BÁO CÁO KHOA HỌC: SỰ DI TRUYỀN TÍNH TRẠNG CHIỀU DÀI VÀ CHIỀU RỘNG LÀ ĐÒNG VÀ LÁ CÔNG NĂNG TRONG CÁC TỔ HỢP LAI GIỮA DÒNG LÚA DỰ ĐỘT BIẾN VÀ CÁC GIỐNG LÚA TẺ CAO SẢN KHÔNG THƠM.

Theo Yuan Long Ping (1992), hai yếu tố cần thiết để nâng cao năng suất luá là nguồn và sức chứa (nguồn là bộ lá, sức chứa là bông và hạt). Bộ lá quyết định 50% năng suất cây lúa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BÁO CÁO KHOA HỌC: "SỰ DI TRUYỀN TÍNH TRẠNG CHIỀU DÀI VÀ CHIỀU RỘNG LÀ ĐÒNG VÀ LÁ CÔNG NĂNG TRONG CÁC TỔ HỢP LAI GIỮA DÒNG LÚA DỰ ĐỘT BIẾN VÀ CÁC GIỐNG LÚA TẺ CAO SẢN KHÔNG THƠM."SỰ DI TRUYỀN TÍNH TRẠNG CHIỀU DÀI VÀCHIỀU RỘNG LÀ ĐÒNG VÀ LÁ CÔNG NĂNGTRONG CÁC TỔ HỢP LAI GIỮA DÒNG LÚA DỰĐỘT BIẾN VÀ CÁC GIỐNG LÚA TẺ CAO SẢNKHÔNG THƠM.Nguyễn Minh Công, Lê Xuân TrìnhTrường Đại học Sư Phạm Hà NộiVũ Thị Phương VinhSở Giáo Dục & Đào Tạo Hải PhòngI. MỞ ĐẦUTheo Yuan Long Ping (1992), hai yếu tố cần thiết để nângcao năng suất luá là nguồn và sức chứa (nguồn là bộ lá, sứcchứa là bông và hạt). Bộ lá quyết định 50% năng suất câylúa. Trong bộ lá lúa, lá đòng và lá công năng đóng vai tròquan trọng nhất trong quá trình nuôi dưỡng bông lúa. Hai lánày cần có chiều dài và rộng vừa phải, dày, uốn lòng mo,xanh đậm và mọc đứng để tiếp nhận được nhiều quangnăng nhưng không che khuất các lá ở dưới; mặt khác phảicó tuổi thọ cao.Bài viết này trình bày các kết quả phân tích di truyền chiềudài và rộng lá đòng và lá công năng trong các tổ hợp laigiữa dòng lúa Dự đột biến số 2 (Dự ĐB2) với các giống lúatẻ cao sản không thơm nhằm góp phần xây dựng cơ sở lýluận cho công tác lai tạo giống lúa chất lượng, có năng suấtcao.II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU1. Vật liệu.Chúng tôi sử dụng dòng lúa Dự Hải Hậu đột biến 2 (DựĐB2) và 5 giống lúa tẻ cao sản không thơm: CR203; DT10,Khang dân, Khao 85 và Q5.2. Phương pháp nghiên cứuMỗi tổ hợp lai đều được thực hiện 2 phép lai: thuận vànghịch Thế hệ F1 được gieo trồng ở vụ mùa 2002, còn F2được gieo trồng ở vụ mùa 2003 tại khu thí nghiệm củaTrạm khảo - kiểm nghiệm giống cây trồng Từ Liêm, HàNội.Việc gieo trồng, chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh được tiếnhành theo quy trình khảo nghiệm giống lúa.2.1. Phương pháp xác định mức độ trội - lặnĐược tính theo công thức của Belli và Atkius (1966): hp =F -mp/P - mp.