Bản lề của 3 châu Á-Phi-Âu 4

Bản lề của 3 châu Á-Phi-Âu 4Ai Cập sản xuất lúa mì, đường, chà là, chưa đủ dùng trong nước. Chỉ xuất cảng được nhiều nhất là bông, gạo, thuốc lá, và phải nhập cảng rất nhiều máy móc, phân hóa học, cả vải nữa. Kỹ nghệ nặng mới thành lập mười năm nay nhưng sản xuất rất ít vì thiếu vốn, thiếu kỹ thuật gia. Năm 1936 Ai Cập được Anh hứa cho độc lập, nhưng sau Thế chiến, Anh mới chịu rút quân đội ra khỏi cõi. Năm 1952 vua Farouk bị truất ngôi; năm 1954 Nasser làm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bản lề của 3 châu Á-Phi-Âu 4 Bản lề của 3 châu Á-Phi-Âu 4Ai Cập sản xuất lúa mì, đường, chà là, chưa đủ dùng trong nước. Chỉ xuất cảngđược nhiều nhất là bông, gạo, thuốc lá, và phải nhập cảng rất nhiều máy móc, phânhóa học, cả vải nữa. Kỹ nghệ nặng mới thành lập mười năm nay nhưng sản xuấtrất ít vì thiếu vốn, thiếu kỹ thuật gia. Năm 1936 Ai Cập được Anh hứa cho độc lập, nhưng sau Thế chiến, Anh mớichịu rút quân đội ra khỏi cõi. Năm 1952 vua Farouk bị truất ngôi; năm 1954Nasser làm Tổng thống của nước Cộng hòa Ai Cập và hai năm sau quốc hữu hóakênh Suez, gạt hết được ảnh hưởng của Anh và của Pháp. Soudan. Trước cũng là đất bảo hộ của Anh, nằm ở bờ phía tây Hồng Hải và phíanam Ai Cập. Đất rất rộng, hầu hết là sa mạc, và đồng cỏ khô cháy. Trồng trọt đượcít nhiều nhờ con sông Nil. Dân số khoảng 10 triệu, rải rác trên hai bờ sông Nil,kinh đô là Khartoum. Có vài mỏ vàng, đồng, không phong phú; sản phẩm nhiều nhất là lạc, mè, kê,chà là, ngà voi. Năm 1955, Anh rút về hết, trả lại độc lập cho Soudan. Soudan không sáp nhậpvào Ai Cập, thành một nước Cộng hòa. Miền Maghreb Miền này dân chúng thuộc giống Berbère đồng hóa với Ả Rập, tới nay chưađóng một vai trò quan trọng trong khối Ả Rập nhưng năm 1967, trong chiến tranhIsrael - Ả Rập, cũng đã tỏ tình đoàn kết với khối, nên chúng tôi cũng giới thiệudưới đây Maghreb thường gọi là Bắc phi gồm ba xứ Tunisi, Algeri và Maroc, đềunhìn ra Địa Trung Hải, quay lưng vào sa mạc Sahara. Tunisi nằm ở phía đông Maghreb, diện tích 125.000 cây số vuông, dân số hiệnnay khoảng 4.000.000. Thủ đô là Tunis. Phía bắc có nhiều núi, khí hậu mát mẻ;phía nam có nhiều cánh đồng cỏ. Dân chúng sống nhờ nông lâm súc. Kỹ nghệchưa phát triển. Algeri ở giữa, phía đông giáp Tunisi, phía tây giáp Maroc, diện tích 208.000 câysố vuông, dân số vào khoảng 10.000.000. Thủ đô là Alger. Có hai dãy núi songsong nhau ở phía bắc; ngoài ra là cao nguyên, nên khí hậu mát mẻ, người Pháp qualập nghiệp rất đông (năm 1954, khoảng 1.000.000), khai thác xứ đó th ành xứ thịnhvượng nhất của Maghreb. Lâm sản, khoáng sản (phốt phát, chì, kẽm, đồng) vànông sản, trái cây (nho, ô liu), giúp cho dân chúng có một mức sống t ương đối dễchịu. Maroc có một vị trí rất quan trọng, kiểm soát eo biển Gibraltar, quay mặt ra ĐạiTây Dương và Địa Trung Hải. Địa lý và khí hậu cũng như hai xứ kia, kỹ nghệchưa mở mang, dân chúng nuôi súc vật và trồng trái cây, đánh cá. Khoáng sảnnhiều: phốt phát, chì, sắt, có lẽ dầu lửa nữa. Diện tích 450.000 cây số vuông, dânsố khoảng 12.000.000. Thủ đô là Rabat. Trước kia một miền nhỏ (28.000 cây sốvuông) trông ra eo biển Gibraltar thuộc Tây