Báo cáo nghiên cứu khoa học Xu thế biến động của một số đặc trưng ENSO

Giai đoạn từ 1950 đến 2010 liệu ENSO có biến động hay không trong bối cảnh ấm lên toàn cầu? Dựa trên số liệu nhiệt độ mặt nước biển vùng Nino3, bài báo phân tích xu thế và mức độ biến đổi của nột số đặc trưng ENSO. Bước đầu chưa thể đưa ra nhận định về mối liên hệ giữa sự ấm lên toàn cầu và sự biến động ENSO, nghiên cứu cho thấy trong giai đoạn tuy còn ngắn một số đặc trưng ENSO có biến động: ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " Xu thế biến động của một số đặc trưng ENSO "Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27, Số 1S (2011) 29 -36 Xu thế biến động của một số đặc trưng ENSO Trần Quang Đức* Khoa Khí tượng Thủy văn và Hải dương học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN, 334 Nguyễn Trãi, Hà Nội, Việt Nam Nhận ngày 29 tháng 4 năm 2011 Tóm tắt. Giai đoạn từ 1950 đến 2010 liệu ENSO có biến động hay không trong bối cảnh ấm lên toàn cầu? Dựa trên số liệu nhiệt độ mặt nước biển vùng Nino3, bài báo phân tích xu thế và mức độ biến đổi của nột số đặc trưng ENSO. Bước đầu chưa thể đưa ra nhận định về mối liên hệ giữa sự ấm lên toàn cầu và sự biến động ENSO, nghiên cứu cho thấy trong giai đoạn tuy còn ngắn một số đặc trưng ENSO có biến động: Các đợt El Nino ngày càng dài hơn. Số các đợt ENSO ngày càng giảm. Cường độ El Nino ngày càng mạnh. Từ khóa: ENSO, xu thế, dị thường, nhiệt độ mặt nước biển.1. Sự ấm lên toàn cầu và ENSO năm cuối của giai đoạn này, tốc độ tăng nhiệt độ là 0,13°C ±0,03°C/thập kỷ so với 0,07°C ± Trên cơ sở số liệu dị thường nhiệt độ trung 0,02°C/thập kỷ trong toàn bộ giai đoạn. Trongbình Bắc bán cầu giai đoạn 1000-2000 được hoàn cảnh chung đó nhiệt độ lục địa tăng nhanhtính như là hiệu sai trung bình năm so với trung hơn nhiệt độ đại dương và Bắc bán cầu ấm lênbình giai đoạn 1961-1990 (Số liệu giai đoạn từ nhanh hơn Nam bán cầu.khoảng 1860 đến nay có được nhờ quan trắc, Đại dương và khí quyển là hai thành phầngiai đoạn từ năm 1000 đến khoảng 1860 được quan trọng của Trái Đất. Sự tương tác giữa haitái dựng nhờ dấu hiệu trên thực vật, lõi băng…) thành phần này tạo nên tính đa dạng trong hệcó thể thấy xu thế ấm lên toàn cầu rõ nét và đặc thống khí hậu Trái Đất. Trong bối cảnh biến đổibiệt xu thế tăng mạnh trong khoảng một trăm khí hậu nói chung, các hiện tượng thời tiết vànăm trở lại đây. khí hậu không phải lúc nào cũng diễn ra bình Sự ấm lên toàn cầu trong một thế kỷ trở lại thường, theo qui luật mà có những dị thường.đây hầu như do gia tăng nồng độ khí nhà kính ENSO là hiện tượng, mà bản chất thể hiện mốitừ họat động sống của con người như sử dụng tương tác giữa khí quyển và đại dương miền vĩnhiên liệu hóa thạch, phá rừng…Xu thế tuyến độ thấp Thái Bình Dương. Thuật ngữ ENSOtính của nhiệt độ trung bình toàn cầu (theo (ElNino-Southern Oscillation~El Nino và DaoIPCC) cho thấy tốc độ tăng 0,74°C ±0,18°C động nam) được dùng để chỉ hai hiện tượng: Eltrong khoảng thời gian 1906-2005. Trong 50 Nino và La Nina (hoặc cũng thường được gọi là hai pha của hiện tượng ENSO). El Nino (pha_______ nóng) là hiện tượng nhiệt độ bề mặt nước biển ĐT: 84-4-38584943. phía Đông và trung tâm Thái Bình Dương xích E-mail: ductq@vnu.edu.vn 2930 T.Q. Đức / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27, Số 1S (2011) 29 -36đạo nóng lên một cách dị thường, kéo dài với ngưỡng các pha ENSO là ± 0,4 °C và có 6khoảng một năm với chu kỳ không đều, khoảng tháng liên tiếp vượt ngưỡng này (Viện Nghiên3-5 năm. La Nina (pha lạnh) là hiện tượng nhiệt cứu Quốc tế về Khí hậu và Xã hội IRI).độ bề mặt nước biển phía Đông Thái Bình  Thời kì El Nino là giai đoạn có trung bìnhDương xích đạo lạnh đi so với bình thường. trượt 5 tháng SSTA khu vực Nino3.4 vượt giớiDao động nam dùng để chỉ sự dao động bập hạn 0,4 °C ít nhất 6 tháng (1999, WMO-bênh khí áp bề mặt khu vực Đông Thái Bình UNESCO). Tuy nhiên nghiên cứu cho rằngDương, Tây Thái Bình Dương và Ấn Độ định nghĩa cần được phát triển thêm.Dương miền nhiệt đới và thường biến động Thời kỳ ENSO là thời kỳ có trung bình mạnh trong thời kỳ ENSO [1]. trượt 5 tháng của SSTA khu vực (4°N-4°S, Nằm trong khu vực Đông Nam Á, nơi vực 150°W-90°W) vượt ngưỡng -0,5° ÷ +0,5°C kéothường bị ảnh hưởng mạnh của hiện tượng El dà ...