Báo cáo nghiên cứu khoa học: KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP Ở NHẬT BẢN VÀ BÀI HỌC RÚT RA CHO VIỆT NAM

Bài báo khảo sát kinh nghiệm phát triển hợp tác xã nông nghiệp của Nhật Bản, qua đó rút ra một số vấn đề và bài học để phát triển hợp tác xã nông nghiệp ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế.,
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP Ở NHẬT BẢN VÀ BÀI HỌC RÚT RA CHO VIỆT NAM" KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP Ở NHẬT BẢN VÀ BÀI HỌC RÚT RA CHO VIỆT NAM EXPERIENCE FROM THE DEVELOPMENT OF AGRICULTURAL COOPERATIVES IN JAPAN AND LESSONS DRAWN FOR VIETNAM PHAN TRỌNG AN Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng TÓM TẮT Bài báo khảo sát kinh nghiệm phát triển hợp tác xã nông nghiệp của Nhật Bản, qua đó rút ra một số vấn đề và bài học để phát triển hợp tác xã nông nghiệp ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế. ABSTRACT The report presents the experience in the development of agricultural cooperatives in Japan from which some issues and lessons have been drawn for the development of the Vietnamese agricultural cooperatives in the process of integrating into the international economics.1. Đặt vấn đề Bước vào cơ chế thị trường trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế nhất là sau khi gianhập WTO, hộ nông dân Việt Nam phải đối đầu với nhiều đối thủ sản xuất kinh doanh mạnh.Đó là các hàng hoá nông sản nhập khẩu và cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu của nông dâncác nước phát triển hơn, có tổ chức rất tốt về quy mô, về trình độ hợp tác. Trong khi 50% giátrị sản xuất nông nghiệp của Việt Nam dành cho xuất khẩu thì tình trạng đơn thương độc mãhiện nay không cho phép các hộ tiểu nông cạnh tranh nổi trong sản xuất, thương thuyết nổitrong mua bán, tranh thủ được về chính sách [3]. Phải nói rằng, hơn lúc nào hết, người nôngdân cần có tổ chức thực sự của mình, được tổ chức tốt từ trên xuống dưới do họ bầu ra vàthực sự quản lý, giúp cho họ vốn, tiêu thụ sản phẩm và kỹ thuật sản xuất tiên tiến,… Đó chínhlà các hợp tác xã nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay ở hầu hết các địa phương, hợp tác xã nôngnghiệp vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng của nó cũng như chưa đáp ứng đượcmong mỏi của các hộ nông dân. Bài viết mong muốn khảo sát kinh nghiệm phát triển hợp tácxã nông nghiệp của Nhật Bản rút ra một số vấn đề và bài học để phát triển hợp tác xã nôngnghiệp ở Việt Nam.2. Kinh nghiệm phát triển hợp tác xã nông nghiệp của Nhật Bản Ở Nhật Bản, các hợp tác xã nông nghiệp được tổ chức theo ba cấp: Liên đoàn toànquốc hợp tác xã nông nghiệp; Liên đoàn hợp tác xã nông nghiệp tỉnh; Hợp tác xã nông nghiệpcơ sở. Các Hợp tác xã nông nghiệp cơ sở gồm hai loại: đơn chức năng và đa chức năng. Từnăm 1961 trở về trước các hợp tác xã đơn chức năng khá phổ biến. Nhưng từ năm 1961 trở vềđây, do chính phủ Nhật Bản khuyến khích hợp nhất các hợp tác xã nông nghiệp nhỏ thànhhợp tác xã nông nghiệp lớn, nên mô hình hoạt động chủ yếu của hợp tác xã nông nghiệp NhậtBản hiện nay là đa chức năng. Các hợp tác xã nông nghiệp đa chức năng chịu trách nhiệm đốivới nông dân trên tất cả các lĩnh vực dịch vụ như cung cấp nông cụ, tín dụng, mặt hàng, giúpnông dân chế biến, tiêu thụ sản phẩm và bảo hiểm cho hoạt động của nông dân. Có thể thấyưu nhược điểm của hợp tác xã nông nghiệp Nhật Bản qua phân tích cơ chế quản lý và chứcnăng hoạt động của chúng. Các hợp tác xã nông nghiệp đa chức năng của Nhật bản thường đảm đương các nhiệmvụ sau: - Cung cấp dịch vụ hướng dẫn nhằm giáo dục, hướng dẫn nông dân trồng trọt, chănnuôi có năng suất, hiệu quả cao cũng như giúp họ hoàn thiện kỹ năng quản lý hoạt động sảnxuất. Thông qua các cố vấn của mình, các hợp tác xã nông nghiệp đã giúp nông dân trongviệc lựa chọn chương trình phát triển nông nghiệp theo khu vực; lập chương trình sản xuấtcho nông dân; thống nhất trong nông dân sử dụng nông cụ và kỹ thuật sản xuất tiên tiến,…Các tổ chức Liên hiệp tỉnh và Trung ương thường quan tâm đào tạo bồi dưỡng cố vấn cho hợptác xã nông nghiệp cơ sở. - Mục tiêu của hợp tác xã là giúp nông dân tiêu thụ hàng hoá có lợi nhất. Do đó, mặcdù các hợp tác xã nông nghiệp là đơn vị hạch toán lấy thu bù chi nhưng các hợp tác xã khôngđặt lợi nhuận là mục tiêu hàng đầu mà chủ yếu là trợ giúp nông dân. Các hình thức giao dịchgiữa hợp tác xã với nông dân khá linh hoạt. Nông dân có thể ký gửi hàng hoá cho hợp tác xã,hợp tác xã sẽ thanh toán cho nông dân theo giá bán thực tế với một mức phí nhỏ; nông dâncũng có thể gửi hợp tác xã bán theo giá họ mong muốn và hợp tác xã lấy hoa hồng; thôngthường nông dân ký gửi và thanh toán theo giá cả thống nhất và hợp lý của hợp tác xã. Để nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng nông sản do hợp tác xã tiêu thụ, hợp tác xãđã đề nghị nông dân sản xuất theo kế hoạch với chất lượng và tiêu chuẩn thống nhất với nhauvà ưu tiên bán cho hợp tác xã. Về phần mình, hợp tác xã định tỷ lệ hoa hồng thấp. Các hợp tácxã tiêu thụ nông sản theo quy mô lớn, không chỉ ở chợ địa phương mà thông qua liên đoàntiêu thụ trên toàn quốc với các khách hàng lớn như xí nghiệp, bệnh v ...