Báo cáo nghiên cứu khoa học: NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG NGỮ NGHĨA CỦA HOÁN DỤ TRONG BÁO TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT

Hoán dụ (metonymy) có vai trò rất quan trọng đối với con người trong việc nhận thức thế giới xung quanh cũng như làm giàu thêm kiến thức ngôn ngữ. Có thể tìm thấy ví dụ của biện pháp tu từ này ở hầu hết các diễn ngôn trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta. Tuy nhiên, hoán dụ vẫn chưa được đề cập đến nhiều trong dạy và học tiếng Anh dù rằng nó là một trong những cách hữu hiệu giúp học sinh phát triển từ vựng và nâng cao......
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG NGỮ NGHĨA CỦA HOÁN DỤ TRONG BÁO TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT" TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 5(40).2010 NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG NGỮ NGHĨA CỦA HOÁN DỤ TRONG BÁO TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT A STUDY ON SOME SEMANTIC FEATURES OF METONYMY IN ENGLISH AND VIETNAMESE NEWSPAPERS Lưu Quý Khương Nguyễn Thị Yến HồngTrường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Đà Nẵng Trường THPT Vạn Tường, Quảng Ngãi TÓM TẮT Hoán dụ (metonymy) có vai trò rất quan trọng đối với con người trong việc nhận thứcthế giới xung quanh cũng như làm giàu thêm kiến thức ngôn ngữ. Có thể tìm thấy ví dụ củabiện pháp tu từ này ở hầu hết các diễn ngôn trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta. Tuynhiên, hoán dụ vẫn chưa được đề cập đến nhiều trong dạy và học tiếng Anh dù rằng nó là mộttrong những cách hữu hiệu giúp học sinh phát triển từ vựng và nâng cao kỹ năng giao tiếpngôn ngữ, đặc biệt là kỹ năng viết. Với mục đích giúp người học ngôn ngữ hiểu được bản chấttri nhận của hoán dụ, bài báo tập trung nghiên cứu một số đặc điểm ngữ nghĩa của hoán dụthông qua những dữ liệu về cách sử dụng hoán dụ trong các bài báo tiếng Anh và tiếng Việt.Đó là việc mở rộng nghĩa, thu hẹp nghĩa của các cụm từ hoán dụ và việc sử dụng các cụm từhoán dụ như một hiện tượng đa nghĩa. Từ đó, bài viết rút ra những điểm giống nhau và khácnhau trong việc sử dụng biện pháp tu từ này ở hai ngôn ngữ. Những kết quả nghiên cứu củabài báo có thể góp phần nâng cao hiệu quả của việc giảng dạy từ vựng tiếng Anh cũng nhưgiúp người Việt Nam học tiếng Anh phát triển vốn từ vựng cho cho bản thân. ABSTRACT Metonymy plays an important role for people to perceive the world as well as enrichtheir language knowledge. It can be seen in most of discourses in our everyday life. However, itis not widely dealt with in teaching and learning English though this device is one of the effectiveways that can help English learners develop their vocabulary and their communicative skills,especially their writing skill. In view of helping learners to understand the cognitive nature ofmetonymy, this article focuses on some semantic features of metonymy such as the meaningextension, meaning reduction as well as the use of metonymy as a polysemic phenomenonthrough analyzing many metonymic instances collected from English and Vietnamesenewspapers. With the discovery of similarities and differences of these semantic features, theauthor hopes to make a little contribution to promoting the vocabulary teaching efficiency andhelp Vietnamese learners of English develop their English vocabulary.1. Đặt vấn đề Hoán dụ là một trong những biện pháp tu từ được sử dụng hầu hết trong các lĩnhvực không những trong các tác phẩm văn chương như chúng ta vẫn thường gặp mà nócòn được sử dụng triệt để trong các bài báo. Hoán dụ không chỉ là một biện pháp tu từmà là một phần trong cách suy nghĩ hằng ngày của mỗi người. Các nhà báo sử dụnghoán dụ nhằm tăng thêm hiệu quả ngôn từ, làm cho bài báo thêm sinh động và tránh 133 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 5(40).2010được sự nhàm chán. Người đọc khi hiểu được những hình ảnh hoán dụ sẽ khám pháthêm được sự phong phú trong ngôn ngữ và sử dụng nó một cách hiệu quả trong giaotiếp hằng ngày. Trong bài viết này, qua khảo sát hơn 300 ví dụ trích từ các bài báo tiếngAnh và tiếng Việt chúng tôi đề cập đến việc mở rộng nghĩa, thu hẹp nghĩa của hoán dụvà hiện tượng đa nghĩa trong việc sử dụng hoán dụ trong các bài báo tiếng Anh và tiếngViệt trên mạng Internet nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của việc giảng dạy từ vựngtiếng Anh cũng như giúp người Việt Nam học tiếng Anh phát triển vốn từ vựng cho chobản thân.2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Cho đến nay đã có không ít công trình nghiên cứu về hoán dụ. Galperin [2],nghiên cứu mối tương quan giữa nghĩa của hoán dụ trong từ điển và trong ngữ cảnh,Lakoff và Johnson [4], Kovecses và Radden [3] xem xét hoán dụ bằng ngôn ngữ học trinhận, Nguyễn Thiện Giáp [5] đề cập đến sự chuyển đổi của hoán dụ dựa trên các mốiquan hệ giữa các vật thể. Đỗ Hữu Châu [1] đã chỉ ra một loạt các mối quan hệ của hoándụ. Võ Thu Duyên [6] đã nghiên cứu về ngữ nghĩa, cú pháp và ngữ dụng học của hoándụ trong các truyện ngắn. Bài báo này đề cập đến sự mở rộng nghĩa và thu hẹp nghĩacủa các biểu đạt hoán dụ cũng như việc sử dụng hoán dụ như một hiện tượng đa nghĩatrong các bài báo tiếng Anh và tiếng Việt.3. Khái niệm về hoán dụ Theo Galperin [2, p.140] Hoán dụ được dựa trên một kiểu quan hệ khác nhaugiữa nghĩa từ điển và nghĩa ngữ cảnh, một mối quan hệ không dựa trên sự tương đồngmà dựa ...