Báo cáo nghiên cứu khoa học: VẤN ĐỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN MÔI TRƯỜNG BỀN VỮNG

Tham khảo luận văn - đề án báo cáo nghiên cứu khoa học: "vấn đề quản lý chất thải theo hướng phát triển môi trường bền vững", luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "VẤN ĐỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN MÔI TRƯỜNG BỀN VỮNG" VẤN ĐỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN MÔI TRƯỜNG BỀN VỮNG WASTE MANAGEMENT IN THE DIRECTION OF A STABLE ENVIRONMENTAL DEVELOPMENT LÊ THẾ GIỚI Đại học Đà Nẵng TÓM T ẮT Trên cơ sở phân tích quá trình trao đổi vật chất, năng lượng và thông tin trong quan hệ giữa môi trường tự nhiên và xã hội, bài viết chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến việc quản lý chất thải và nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng chất thải trong xã hội tiêu thụ ngày nay. Kết quả phân tích này là điều kiện để thiết đặt khuôn khổ cho sự phân tích và ứng xử thích hợp trong các hoạt động của con người và xã hội vì sự phát triển bền vững của môi trường tự nhiên. ABSTRACT Based on an analysis of the process of exchanging material, energy and information between the natural and social environments, the article presents the factors affecting the management of waste materials and the causes of waste increase in the present-day society. The result from this analysis is a condition for establishing the standards for analysis and appropriate behaviors in human and social activities for the sake of a stable development of the natural environment. 1. §Æt vÊn ®Ò Trong mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn, quan hÖ sinh th¸i - con ngêi lµ mèiquan hÖ c¬ b¶n, l©u dµi vµ phøc t¹p. V× tõ khi con ngêi xuÊt hiÖn, biÕt khai th¸c tµi nguyªnthiªn nhiªn phôc vô cho nhu cÇu sinh tån vµ ph¸t triÓn cña m×nh th× cïng víi nã cã chÊt th¶i ram«i trêng. X· héi ph¸t triÓn cao h¬n víi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ tiªu thô, khèi lîng chÊtth¶i ®a ra m«i trêng cµng nhiÒu, sù biÕn ®æi thµnh phÇn vËt chÊt trong m«i trêng diÔn racµng m¹nh mÏ, th× ph¬ng thøc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chÊt th¶i cña céng ®ång x· héi còng ngµycµng ®a d¹ng h¬n. §Æc biÖt, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc gay g¾t ®èi víi c¸c quècgia ®ang ph¸t triÓn víi hµng lo¹t c¸c h¹n chÕ bªn trong nh d©n sè t¨ng nhanh, tr×nh ®é lao®éng thÊp kÐm, kü thuËt s¶n xuÊt l¹c hËu vµ nh÷ng bÊt lîi vÒ vÞ thÕ trªn thÞ trêng quèc tÕ®ang ®Èy c¸c níc nµy ®Õn chç khai th¸c kiÖt quÖ c¸c nguån tµi nguyªn. Trong qu¸ tr×nh ®ã®ang Èn chøa mét th¶m ho¹ m«i trêng vµ sinh th¸i - mét sù ph¸t triÓn kh«ng bÒn v÷ng. V×vËy, yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi mçi quèc gia lµ ph¶i quan t©m ®Õn viÖc duy tr× sù sinh tån l©u dµicña m×nh b»ng con ®êng ph¸t triÓn mét c¸ch bÒn v÷ng. §ã lµ “sù ph¸t triÓn nh»m ®¸p øngnhu cÇu hiÖn t¹i mµ kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c thÕ hÖ t¬nglai”, mét sù ph¸t triÓn cã tÝnh ®Õn tæng thÓ c¸c yÕu tè kinh tÕ, m«i trêng vµ c¸c vÊn ®Ò liªnquan.1 2. Mèi quan hÖ gi÷a m«i trêng tù nhiªn vµ x· héi Trong c¸c ho¹t ®éng cña con ngêi t¸c ®éng ®Õn hÖ sinh th¸i cã hai xu híng c¬ b¶n:thø nhÊt lµ lµm tæn h¹i tíi hÖ sinh th¸i, thø hai lµ t¸c ®éng tÝch cùc nh»m nu«i dìng vµ ph¸ttriÓn tÝnh ®a d¹ng cña hÖ sinh th¸i. B¶n chÊt cña c¸c xu híng nµy phô thuéc vµo hiÖu qu¶ gi¶iquyÕt vÊn ®Ò chÊt th¶i. V× thÕ, cÇn n¾m v÷ng nh÷ng nguyªn t¾c sinh th¸i ®Ó cã thÓ t¹o rakhu«n khæ cho sù ph©n tÝch vµ øng xö thÝch hîp trong c¸c ho¹t ®éng v× sù sinh tån vµ ph¸ttriÓn cña con ngêi. M«i trêng lµ mét hÖ thèng bao gåm c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ nh©n t¹o cã quan hÖ mËtthiÕt víi nhau, trong ®ã con ngêi b»ng lao ®éng ®· khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn phôc vôcho lîi Ých cña m×nh. XÐt vÒ b¶n chÊt, hÖ thèng m«i trêng cã 4 ®Æc trng c¬ b¶n: 1) cã cÊutróc phøc t¹p, gåm hai hÖ thèng tù nhiªn vµ nh©n t¹o; 2) lµ mét hÖ thèng vËn ®éng trong tr¹ngth¸i c©n b»ng ®éng, mµ nç lùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i trêng thùc chÊt lµ lËp l¹i tr¹ng th¸ic©n b»ng vèn cã cña nã; 3) lµ mét hÖ thèng më, trong ®ã lu«n diÔn ra qu¸ tr×nh trao ®æi vËtchÊt, n¨ng lîng vµ th«ng tin; 4) cã kh¶ n¨ng tù tæ chøc, tù ®iÒu chØnh ®Ó ph¸t triÓn phï hîpvíi nh÷ng thay ®æi. Con ngêi lµ mét phÇn tö trong cÊu tróc cña hÖ thèng m«i trêng víi tÝnh x· héi ho¸cao, trong ®ã mäi ho¹t ®éng ®Òu diÔn ra trong m«i trêng sinh th¸i. Mèi quan hÖ sinh th¸i -con ngêi ®îc xem xÐt trªn hai hÖ thèng c¬ b¶n lµ hÖ thèng x· héi víi nh÷ng g× liªn quan tíicon ngêi bao gåm d©n sè, h×nh th¸i s¶n xuÊt,…, vµ hÖ thèng sinh th¸i gåm nh÷ng yÕu tè tùnhiªn nh khi hËu, ®Êt ®ai, sinh vËt... lµ c¬ së cho mèi quan hÖ sinh th¸i - con ngêi. Hai hÖthèng nµy liªn hÖ víi nhau dùa trªn sù trao ®æi vËt chÊt, n¨ng lîng vµ th«ng tin. ThÕ giíi cñacon ngêi vµ thÕ giíi cña tù nhiªn lu«n tuú thuéc lÉn nhau, chóng cã kh¶ n¨ng tù trÞ, m©uthuÉn nhng l¹i thèng nhÊt. V× lîi Ých cña mèi quan hÖ nµy, cÇn ®¶m b¶o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña x· héi phô thuécvµo sù cung cÊp cña hÖ sinh th¸i, duy tr× møc ®é co gi·n nhÊt ®Þnh gi÷a hai hÖ thèng cã sù t¸c®éng t¬ng hç, t¹o ra sù thÝch nghi cña con ngêi ®èi víi nh÷ng sù biÕn ®æi cña hÖ sinh th¸itrong quan hÖ ®éc lËp t¬ng ®èi gi÷a hai hÖ thèng, x©y dùng mèi quan hÖ cã tÝnh toµn diÖn t¹otiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng dùa trªn nÒn t¶ng sinh th¸i vµ x· héi l©u dµi. Mèi quan hÖ gi÷a m«i trêng tù nhiªn vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - tiªu dïng cña x· héi vÒ c¬b¶n, ®îc xem xÐt dùa trªn nguyªn lý c©n b»ng ®éng lùc häc: VËt chÊt, n¨ng lîng kh«ng tùnhiªn sinh ra vµ còng kh«ng tù nhiªn mÊt ®i mµ ®îc chuyÓn ho¸ tõ d¹ng nµy sang d¹ngkh¸c. C¸c ®Çu vµo cña khu vùc s¶n xuÊt lÊy tõ m«i trêng tù nhiªn lµ c¸c vËt t ë d¹ng nhiªnliÖu, kho¸ng s¶n, gç, chÊt láng vµ chÊt khÝ. S¶n xuÊt vµ tiªu thô t¹o nªn chÊt th¶i, gåm tÊt c¶c¸c lo¹i cÆn b· cã thÓ th¶i vµo kh«ng khÝ hoÆc níc, hay ®îc huû bá trªn ®Êt ®ai. N¨ng lîngth¶i ra díi d¹ng nhiÖt, tiÕng ån vµ phãng x¹ còng lµ nh÷ng chÊt th¶i chñ yÕu cña s¶n xuÊt.Ngêi tiªu dïng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lîng chÊt th¶i khæng lå th¶i vµo m«i trêng, ®ÆcbiÖt lµ cèn ...