Báo cáo nghiên cứu khoa học: HI ỆN TRẠNG SẢN XUẤT VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CHẤT LƯỢNG CÁ TRA (Pangasianodon hypophthalmus) GIỐNG Ở ĐỒNG THÁP

Tuyển tập các báo cáo nghiên cứu khoa học của trường đại học cần thơ trên tạp chí nghiên cứu khoa học đề tài: HI ỆN TRẠNG SẢN XUẤT VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CHẤT LƯỢNG CÁ TRA (Pangasianodon hypophthalmus) GIỐNG Ở ĐỒNG THÁP...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " HI ỆN TRẠNG SẢN XUẤT VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CHẤT LƯỢNG CÁ TRA (Pangasianodon hypophthalmus) GIỐNG Ở ĐỒNG THÁP" Tạ p chí Khoa họ c 2008 (2): 1-10 Tr ường Đạ i họ c Cần Th ơ HI ỆN TR Ạ NG SẢ N XUẤ T VÀ MỘ T SỐ VẤN ĐỀ V Ề C HẤ T LƯỢ NG CÁ TRA (Pangasianodon hypophthalmus) GI ỐNG Ở ĐỒNG THÁP Dương Thúy Yên1 và Nguyễn Vă n Triều2 ABS TRACT Artificial propagation of Tra catfish has been well developed in Dong Thap province since 1998. To investigate the current techniques applied in hatcheries and discuss aspects involving long- term quality of fish juveniles, 30 Tra catfish hatcheries owners were randomly selected from 61 hatcheries in Hong Ngu district. The owners were asked about production scales, broodstock selection, propagation techniques, advantages and disadvantages in seed production, and their understanding of broodstock management. The results obtained showed that the owners had skills and experiences in the artificial propagation of Tra catfish but were limited in knowledge on genetic basics related to broodstock management. Present practices on broodstock selection, generation interval, sex ratios and the pooling gametes were identified as critical issues influencing the genetic diversity of cultured catfish populations. K eywords: Pangasianodon hypophthalmus, artificial propagation, breeding program, genetic broodstock management Title: Artificial propagation and aspects influencing seed quality of catfish (Pangasianodon hypophthalmus) in Dong Thap province TÓM TẮT S ả n xu ấ t giố ng nhân tạ o cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) đ ược phát triển m ạnh ở tỉnh Đồ ng Tháp từ năm 1998. Để tìm hiểu kỹ thuậ t sản xu ấ t giống cá tra và phân tích nh ững khía cạ nh liên quan đ ến chấ t lượng giố ng lâu dài, chúng tôi đ ã ch ọn ngẫ u nhiên 30 trong số 6 1 trạ i giố ng cá tra ở huyện Hồ ng Ng ự đ ể p hỏ ng vấn. Các chủ trạ i đ ược h ỏ i về q ui mô sả n xu ấ t củ a trạ i, cách ch ọn và ch ăm sóc đàn cá bố m ẹ, kỹ thu ậ t sinh sản nhân tạo, nh ững thu ận lợi, khó kh ăn trong quá trình sản xu ấ t và hiểu biết củ a họ về qu ản lý ch ấ t lượng đàn cá. Kh ảo sát cho th ấ y, ng ười dân n ắm vững thao tác kỹ thu ậ t nh ưng hiểu biết của họ về qu ản lý chấ t lượng di truyền đàn cá b ố mẹ còn hạ n ch ế. Cách ch ọn đ àn cá b ố m ẹ, th ời gian sử dụ ng cá, tỉ lệ đ ực cái và ph ương pháp trộn lẫ n sản ph ẩm sinh d ụ c hiện đ ang áp d ụng trong sả n xu ấ t giống là nh ững vấ n đ ề chính ả nh h ưởng sự đ a d ạng di truyền củ a đàn cá nuôi. Từ khóa: cá Tra, sản xu ất giống