Bàn cờ lớn: Phần 2

Ebook Bàn cờ lớn: Vị thế đứng đầu và những đòi hỏi địa chiến lược đối với Hoa Kỳ - Phần 2 gồm có những nội dung chính sau: Nước Nga trong bối cảnh địa chính trị mới, ảo tưởng địa chiến lược, một giải pháp thay thế khó xử, Balkan của khu vực Á-Âu, chiếc neo Viễn Đông.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bàn cờ lớn: Phần 2 Chương 4 HỐ ĐEN ự tan rã vào cuối năm 1991 của quốc gia có lãnh thổ lớn nhất thế giớiS đã tạo ra một “hố đen” ở vùng trung tâm của lục địa Á-Âu. Cứ như thểcác nhà địa chính trị ở “Vùng trung tâm” đã bất ngờ bị kéo ra khỏi bản đồtoàn cầu. Đối với Mỹ, tình hình địa chính trị mới và phức tạp này đặt ra mộtthách thức quan trọng. Có thể hiểu rằng, nhiệm vụ trước mắt phải là làmgiảm xác suất hỗn loạn chính trị hoặc sự đảo ngược trở lại thành một chếđộ độc tài thù địch tại quốc gia tuy đã tan rã nhưng vẫn đang sở hữu kho vũkhí hạt nhân dồi dào. Nhưng nhiệm vụ về lâu dài vẫn là: làm sao khuyếnkhích sự chuyển đổi dân chủ và phục hồi kinh tế của Nga, đồng thời phảitránh sự tái xuất hiện của một đế chế Á-Âu có thể làm cản trở mục tiêu địachiến lược của Mỹ là định hình một hệ thống châu Âu-Đại Tây Dương lớnhơn bao gồm cả một nước Nga đã ổn định và an toàn. NƯỚC NGA TRONG BỐI CẢNH ĐỊA CHÍNH TRỊ MỚI Sự sụp đổ của Liên Xô là giai đoạn cuối cùng trong tiến trình phân rãkhối Xô-Trung rộng lớn mà trong một thời gian ngắn đã ráp khớp vớinhau, và ở một số khía cạnh thậm chí còn vượt qua cả phạm vi đế chế củaThành Cát Tư Hãn. Nhưng khối Á-Âu xuyên lục địa hiện đại này lại tồn tạirất ngắn ngủi; việc Tito phản bội tại Nam Tư và Mao không vâng lời tạiTrung Quốc đã sớm báo hiệu đặc tính dễ tổn thương của phe xã hội chủnghĩa: chúng ta thấy rõ, khát vọng dân tộc mạnh hơn sự ràng buộc ý thứchệ. Khối Xô-Trung tồn tại khoảng mười năm; Liên Xô được khoảng bảymươi năm. Tuy nhiên, điều có ý nghĩa về mặt địa chính trị hơn cả là sự tan rã củaĐế quốc Nga vĩ đại đã trường tồn suốt hàng thế kỷ. Đế chế này tan rã phátxuất từ thất bại chính trị và kinh tế-xã hội nói chung của hệ thống Xô Viết,mặc dù phần lớn bất ổn đó đã bị che giấu gần như đến tận cùng bằngnhững che đậy và tự cô lập có hệ thống của chính Liên Xô. Do đó, cả thếgiới đã choáng váng khi chứng kiến Liên bang Xô Viết tự sụp đổ trongchóng vánh. Đầu tiên là trong hai tuần ngắn ngủi vào tháng 12 năm 1991,chính những người đứng đầu các nước cộng hòa Nga, Ukraine và Belarustuyên bố Liên Xô giải tán, sau đó chính thức được thay thế bằng một thựcthể mơ hồ được gọi là Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS), tức tổng hợptất cả các nước từng thuộc Xô Viết trừ các nước cộng hòa Baltic. Sau đó,tổng thống Liên Xô miễn cưỡng từ chức và lá cờ Liên Xô được hạ xuốnglần cuối từ tháp điện Kremlin. Cuối cùng, Liên bang Nga (với 150 triệungười Nga) xuất hiện ở tư cách người kế thừa hiện thực của Liên Xô cũ,trong khi các nước cộng hòa khác chiếm tới 150 triệu người cũng khẳngđịnh chủ quyền độc lập ở các mức độ khác nhau. Liên Xô sụp đổ đã tạo ra sự hoang mang khủng khiếp về địa chính trị.Nhìn chung, người dân Nga vốn đã nhận được ít dấu hiệu tiên liệu hơn cảthế giới bên ngoài về việc Liên Xô đang tan rã, vậy mà chỉ trong vòng nửatháng ngắn ngủi, họ đột ngột phát hiện ra mình không còn là chủ nhân củamột đế chế xuyên lục địa, thay vào đó biên giới của Nga đã quay trở lạiđiểm bắt đầu tại Caucasus vào đầu những năm 1800, tại Trung Á vào giữanhững năm 1800, và choáng váng, đau đớn hơn nhiều là ở phía tây vàokhoảng năm 1600, ngay sau triều đại của Ivan Bạo chúa. Việc để mấtCaucasus đã làm sống lại những lo ngại chiến lược về ảnh hưởng của mộtThổ Nhĩ Kỳ đang hồi sinh; còn việc mất mát Trung Á lại tạo ra cảm giácthiếu khuyết nguồn năng lượng và khoáng sản khổng lồ của khu vực cũngnhư lo lắng về một mối nguy Hồi giáo tiềm tàng; còn nền độc lập củaUkraine lại thách thức chính bản chất lời tuyên bố của Nga rằng cả haimang tiêu chuẩn thần thánh của chung một bản sắc Slav. Vùng đất đã bị chiếm đóng trong nhiều thế kỷ dưới thời các Sa hoàngvà trong ba phần tư thế kỷ sau đó dưới thời Liên Xô do Nga thống trị giờđã bị một tá quốc gia lấp đầy, với hầu hết (trừ Nga) gần như không đượcchuẩn bị để thực sự tiếp nhận chủ quyền và thay đổi ở quy mô lớn, từUkraine với dân số tương đối lớn là 52 triệu dân đến Armenia với 3,5 triệudân. Khả năng tồn tại của những nước này dường như không chắc chắn,trong khi việc Moscow sẵn sàng thích nghi vĩnh viễn với thực tế mới cũngkhó lường tương tự. Cú sốc lịch sử mà người Nga phải gánh chịu đã đượcphóng đại với thực tế là khoảng 20 triệu người nói tiếng Nga hiện đang làcư dân của các quốc gia bên ngoài được dẫn dắt về mặt chính trị bởi giớitinh hoa dân tộc ngày càng quyết tâm khẳng định bản sắc của chính họ saunhiều thập kỷ ít nhiều bị Nga cưỡng bức đồng hóa. Sự sụp đổ của Đế quốc Nga đã tạo ra một khoảng trống quyền lựcngay tại trung tâm của lục địa Á-Âu. Không chỉ ở các quốc gia mới độc lậpcó sự yếu kém và lộn xộn, mà tại chính nước Nga, biến động đã tạo ra mộtcuộc khủng hoảng hệ thống lớn, đặc biệt là khi biến động chính trị đi kèmvới nỗ lực đồng thời phá bỏ mô hình kinh tế-xã hội cũ của Liên Xô. Sangchấn quốc gia đã trở nên tồi tệ hơn khi Nga có dính líu quân sự ...