Báo cáo nghiên cứu khoa học: TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG TIỆN GIẢM NHẸ Ý NGHĨA BẮT BUỘC CỦA 'MUST' TRONG TIẾNG ANH QUA PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH KHỐI LIỆU

Trong khoảng 3 thập niên qua, nghiên cứu ngôn ngữ có xu hướng quan tâm nhiều đến việc mô tả và phân tích các thuộc tính tự nhiên, ứng dụng thực tế của ngôn ngữ thông qua thực tiễn giao tiếp. Ngữ liệu minh hoạ trong nghiên cứu ngôn ngữ không còn là những ví dụ bằng trực giác của người nghiên cứu mà được dựa trên ngôn từ thực tế của giao tiếp tự nhiên thông qua khối liệu. Ngôn ngữ học khối liệu đã trở thành một trong những hướng tiếp......
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG TIỆN GIẢM NHẸ Ý NGHĨA BẮT BUỘC CỦA “MUST” TRONG TIẾNG ANH QUA PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH KHỐI LIỆU" TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 5(40).2010 TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG TIỆN GIẢM NHẸ Ý NGHĨA BẮT BUỘC CỦA “MUST” TRONG TIẾNG ANH QUA PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH KHỐI LIỆU AN INVESTIGATION INTO MITIGATION DEVICES INCORPORATING WITH “MUST” OBLIGATION IN ENGLISH THROUGH THE METHOD OF CORPUS-BASED ANALYSIS Trần Hữu Phúc Đại học Đà Nẵng TÓM TẮT Trong khoảng 3 thập niên qua, nghiên cứu ngôn ngữ có xu hướng quan tâm nhiều đếnviệc mô tả và phân tích các thuộc tính tự nhiên, ứng dụng thực tế của ngôn ngữ thông qua thựctiễn giao tiếp. Ngữ liệu minh hoạ trong nghiên cứu ngôn ngữ không còn là những ví dụ bằngtrực giác của người nghiên cứu mà được dựa trên ngôn từ thực tế của giao tiếp tự nhiên thôngqua khối liệu. Ngôn ngữ học khối liệu đã trở thành một trong những hướng tiếp cận phổ biếnqua nhiều công trình nghiên cứu diễn ngôn tiếng Anh hiện nay. Bằng phương pháp phân tích khối liệu, bài viết diễn giải các phương diện tình thái bắtbuộc của “Must” trong tiếng Anh, qua đó chỉ ra các phương tiện giảm nhẹ ý nghĩa bắt buộc củaMust qua khối liệu phát biểu của Đại sứ Anh và Mỹ tại Việt Nam. Ngoài ra, với phương phápphân tích khối liệu, bài viết nhằm hướng đến tính xác thực và độ tin cậy của ngữ liệu thực tếtrong việc tìm hiểu một vấn đề cụ thể qua phân tích diễn ngôn tiếng Anh. ABSTRACT For the last three decades, language researchers have been interested in describing andanalysing natural characteristics, practical applications of languages through actual communication.Data used for illustration in much language research are no longer examples of researchers’ intuitionbut relied on authentic sources of natural wording through corpora. Corpus linguistics has becomeone of the popular approaches in much current research on English discourse. Through corpus-based analysis, this paper explains aspects of modality meaning in thedeontic sense of Must Obligation in English, with discussions of mitigation devices for the senseof obligation through the research corpora built from speeches made by British and AmericanAmbassadors to Vietnam. Besides, with corpus-based analysis, this paper aims at the accuracyand reliability of authentic data in investigating a particular issue in English discourse analysis.1. Đặt vấn đề Nghiên cứu ngôn ngữ hiện nay đã vượt ra khỏi các vấn đề cơ bản của lý thuyếtngôn ngữ truyền thống, hướng đến việc phân tích các đơn vị thông tin, các phương tiệnliên kết của diễn ngôn. Phân tích diễn ngôn (discourse analysis) là luận giải các vấn đềvề cấu trúc, ngữ nghĩa, ngữ dụng trong liên kết diễn ngôn (ngôn bản viết hoặc nói). Vấnđề đặt ra là cứ liệu nghiên cứu phải dựa trên tập hợp ngôn liệu mang tính đại diện và độxác thực cao, chẳng hạn tập hợp của một dạng ngôn bản (a genre of texts). Bằng phương176 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 5(40).2010pháp phân tích khối liệu (corpus-based analysis), bài viết bàn về các phương tiện giảmnhẹ ý nghĩa bắt buộc của Must qua khối liệu được tập hợp từ các phát biểu của Đại sứAnh và Mỹ tại Việt Nam.1.1 Khối liệu là gì? Khối liệu (corpus) là một tập hợp các ngôn bản viết hoặc nói của cùng một loạithể (genre) được thu thập từ thực tiễn giao tiếp, được cấu trúc một cách có hệ thống vàđược thiết kế để phục vụ mục đích nghiên cứu các phương diện của ngôn ngữ. Meyer(2002: xi) định nghĩa “khối liệu là tập hợp các văn bản hay bộ phận của một loại hìnhvăn bản mà dựa vào đó việc phân tích ngôn ngữ được thực hiện”. Khối liệu là một tậphợp văn bản đọc được bằng máy tính, có dung lượng rất lớn, dễ dàng được truy xuấtnhờ sự hỗ trợ của các phần mềm chuyên dụng (xem Kennedy, 1998; Biber et al. 1998;Hunston, 2002; Baker, 2006). Khối liệu được thiết kế theo mục đích cụ thể của nghiêncứu ngôn ngữ bao gồm: khối liệu chuyên biệt, khối liệu tổng hợp, khối liệu so sánh,khối liệu song hành, khối liệu đồng đại, lịch đại, v.v... Dựa vào một loại hình khối liệu,các nhà nghiên cứu tìm kiếm các minh chứng phục vụ việc mô tả, phân tích một vấn đềcụ thể của ngôn ngữ nhằm đưa ra những luận giải về vấn đề được nghiên cứu.1.2 Ngôn ngữ học khối liệu (Corpus Linguistics) Ngôn ngữ học khối liệu nghiên cứu ngôn ngữ trên cơ sở khối liệu văn bản. TheoAijmer and Altenberg (1991) phương pháp nghiên cứu này xuất phát từ hai sự kiện lớn:một là công bố của Randolph Quirk (1959) về khảo sát ứng dụng của tiếng Anh (SEU)với mục đích thu thập một khối liệu lớn và đa dạng về phong cách diễn đạt trong tiếngAnh, mô tả một cách có hệ thống văn phong nói và viết củ ...