Báo cáo nghiên cứu khoa học: VỀ CHỦ NGHĨA HIỆN THỰC TÂM LÝ TRONG SÁNG TÁC CỦA NHÀ VĂN NAM CAO

Nam Cao là tác gia tiêu bi xuất sắc của trào lưu văn học hiện thực phê phán Việt ểu Nam giai đoạn1930-1945, đồng thời là nhà văn có phong cách độc đáo với những cách tân quan trọng về nội dung và nghệ thuật phản ánh hiện thực. Để có thể đi sâu tìm hiểu giá trị đặc sắc của tác phẩm Nam Cao, tác giả bài báo đề xuất sử dụng khái niệm chủ nghĩa hiện thực tâm lý - một khái niệm mới, gắn với quan niệm về chủ nghĩa hiện thực hiện đạị, bên cạnh khái...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " VỀ CHỦ NGHĨA HIỆN THỰC TÂM LÝ TRONG SÁNG TÁC CỦA NHÀ VĂN NAM CAO" TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 5(28).2008 VỀ CHỦ NGHĨA HIỆN THỰC TÂM LÝ TRONG SÁNG TÁC CỦA NHÀ VĂN NAM CAO ON PSYCHOANALYTIC REALISM IN THE WORKS OF NAM CAO BÙI CÔNG MINH Uỷ ban Mặt trận TQVN thành phố Đà Nẵng TÓM T ẮT Nam Cao là tác gia tiêu bi xuất sắc của trào lưu văn học hiện thực phê phán Việt ểu Nam giai đoạn1930 -1945, đồng thời là nhà văn có phong cách độc đáo với những cách tân quan trọng về nội dung và nghệ thuật phản ánh hiện thực. Để có thể đi sâu tìm hiểu giá trị đặc sắc của tác phẩm Nam Cao, tác giả bài báo đề xuất sử dụng khái niệm c hủ nghĩa hiện thực tâm lý - một khái niệm mới, gắn với quan niệm về chủ nghĩa hiện thực hiện đạị, bên cạnh khái niệm chủ nghĩa hiện thực truyền thống vốn được phổ biến trong giới nghiên cứu ở ta suốt nhiều thập kỷ qua. Nội dung bài báo gồm phần giới th iệu khái niệm đồng thời tập trung chứng minh những đặc trưng của chủ nghĩa hiện thực tâm lý đã được thể hiện rõ nét trong tác phẩm Nam Cao. ABSTRACT Nam Cao is an outstanding and typical writer of the critical realism literary trend in Vietnam between 1930 and 1945. He possesses a unique writing style with important innovations in terms of content and the art of reflecting reality. In order to further explore the special values of Nam Cao’s works, the author of this article proposes the use of psychoanalytic realism, a new concept about modern realism existing by the side of traditional realism, which has become well-known among Vietnamese researchers in the past decades. The paper consists of the introduction, clarification of the concept and the justification of the typical features of psychoanalytic realism, which are reflected very distinctively in the works of Nam Cao.1. Đặt vấn đề Nam Cao (1915-1951) là một trong những đại biểu xuất sắc của trào lưu văn họchiện thực phê phán ở n ước ta giai đoạn 1930-1945 đồng thời cũng là một trong sốnhững cây bút văn xuôi lớn nhất của Việt Nam thế kỉ XX. Gia tài văn học mà ông để lạituy không đồ sộ, chỉ có 2 cuốn tiểu thuyết, vài chục truyện ngắn, nhưng ta dễ dàng tìmthấy ở đó những giá trị nghệ thuật hoàn thiện đạt tới cái ngưỡng của tính cổ điển hiệnđại. Với thiên truyện đặc sắc Chí Phèo (1941), tiểu thuyết Sống mòn (1944) và nhiềutruyện ngắn xuất sắc khác, sự xuất hiện của Nam Cao đã tạo ra một bước ngoặt vô cùngquan trọng trong lịch sử của nền văn xuôi hiện đại V iệt Nam. Có nhiều nguyên nhânlàm nên vị trí bước ngoặt ấy, tuy nhiên, xét về mặt tư tưởng sáng tạo và mức độ cáchtân nghệ thuật, có thể nói Nam Cao đã đem đến cho văn học Việt Nam giai đoạn 1930 -1945 một loại hình chủ nghĩa hiện thực kiểu mới.106 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG - SỐ 5(28).20082. Về khái niệm chủ nghĩa hiện thực tâm lý Chúng ta đều biết, chủ nghĩa hiện thực - với tư cách là một phương pháp sángtác - gắn liền với một một trào lưu văn học xuất hiện ở Tây Âu thế kỷ XIX. Ph. Ăng-ghen, trong lá thư g nữ văn sĩ Anh Hac -cơ-net vào năm 1888, đã phát biểu một định ửinghĩa có tính kinh điển về chủ nghĩa hiện thực : “Theo tôi, ngoài chi tiết chân thực, chủnghĩa hiện thực còn đòi hỏi sự tái hiện chân thực những tính cách điển hình trong nhữnghoàn cảnh điển hình” [4, tr.383-384]. Như vậy, từ thực tiễn của văn học Tây Âu thế kỷXIX, đặc biệt là văn học Pháp với những tác phẩm của Ban -dắc, Ăng-ghen đã xác địnhhai nét đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa hiện thực : “chi tiết chân thực” và “ những tínhcách điển hình trong những hoàn cảnh điển hình ”. Trong nhiều thập kỷ qua, các nhànghiên cứu, lý luận ở ta đã dựa trên định nghĩa nổi tiếng nói trên của Ăng -ghen làm cơsở chủ yếu để nghiên cứu, xem xét, đánh giá các trào lưu và tác phẩm văn học. 1 Tuy nhiên, lịch sử phát triển của trào lưu văn học hiện thực thế giới đã bổ sungnhững thực tiễn sáng tác mới. Bên cạnh chủ nghĩa hiện thực truyền thống, đã song songtồn tại những loại hình chủ nghĩa hiện thực hiện đại, điều mà các nhà kinh điển chưa cóđiều kiện đề cập tới. Trong số đó có một loại hình chủ nghĩa hiện thực mà một số nhànghiên cứu gọi là chủ nghĩa hiện thực tâm lý. Đây là khái ni m để chỉ một chủ nghĩa ệhiện thực đi sâu khám phá hiện thực của tâm hồn, “một chủ nghĩa hiện thực trong ýnghĩa cao nhất, một chủ nghĩa hiện thực khám phá con người bên trong con người...[5,tr.8]. Trong một công trình nghiên cứu của Viện sĩ người Nga M.B. Khrapsencô 2 đượcdịch ra tiếng Việt vào cuối những năm 70 (thế kỷ XX), khi xem xét các hiện t ...