Bàn về vấn đề đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển ở Việt Nam

Mục đích của bài viết là đề xuất quan niệm về hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển, kiến nghị bộ chỉ tiêu (hay hệ thống chỉ tiêu) và vận dụng bộ chỉ tiêu đó để đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển trong điều kiện Việt Nam
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bàn về vấn đề đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển ở Việt Nam JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Social Sci., 2016, Vol. 61, No. 10, pp. 134-140 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn DOI: 10.18173/2354-1067.2016-0095 BÀN VỀ VẤN ĐỀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ PHÁT TRIỂN KHU KINH TẾ VEN BIỂN Ở VIỆT NAM Ngô Thúy Quỳnh Khoa Quản lí Nhà nước về Đô thị - Nông thôn, Học viện Hành chính Quốc gia Tóm tắt. Vấn đề đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển đang là một đòi hỏi cấp bách. Cho tới nay ở Việt Nam chưa có công trình nào nghiên cứu thỏa đáng về vấn đề đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển. Mục đích của bài báo là đề xuất quan niệm về hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển; kiến nghị bộ chỉ tiêu (hay hệ thống chỉ tiêu) và vận dụng bộ chỉ tiêu đó để đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển trong điều kiện Việt Nam. Từ khóa: Khu kinh tế, hình thức tổ chức lãnh thổ kinh tế, hiệu quả phát triển, chỉ tiêu đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển. 1. Mở đầu Ngay từ năm 2004, Chính phủ Việt Nam đã triển khai chủ trương phát triển khu kinh tế ven biển (bằng việc thí nghiệm phát triển khu kinh tế Chu Lai ở tỉnh Quảng Nam) nhưng mãi đến năm 2008 Thủ tướng chính phủ mới ra Quyết định phê duyệt dự án quy hoạch phát triển khu kinh tế ven biển đến 2020. Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư [1], đến tháng 8 năm 2015 ở Việt Nam đã có 15 khu kinh tế ven biển. Tuy thế, cho đến nay việc đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển vẫn chưa được tiến hành ở cả cấp quốc gia và cấp địa phương. Khi đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển đang còn gặp nhiều vướng mắc cả về mặt lí thuyết và thực tiễn. Trong đó, đặc biệt là hiểu biết về hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển chưa rõ và các chỉ tiêu đánh giá cũng chưa được nghiên cứu. Trước tình hình ấy, tác giả xin trình bày ý tưởng của mình về hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển và đề xuất hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển trong điều kiện Việt Nam. 2. 2.1. Nội dung nghiên cứu Tình hình nghiên cứu về hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển ở Việt Nam Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định phê duyệt số 1353/QĐ-TTg (23/9/2008) [4] phê duyệt quy hoạch phát triển khu kinh tế ven biển đến 2020 và theo đó đến năm 2020 sẽ có 15 khu. Đến năm 2015 Việt Nam đã có 15 khu kinh tế ven biển. Qua Ngày nhận bài: 15/5/2016. Ngày nhận đăng: 20/9/2016 Liên hệ: Ngô Thúy Quỳnh, e-mail: ngothuyquynhapd@gmail.com 134 Bàn về vấn đề đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển ở Việt Nam 8 năm phát triển khu kinh tế ven biển nhưng Việt Nam chưa có những đánh giá, tổng kết cần thiết. Khi bàn về hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển đang còn dừng lại ở các nhận xét định tính và đang có nhiều ý kiến khác nhau, cụ thể là: - Loại ý kiến thứ nhất cho rằng, chủ trương phát triển khu kinh tế ven biển là đúng đắn và đã đem lại nhiều kết quả quan trọng, rõ nhất là đã thu hút được hàng chục tỉ đô la Mỹ vốn đầu tư nước ngoài và tạo ra khoảng gần 1 triệu chỗ làm việc cho người lao động. . . nhưng chưa nói gì hoặc có nói thì cũng rất ít và chung chung đến mặt chưa được. - Loại ý kiến thứ hai, lại cho rằng tuy chủ trương phát triển khu kinh tế ven biển của Nhà nước là đúng và việc phát triển khu kinh tế ven biển tuy đạt được một số kết quả nhất định như thu hút được khối lượng đáng kể vốn đầu tư nước ngoài, tạo ra nhiều việc làm, đóng góp tương đối khá cho ngân sách nhà nước, góp phần tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu nhưng chưa thu hút được những Tập đoàn kinh tế xuyên quốc gia có sức mạnh tài chính và công nghệ của thế giới và hệ lụy ô nhiễm môi trường ở nhiều nơi rất nặng nề. Hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường của việc phát triển các khu kinh tế ven biển đạt được còn thấp; thậm chí họ còn nói rằng càng thu hút nhiều vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài càng gây thiệt hại cho nền kinh tế quuốc dân và càng có nguy cơ trở thành nước chỉ có công nghiệp công nghệ trung bình hoặc thấp. . . Tại sao lại có sự đánh giá khác nhau như vậy? Tác giả cho rằng, nguyên nhân chính là việc đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển của cả hai loại ý kiến vừa nêu chưa dựa trên những chỉ tiêu chuẩn mực. 2.2. Quan điểm và kiến nghị của tác giả về hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển Có câu hỏi lớn đặt ra là, hiểu thế nào về hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển; bộ chỉ tiêu đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển là gì? Để góp phần làm rõ những câu hỏi đó, tác giả bài báo xin trình bày một cách khái quát hai vấn đề cơ bản dưới đây: 2.2.1. Hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển: quan niệm mới và một việc phải làm Hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển là tiêu chí quan trọng để đánh giá việc phát triển các khu kinh tế ven biển. Nó phản ánh tác động tích cực (đóng góp cho sự phát triển chung) hay tiêu cực (gây tác hại cho sự phát triển chung) từ việc phát triển khu kinh tế ven biển tới sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển thể hiện trên hai phương diện chủ yếu: a). Hiệu quả của bản thân khu kinh tế ven biển và b). Đóng góp của khu kinh tế ven biển cho sự phát triển chung của cả nền kinh tế. Theo nguyên tắc chung của hiệu quả phát triển đã được học giả Ngô Doãn Vịnh đề cập [5], tác giả cho rằng, hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển thể hiện ở ba khía cạnh: hiệu quả kinh tế, hiệu quả xã hội và hiệu quả môi trường. Trong đó, hiệu quả kinh tế có ý nghĩa quyết định. Nếu không có hiệu quả kinh tế thì chẳng thể có hiệu quả xã hội và chẳng thể có hiệu quả môi trường. Có hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường thì sẽ có phát triển bền vững. Việc đánh giá hiệu quả phát triển khu kinh tế ven biển là đòi hỏi cấp bách để chúng ta kịp thời điều chỉnh chủ trương phát triển và tìm cách làm mới cho các khu kinh tế ven biển trở nên có tác dụng lớn hơn đối với sự phát triển của nền kinh tế cả nước cũng như của các địa phương. Tác giả cho rằng, hàng năm hoặc hai năm, ba n ...