nguyên nhân sau: - Chế độ ăn uống. - Căng thẳng quá độ. - Cao huyết áp. Phương pháp đề phòng: Luôn thực hiện nguyên tắc vệ sinh tập luyện,không tập luyện với khối lượng quá lớn và căng thẳng vượt quá sức chịuđựng của vận động viên. Không được thi đấu nhiều môn trong một thờigian ngắn, nhất là các môn sức bền, sức mạnh. Trong tập luyện cần phảithực hiện tốt các chế độ sinh hoạt, không hút thuốc lá và uống rượu bia.Tăng cường công tác kiểm tra y học thường xuyên trong tập luyện và sớmphát hiện những bệnh lý về tim mạch để phòng ngừa và điều trị sớm. 3. 2. Căng thẳng quá mức: Là hiện tượng bệnh lý phát sinh đột ngột, thường xảy ra trong vàsau khi tập luyện - thi đấu do tập luyện – thi đấu với lượng vận động quálớn hoặc do chức năng tim mạch kém không đáp ứng nhu cầu tập luyện – ...