Báo cáo khoa học : Đánh giá sự thay đổi của hệ thống nông nghiệp tại miền núi phía bắc việt nam trên quan điểm bền vững

Hiện nay ng-ời ta đang nói nhiều về xây dựng nông nghiệp bền vững, nh-ng cách đánh giá còn đang nhiều tranh ci v ch-a có ph-ơng pháp thống nhất. Conway (1984) cho rằng tính bền vững của hệ thống l khả năng duy trì của hệ thống qua các biến động lớn của môi tr-ờng. Một hệ thống nông nghiệp bền vững cần có năng suất không bị suy giảm qua thời gian, thông th-ờng từ 3-5 năm v có thể 10-20 năm hoặc hơn (Conway, 1987; Lynam v Herdt, 1989). Hamblin (1991) có quan điểm rộng hơn về hệ thống nông nghiệp bền vững v ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo khoa học :Đánh giá sự thay đổi của hệ thống nông nghiệp tại miền núi phía bắc việt nam trên quan điểm bền vững Báo cáo khoa học Đánh giá sự thay đổi của hệ thống nông nghiệp tại miền núi phía bắc việt nam trên quan điểm bền vững §¹i häc N«ng nghiÖp I T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 3: 13-16 §¸nh gi¸ sù thay ®æi cña hÖ thèng n«ng nghiÖp t¹i miÒn nói phÝa b¾c viÖt nam trªn quan ®iÓm bÒn v÷ng Assessing changes in an agricultural system in northern mountainous region in terms of sustainability Ph¹m TiÕn Dòng1, TrÇn §øc Viªn2, NguyÔn Thanh L©m2, NguyÔn ThÕ Ph−¬ng2 SUMMARY In order to assess the sustainable capability of an agricultural system and to build the methodology of assessing it’s sustainability, a survey was conducted to collect data, calculate and compare indicators expressing the main characteristics of the Tat hamlet agricultural system between the period periods 1999 and 2004. The research results indicated that selected indicators and indicator groups clearly reflect the nature of the system. Comparison and assessment of the indicator groups showed sustainable development trend of the system at present. The present paper also makes recommendations to build the methodology for assessing sustainability of an agricultural system. Key words: Sustainability, agricultural system, indicator group. 1. §ÆT VÊN §Ò ho¹t ®éng trang tr¹i bÒn v÷ng vÒ mÆt kinh tÕ; 5) L m t¨ng chÊt l−îng cuéc sèng cho n«ng HiÖn nay ng−êi ta ®ang nãi nhiÒu vÒ x©y d©n còng nh− cho to n x héi. dùng n«ng nghiÖp bÒn v÷ng, nh−ng c¸ch ®¸nh Stevens (2003) khi ®o tÝnh bÒn v÷ng cña gi¸ cßn ®ang nhiÒu tranh c i v ch−a cã hÖ sinh th¸i l ng rõng l¹i chia c¸c chØ tiªu ph−¬ng ph¸p thèng nhÊt. Conway (1984) cho th nh 4 nhãm kh¸c nhau: 1) bÒn v÷ng cña r»ng tÝnh bÒn v÷ng cña hÖ thèng l kh¶ n¨ng nhãm t i chÝnh cã 4 chØ tiªu ®Æc biÖt; 2) nhãm duy tr× cña hÖ thèng qua c¸c biÕn ®éng lín cña ®iÒu kiÖn x héi cã 11 chØ tiªu; 3) nhãm kü m«i tr−êng. Mét hÖ thèng n«ng nghiÖp bÒn n¨ng qu¶n lý cã 9 chØ tiªu; v 4) c¸c ®Æc tr−ng v÷ng cÇn cã n¨ng suÊt kh«ng bÞ suy gi¶m qua thêi gian, th«ng th−êng tõ 3-5 n¨m v cã thÓ cña ®Êt cã 9 chØ tiªu. 10-20 n¨m hoÆc h¬n (Conway, 1987; Lynam Sau khi cã c¸c chØ tiªu, ng−êi ta dïng s¬ v Herdt, 1989). Hamblin (1991) cã quan ®å AMOEBA (rada) ®Ó ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®iÓm réng h¬n vÒ hÖ thèng n«ng nghiÖp bÒn tæng hîp tÝnh bÒn v÷ng cña hÖ thèng ë b−íc v÷ng v nhÊn m¹nh tíi sù cÇn thiÕt cã c¸c sè cuèi cïng v so s¸nh diÖn tÝch cña s¬ ®å vÏ ®o vÒ sinh häc v kinh tÕ x héi thÝch hîp. ®−îc t¹i hai thêi ®iÓm hoÆc hai hÖ thèng ®Ó rót Mét quan ®iÓm chung vÒ n«ng nghiÖp bÒn ra kÕt luËn vÒ tÝnh bÒn v÷ng cña hÖ thèng, thêi v÷ng ®−îc ®−a ra tõ USDA (2005) l : 1) HÖ ®iÓm n o hoÆc hÖ thèng n o cã diÖn tÝch cña thèng ph¶i tho¶ m n nhu cÇu vÒ l−¬ng thùc v s¬ ®å lín h¬n th× bÒn v÷ng h¬n (dÉn bëi sîi cho con ng−êi; 2) L m t¨ng chÊt l−îng Lopez-Ridaura v céng sù, 2002). m«i tr−êng v nguån t i nguyªn thiªn nhiªn; Tãm l¹i, tuú thuéc møc ®é tæ chøc cña hÖ 3) Sö dông hiÖu qu¶ nhÊt nguån t i nguyªn thèng, tïy thuéc ®iÒu kiÖn cô thÓ cña nghiªn kh«ng t¸i t¹o v t i nguyªn n«ng tr¹i; 4) C¸c 1 Trư ng Cao ñ ng c ng ñ ng Hà Tây 2 Trư ng ð i h c Nông nghi p I, Hà Tây Ph¹m TiÕn Dòng, TrÇn §øc Viªn, NguyÔn Thanh L©m, NguyÔn ThÕ Ph−¬ng cøu, môc ®Ých nghiªn cøu v khung thêi gian (5). Nhãm chØ tiªu ®¸nh gi¸ m«i tr−êng: nghiªn cøu m ng−êi nghiªn cøu ph¶i x©y ®é che phñ ®Êt v quan ®iÓm cña n«ng d©n vÒ dùng ®−îc bé chØ tiªu ®¸nh gi¸ phï hîp víi sù thay ®æi m«i tr−êng. tõng tr−êng hîp cô thÓ v ®¸p øng to n bé (6) Nhãm chØ tiªu vÒ v¨n ho¸ x héi: c¸c môc ®Ých nghiªn cøu. V× vËy môc tiªu cô thÓ vÊn ®Ò tÖ n¹n x héi, chÊt l−îng c¸c mèi quan cña nghiªn cøu n y l x©y dùng hÖ thèng c¸c hÖ x héi trong céng ®ång, sù thay ®æi cuéc chØ tiªu thÝch hîp ®Ó ®¸nh gi¸ sù thay ®æi cña sèng ng−êi d©n. hÖ thèng trªn quan ®iÓm bÒn v÷ng v xem xÐt C¸c chØ tiªu tÝnh to¸n l tiÒn ®−îc qui vÒ xu thÕ bÒn v÷ng cña hÖ thèng sau kho¶ng thêi gi¸ trÞ t¹i cïng thêi ®iÓm (1999) cho c¶ hai ®ît gian 5 n¨m, qua ®ã gãp phÇn x©y dùng ®iÒu tra cña nghiªn cøu. ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tÝnh bÒn v÷ng cña mét C¸c nhãm chØ tiªu hoÆc chØ tiªu t¹i hai thêi hÖ thèng n«ng nghiÖp. ®iÓm ®−îc so s¸nh trùc tiÕp v ®−îc qui theo hÖ 2. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU sè b»ng c¸ch lÊy thêi ®iÓm 1999 l m c¬ së so s¸nh (víi hÖ sè 1). NÕu t¹i n¨m 2004 so víi §Ó ®¸nh gi¸ tÝnh bÒn v÷ng cña hÖ thèng, n¨m 1999 chØ tiªu n o ®ã ®−îc gi÷ v÷ng hoÆc nghiªn cøu n y dùa trªn c¬ së cña xu thÕ thêi lín h¬n th× ®−îc coi nh− bÒn v÷ng h¬n so víi gian ®Ó so s¸nh c¸c chØ tiªu tõ thêi gian n y thêi ®iÓm tr−íc ®ã. Sau ®ã, ®iÓm trung b×nh v sang thêi gian kh¸c. Hai ®iÓm thêi gian ®−îc ...