Báo cáo ca lâm sàng hiếm gặp: Giảm tiểu cầu do Rifampicin

Điều trị bệnh lao đã và đang là một thách thức. Hầu hết các loại thuốc chống lao đều có tác dụng không mong muốn nhưng phản ứng nghiêm trọng không phổ biến. Phản ứng có hại do rifampicin thường liên quan đến liều hoặc dị ứng. Bài viết trình bày mô tả một bệnh nhân giảm tiểu cầu khi dùng lại rifampicin sau khi ngừng thuốc, mời các bạn cùng tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo ca lâm sàng hiếm gặp: Giảm tiểu cầu do Rifampicin CHÀO MỪNG KỶ NIỆM 65 NĂM THÀNH LẬP VÀ PHÁT TRIỂN BỆNH VIỆN 18/5/1955 - 18/5/2020 BÁO CÁO CA LÂM SÀNG HIẾM GẶP: GIẢM TIỂU CẦU DO RIFAMPICIN Nguyễn Chí Tuấn*, Đỗ Quyết*, Mai Xuân Khẩn*, Nguyễn Thanh Tùng* * Học viện Quân Y Người nhận phản hồi: Nguyễn Chí Tuấn (chituan268@gmail.com) TÓM TẮT Điều trị bệnh lao đã và đang là một thách thức.Hầu hết các loại thuốc chống lao đều có tác dụng không mong muốn nhưng phản ứng nghiêm trọng không phổ biến.Phản ứng có hại do rifampicin thường liên quan đến liều hoặc dị ứng.Giảm tiểu cầu là một phản ứng hiếm gặp nhưng có thể đe dọa tính mạng khi sử dụng rifampicin. Đây là thuốc gây giảm tiểu cầu thường gặp nhất trong số các thuốc chống lao bên cạnh isoniazid, pyrazinamid và ethambutol. Chúng tôi báo cáo một trường hợp bệnh nhân giảm tiều cầu do rifampicin đang điều trị bệnh lao phổi. Từ khóa: Rifampicin, giảm tiểu cầu. SUMMARY Treatment for tuberculosis has been a challenge. Most of the anti-tuberculosis drugs have side effects but serious reactions to anti-tuberculosis drugs are not common. Adverse reactions due to rifampicin are either dose related or allergic. Thrombocytopenia is a rare but potentially life- threatening reaction when using rifampicin. This is the most common thrombocytopenic anti- tuberculosis drugs among the isoniazid, pyrazinamide and ethambutol. We are reporting a case of rifampicin-induced thrombocytopenia which was being treated for pulmonary tuberculosis. Keywords: Rifampicin, thrombocytopenia.I. ĐẶT VẤN ĐỀ Giảm tiểu cầu là một tác dụng không mong muốn hiếm gặp nhưng có thể đe dọa tính mạngbệnh nhân, được đặc trưng bởi sự giảm nhanh chóng số lượng tiểu cầu. Ca giảm tiểu cầu liên quanđến rifampicin đầu tiên được Blajchman báo cáo lần đầu tiên vào năm 1970 [1]. Việc xác định giảmtiểu cầu do một thuốc đơn độc ở bệnh nhân dùng nhiều loại thuốc là một thách thức lâm sàng, vìcác xét nghiệm tìm kháng thể chống tiểu cầu phụ thuộc thuốc không có sẵn ở hầu hết các phòngthí nghiệm lâm sàng [2]. Theo Blajchman (1970) chẩn đoán giảm tiểu cầu do thuốc có thể chỉ đượcxác định bằng cách giải quyết giảm tiểu cầu sau khi ngừng điều trị với thuốc nghi ngờ [1]. Phần lớncác ca giảm tiểu cầu xảy ra khi sử dụng rifampicin liều cao trong phác đồ ngắt quãng (1200 mg x2 lần mỗi tuần). Chỉ một số ít các trường hợp giảm tiểu cầu do rifampicin xảy ra khi dùng phác đồhàng ngày hoặc khi dùng lại rifampicin sau một thời gian ngừng thuốc [5]. Báo cáo này chúng tôimô tả một bệnh nhân giảm tiểu cầu khi dùng lại rifampicin sau khi ngừng thuốc.II. THÔNG TIN TRƯỜNG HỢP BỆNH Bệnh nhân Nguyễn Đ. D., nam, 47 tuổi, không có tiền sử dị ứng, đã ghép thận trái năm thứ4, hiện đang dùng thuốc Neoral (cyclosporin x 150mg/ngày) và Medrol (methyl prednisolon x4mg/ngày) chuyển tới khoa Lao, Trung tâm Nội hô hấp - Bệnh viện Quân Y 103 ngày 19/6/2019,vì ho khan, sốt nhẹ 1 tuần, chụp XQ phổi thấy tổn thương nhiều đám và nốt mờ nhạt rải rác2 phổi, xét nghiệm GeneXpert dịch phế quản (+), bệnh nhân được dùng thuốc lao (rifampicin600mg/ngày, isoniazid 300mg/ngày, pyrazinamid 1500mg/ngày) trong 5 ngày, không có bất 265HỘI NGHỊ KHOA HỌC LAO VÀ BỆNH PHỔI LẦN THỨ XIIthường, chuyển Bệnh viện Trung ương K74 ngày 25/6/2019. Ngày 28/6/2019 tại Bệnh việnTrung ương K74 bệnh nhân được uống 1 viên tuberzid (150mg rifampicin + 75mg isoniazid +400mg pyrazinamid) và 1 viên ethambutol 400mg xuất hiện ngứa toàn thân, xuất huyết dạngmảng vùng đùi, cẳng chân 2 bên và vùng lưng, xét nghiệm tiểu cầu: 5 G/l, sau đó chuyển tớiBệnh viện quân y 103 ngày 29/6/2019. Các xét nghiệm số lượng và công thức bạch cầu, hồngcầu, đông máu toàn bộ, chảy máu đều trong giới hạn bình thường, xét nghiệm Dengue âm tính. Bệnh nhân được cho ngừng các thuốc lao, truyền 250ml khối tiểu cầu, dùng corticoid40mg/ngày. Sau 2 ngày bệnh nhân hết ngứa, các mảng xuất huyết giảm nhiều, 4 ngày sau sốlượng tiểu cầu trở về bình thường (162 G/l) và ổn định. Dưới đây là diễn biến xét nghiệm sốlượng tiểu cầu của bệnh nhân: Hình 1. Số lượng tiểu cầu lần 1 Ngày 6/7/2019 bệnh nhân được dùng thử lại 1 viên rifampicin 300mg thì xuất hiện ngứatoàn thân, có ít xuất huyết mới vùng lưng, xét nghiệm tiểu cầu giảm (9 G/l). Bệnh nhân đượctruyền 250ml khối tiểu cầu, dùng corticoid 40mg/ngày. Sau 3 ngày bệnh nhân hết ngứa, cácmảng xuất huyết giảm nhiều, sau 7 ngày xét nghiệm tiểu cầu về bình thường (208 G/l). Hình 2. Số lượng tiểu cầu lần 2 266 ...