Ban Nha. Về chính trị, Tunisi, Maroc tr ước là đất bảo hộ của Pháp còn Algeri là thuộc địacủa Pháp. Năm 1947 Pháp muốn sát nhập Algeri vào mẫu quốc, dân Algeri chốnglại, và chiến tranh Algeri bắt đầu năm 1954, ngay sau khi đội viễn chinh Pháp vừathất bại ở Điện Biên Phủ: 350.000 lính Pháp với đầy đủ khí giới tối tân mà khôngdẹp nổi vài ngàn quân du kích bản xứ. Phong trào phản đế ở Bắc phi cũng có những nguyên nhân như ở các nơi khác:dân chúng bản xứ thì nghèo khổ, mà thực dân Pháp thì phè phỡn; phái thủ cựuchống văn hóa Âu mà phái tân học thì đòi quyền tự quyết cho dân tộc. Pháp lúc đó đã thua ở Việt Nam, mất uy danh, nghĩa quân Algeri càng hứng chí,nhất là được gần hết thế giới ủng hộ: khối Ả Rập, như Ai Cập, tìm cách giúp đỡ, dĩnhiên rồi; Nga cũng ngầm tiếp tay, điều này cũng dễ Hiểu, ngay cả Mỹ cũng chỉtrích chính sách đế quốc của Pháp nữa, chỉ có Anh là làm thinh ngó. Thực ra năm 1954, Thủ tướng Pháp, Mendès France đã quyết định thỏa thuậnvới các đảng quốc gia bản xứ, trả quyền tự trị cho Tunisi. Nh ưng vừa mới đem rathi hành thì biến cố ở Maroc làm thay đổi tình hình, phải đặt lại vấn đề. Pháp đànáp Maroc, khủng bố khắp nơi, truất quốc vương Ben Arafa thì quốc vươngMohamed V ở Madagascar về, nghĩa quân chiến đấu càng mạnh, rốt cuộc Phápphải trả độc lập cho Maroc. Maroc hiện nay là một vương quốc, còn Tunisi là mộtnước Cộng hòa, Tổng thống là Bourguiba. Algeri khác hẳn Tunisi và Maroc, không có quá khứ quốc gia. Xứ đó đã bịnhiều dân tộc xâm chiếm, chưa bao giờ thống nhất thành một quốc gia được. Pháptưởng như vậy có thể sáp nhập một cách dễ dàng, biến Algeri thành một tỉnh củamình, không ngờ họ chống lại và Pháp đã vô tình giúp họ thành lập một quốc gia,vì năm 1958, De Gaulle lên cầm quyền đã phải trả lại độc lập cho họ. Algeri thànhmột nước Cộng hòa, Tổng thống đầu tiên là Ben Bella. Pháp đã vụng tính, quá tham lam thành thử mất hết. Giá thu xếp ổn thỏa với cácđảng quốc gia Ả Rập, trả độc lập lại cho họ từ sau Thế chiến, chỉ giữ lại ít quyềntin văn hóa, kinh tế thì có lẽ ảnh hưởng của Pháp còn tồn tại được lâu ở Bắc Phi. Tóm lại khối Ả Rập gồm 16 quốc gia trước Thế chiến thứ nhì đều là thuộc địacủa Anh hoặc Pháp. Xét chung thì chín phần mười dân số là người Ả Rập hoặcđồng hóa với Ả Rập theo Hồi giáo; về ngôn ngữ tuy cùng là nói tiếng Ả Rậpnhưng tiếng này cũng như tiếng Trung Hoa chưa thực thống nhất, gồm nhiều tiếngđịa phương, một người dân ở Iraq khó mà hiểu một người dân ở Algeri được. Mười sáu quốc gia đó lớn nhỏ khác nhau rất xa: có nước chỉ gồm một, hai triệudân, có nước ba chục triệu dân; kinh tế cũng khác nhau: n ước thì chuyên sốngbằng lợi tức dầu lửa, nước thì chỉ trông vào sản phẩm nông nghiệp; chính thể cũngkhác: một số nhỏ là nước quân chủ còn lại là các nước Cộng hòa. Trên mười năm nay họ ráng đoàn kết với nhau để một mặt mổ cái “ung nhọt”Israel, một quốc gia nhân tạo mà người Anh đã miễn cưỡng ghép vào cơ thể họ,như họ nói; một mặt chống với đế quốc thực dân; Anh, Pháp rút lui th ì Mỹ, Ngalại đặt chân vào, tranh giành nhau ảnh hưởng để cố làm bá chủ một miền rất quantrọng về địa thế (bản lề của ba châu) và về nguồn lợi dầu lửa. Trong cuốn nàychúng tôi ...