ở đây, hp: Mức độ trội; F: Giá trị trung bình của tính trạngnghiên cứu ở F1; mp: Giá trị trung bình của tính trạng của 2bố mẹ; P: Giá trị trung bình của tính trạng ở bố hoặc mẹtrội hơn.Khi hp = 0 (không trội); hp =1 (trội hoàn toàn); 0 < hp đối của tính trạng nhỏ hơn, thể hiện ưu thế lai âm); khi hp >1 (siêu trội dương); còn khi hp < -1 (siêu trội âm).2.2. Phương pháp nghiên cứu sự phân ly tính trạng ở F2Sự phân chia thành các lớp kiểu hình dựa theo số liệu thốngkê đối với các tính trạng số lượng của từng dạng dùng làmbố mẹ, theo công thức ( ( 3( (theo phương pháp của Awanvà cộng sự (1996), Fushuhara (1986).Sự sai khác giữa tỉ lệ phân ly lý thuyết và thực tế đượcđánh giá theo tiêu chuẩn chi bình phương (2)..III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN1. Sự di truyền và biểu hiện tính trạng chiều dài lá đòngở F1 và F2Bảng 1a: Sự biểu hiện tính trạng chiều dài lá đòng (cm) ở P và F1Bảng 1b: Sự phân ly tính trạng chiều dài lá đòng (cm) ở F2Số liệu trình bày trong bảng 1a cho thấy: ở phép lai thuậngiữa dòng Dự ĐB2 và 5 giống lúa cao sản có lá đòng ngắnhơn, lá đòng ở F1 có chiều dài xấp xỉ hoặc vượt trội so vớidòng Dự ĐB2. Kết quả này phù hợp với nhận xét của Mitra(1962) khi lai giữa giống lúa có lá đòng dài và giống lúa cólá đòng ngắn, các cây F1 đều có lá đòng dài.Tuy nhiên, tác giả trên không nói rõ là dài bằng hoặc hơndạng bố mẹ có chiều dài lá đòng vượt trội hơn. Còn Kramer(1974) khi thực hiện phương pháp lai diallel giữa 7 giốngkhác nhau về chiều dài lá đòng đã thấy hiện tượng siêu trộiở F1 (hp >1)Ở các phép lai nghịch, F1 đều có lá đòng dài hơn trungbình giữa hai bố mẹ (0 < hp < 1). Nhận xét này phù hợp vớiMurai (1987). Sự khác nhau về kết quả giữa phép lai thuậnvới phép lai nghịch thuộc mỗi tổ hợp lai cho thấy bào chấtdạng làm mẹ có ảnh hưởng đến hệ gen nhân kiểm soátchiều dài lá đòng.Ở F2 (bảng 1b), các phép lai thuận đều cho tỷ lệ phân ly 3 :1, trong khi đó ở phép lai nghịch lại cho tỷ lệ 1 : 2 : 1, điềunày phù hợp với kết quả ở F1. ở F2 của tất cả phép lai đềuthấy hiện tượng phân ly tăng tiến dương, đặc biệt là ở 2phép lai: KD x Dự ĐB2 và Dự ĐB2 x KD (2 dạng bố, mẹcó chiều dài lá đòng xấp xỉ nhau) hiện tượng phân ly tăngtiến dương thể hiện rõ nét hơn so với các phép lai khác. Cólẽ, KD và Dự ĐB2 khác nhau về trạng thái của 1 hoặc 2cặp alen kiểm soát chiều dài lá đòng nên ở F2 xuất hiện cácthể tái tổ hợp mang nhiều gen trội hơn. Trong tất cả cácphép lai, chúng tôi không thấy hiện tượng phân ly tăng tiếnâm. Kết quả của chúng tôi phù hợp với Kikuchi và cộng sự(1978), Murai và cộng sự (1987).Tóm lại, dù tỷ lệ phân ly kiểu hình có khác nhau giữa 2phép lai của mỗi tổ hợp lai nhưng đều cho tỷ lệ phân lytheo qui luật phân ly của Menden trong lai đơn2. Sự di truyền và biểu hiện tính trạng chiều rộng láđòng ở F1 và F2Bảng 2a: Sự biểu hiện tính trạng chiều rộng lá đòng (cm) ở P và F1Bảng 2b: Sự phân ly tính trạng chiều rộng (cm) lá đòng ở ...