Báo cáo khoa học: XÂY DỰNG KHUNG PHÂN TÍCH ĐA CHIỀU VÀ HỆ THỐNG CHỈ SỐ ĐÁNH GIÁ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CỦA NGÀNH THỦY SẢN TRƯỜNG HỢP NGÀNH THỦY SẢN KHÁNH HÒA

Thủy sản là ngành sản xuất có lợi thế và tiềm năng phát triển ở Việt Nam và Khánh Hòa nói riêng, đặc biệt nó gắn chặt với sinh kế của người dân. Ngành thủy sản Khánh Hòa đã góp phần đáng kể trong sự phát triển của địa phương (kim ngạch xuất khẩu thủy sản hàng năm chiếm hơn 50% tổng kim ngạch xuất khẩu địa phương, giải quyết công ăn việc làm cho...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo khoa học: " XÂY DỰNG KHUNG PHÂN TÍCH ĐA CHIỀU VÀ HỆ THỐNG CHỈ SỐ ĐÁNH GIÁ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CỦA NGÀNH THỦY SẢN TRƯỜNG HỢP NGÀNH THỦY SẢN KHÁNH HÒA" TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 5(40).2010 XÂY DỰNG KHUNG PHÂN TÍCH ĐA CHIỀU VÀ HỆ THỐNG CHỈ SỐ ĐÁNH GIÁ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG CỦA NGÀNH THỦY SẢN - TRƯỜNG HỢP NGÀNH THỦY SẢN KHÁNH HÒA BUILDING SUSTAINABLE FISHERY MULTI - DIMENSION FRAMEWORK AND ASSESSMENT INDICATORS - KHANHHOA FISHERY MODEL Lê Thế Giới Nguyễn Trường Sơn Nguyễn Thị Trâm Anh Đại học Đà Nẵng Đại học Đà Nẵng Trường Đại học Nha Trang TÓM TẮT Thủy sản là ngành sản xuất có lợi thế và tiềm năng phát triển ở Việt Nam và KhánhHòa nói riêng, đặc biệt nó gắn chặt với sinh kế của người dân. Ngành thủy sản Khánh Hòa đãgóp phần đáng kể trong sự phát triển của địa phương (kim ngạch xuất khẩu thủy sản hàng nămchiếm hơn 50% tổng kim ngạch xuất khẩu địa phương, giải quyết công ăn việc làm cho hơn 60ngàn lao động) [6]. Tuy nhiên, muốn duy trì sự đóng góp của ngành thủy sản, cần thiết phảiphát triển ngành thủy sản theo mô hình phát triển bền vững. Tính bền vững của ngành thủy sảnđòi hỏi thành quả đồng thời của 4 thành tố: sinh thái, kinh tế, xã hội và thể chế. Thách thức đặtra làm thế nào để đánh giá sự phát triển bền vững của ngành thủy sản? Bài viết này muốn xâydựng 1 khung phân tích đa chiều và hệ thống chỉ số xác định tính bền vững của ngành thủy sản- lấy ngành thủy sản Khánh Hòa mô phỏng. ABSTRACT Fishery is one of the industry which brings many advantages and potentials ofdevelopment for Vietnam in general and for Khanhhoa Province in particular. Especially it isassociated with local inhabitants’ livelihoods. Khanhhoa fishery has contributed significantly tothe local development (fishery export turnover per annum accounting for over 50% of the totalexport value of the locality and creating jobs up to more than 60 thousand workers) [6].However, to maintain the contributions to the fishery sector, it is necessary to develop fisheriesin the context of sustainable development. The sustainability of the fishery requires asimultaneous achievement of four elements – social, ecological, economic and institutional. Thequestion posed is that how sustainability in fishery can be evaluated. This paper is concernedwith the building of a multi-dimensional framework and indicators system which can determinethe sustainability of fishery, with Khanhhoa fishery as a model.1. Đặt vấn đề Theo định nghĩa của Ủy ban thế giới về Môi trường và Phát triển (WCED, 1987)“Phát triển bền vững là sự phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổnhại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của thế hệ tương lai”. Theo định nghĩa của Hội đồng của FAO (FAO Council, 1998): “Phát triển bềnvững là quản lý và bảo tồn cơ sở nguồn tài nguyên, hướng tới thay đổi thể chế và côngnghệ theo một cách thức để đảm bảo thỏa mãn liên tục nhu cầu con người cho thế hệhôm nay và mai sau. Phát triển bền vững như thế sẽ bảo tồn đất, nước, cây trồng và86 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 5(40).2010nguồn lợi gen không bị suy giảm về môi trường, phù hợp công nghệ, khả thi về mặt kinh tế vàchấp nhận về mặt xã hội”. Định nghĩa của FAO về phát triển bền vững có thể được xem là khungchung nhất cho phát triển bền vững ngành thủy sản của mỗi quốc gia. Quá trình phát triển bền vững ngành thủy sản được dựa trên thành quả của 4thành tố căn bản của tính bền vững: bền vững sinh thái, bền vững kinh tế, bền vững xãhội và bền vững thể chế [1]. - Bền vững sinh thái: quan tâm dài hạn để đảm bảo rằng sản lượng thu hoạchđạt mức bền vững, tránh làm cạn kiệt nguồn lợi; quan tâm đến việc duy trì cơ sở nguồnlợi và các loài liên quan ở mức không gây tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu cho thếhệ tương lai; duy trì hoặc tăng cường tính thích ứng và tính ổn định của hệ sinh thái. - Bền vững kinh tế: tập trung ở tầm “vĩ mô”, nghĩa là duy trì hoặc gia tăng lợi íchkinh tế xã hội tổng thể trong dài hạn. Lợi ích kinh tế xã hội được dựa trên sự kết hợp cácchỉ số kinh tế và xã hội có liên quan, tập trung chủ yếu vào việc tạo ra các lợi ích ròng bềnvững, phân phối hợp lý những lợi ích này giữa các thành viên tham gia vào ngành thủysản, và duy trì sự tồn tại của toàn bộ hệ thống trong nền kinh tế trong nước và thế giới. - Bền vững xã hội: tập trung ở tầm “vi mô” nghĩa là duy trì hoặc nâng cao phúclợi kinh tế, văn hóa - xã hội cho nhóm cộng đồng trong hệ thống thủy sản. - Bền vững thể chế: liên quan tới việc duy trì năng lực tài chính, hành chính vàtổ chức phù hợp trong dài hạn được xem là điều kiện tiên quyết cho sự thành công của 3thành tố bền vững trên. Tính bền vững về thể chế bao gồm hàn ...