nhân tạo, ch ương trình ch ọn giống, qu ản lý di truyền đàn cá bố mẹ 1 GIỚ I THIỆU Sản xuất giống nhân t ạo thành công là một trong nhữ ng y ếu t ố t hen chốt thúc đẩy nghề nuôi thủy sản phát triển. Chất lượng con giống phụ t huộc vào t ất cả các khâu trong sản xuất giống gồ m cách chọn đàn cá bố mẹ, cách chă m sóc, quản lý đàn cá bố mẹ cùng nhữ ng kỹ t huật khác trong sinh sản nhân t ạo. Song, chúng ta thường quan tâm đến chất lượng con giống hi ện t ại mà ít đề c ặp đến chất lượng con giống lâu dài. Nhiều nghiên cứ u trên các đối t ượng khác nhau như cá bơn Solea senegalensis (Porta et al., 2007), cá nheo M ỹ Ictalurus punctatus ( Simmons e t al., 2006), cá hồi Salmo salar (Tessier et al., 1997)... cho thấy cá có nguồn gố c sinh sản nhân t ạo gi ảm sự đa dạng di truy ền so với cá t ự nhiên. Số lượng cá bố mẹ ban đầu ít là nguyên nhân chính dẫn đến gi ảm sự đa dạng di truy ền qua các thế hệ do hiện tượng lai c ận huy ết và trôi dạt gen (Tave, 1993). Trong sản xuất giống nhân t ạo, t ỉ lệ cá đự c cái chênh lệ ch, việ c trộn lẫn tinh 1 B ộ môn Dinh dưỡng và Chế biến thủy sản, Khoa Thủy sản - Đại học C ần Thơ 2 B ộ môn Kỹ thuật nuôi thủy sản nước ngọt, Khoa Thủy sản, Đại học C ần Thơ 1 Tạ p chí Khoa họ c 2008 (2): 1-10 Tr ường Đạ i họ c Cần Th ơ t rùng hoặc trứ ng của nhiều cá thể t rước khi cho thụ t inh, sự khác biệt về chất lượng sản phẩm sinh dục giữ a các cá thể... làm giảm kích cỡ quần thể sinh sản hiệu quả (effective population size, Ne), góp phần làm cho nhữ ng biểu hiện suy thoái do cận huy ết xảy ra nhanh hơn (Page et al., 2005). Kết quả đ iều tra 18 trại giống sản xu ất các loài cá chép Ấn ở miền Nam Ấn độ cho thấy Ne dao động t ừ 3 đến 30 và hệ số cận huy ết t ăng mỗi nă m t ừ 2-17% (Eknath và Doyle, 1990). Thự c t ế quan sát cá chép nuôi hiện nay ở mi ền Bắc Việt Nam có t ốc độ t ăng trưởng ch ậm và cá thành thục sớm (Thai Thanh Binh et al., 2006). M ột loài cá được thuần hóa qua càng nhi ều thế hệ, khả n ăng lai cận huy ết càng cao (Tave, 1999). Do đó, đối với nhữ ng loài cá mới được thuần hóa, cần có biện pháp thích hợp quản lý chỉ số Ne để duy trì chất lượng di truy ền của quần thể. Cá tra m ới đượ c sản xuất giống nhân t ạo qua 4 thế hệ và là đối t ượng nuôi quan trọng hiện nay ở c ác t ỉnh Đồng Bằng Sông Cử u Long (ĐBSCL). Trước năm 1996, phong trào nuôi cá tra chủ y ếu dự a vào nguồn con giống t ự nhiên (Phạm Văn Khánh, 1996). Đến nay, nguồn con giống phục vụ cho nghề nuôi cá tra hoàn toàn được cung cấp t ừ sản xuất giống nhân t ạo (Bộ T hủy Sản, 2004). Hoạt động sản xu ất giống chủ y ếu t ập trung ở hai t ỉnh Đồng Tháp và An Giang. Trong báo cáo này, sẽ t rình bày kết quả điều tra về t ình hình kỹ t huật sản xuất giống cá tra ở t ỉnh Đồng Tháp và phân tích nhữ ng khía c ạnh trong sản xuất giống có thể ảnh hưởng đến chất lượng di truy ền của đàn cá lâu dài. 2 PHƯƠ NG PHÁP NGHIÊN CỨ U Thông tin thứ cấp được thu thập từ các báo cáo t ổng kết hàng nă m củ a Sở Nông N ghiệp và Phát Triển Nông Thôn và Chi cục bảo v ệ n guồn lợ i thủy sản t ỉnh Đồng Tháp. Thông ...