Báo cáo nghiên cứu khoa học: Ý THỨC PHÁP QUYỀN VÀ VIỆC TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP QUYỀN Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

Ý thức pháp quyền là toàn bộ các tư tưởng, quan điểm của một giai cấp về bản chất và vai trò của pháp luật, về quyền và nghĩa vụ của nhà nước, các tổ chức xã hội và công dân, về tính hợp pháp và không hợp pháp của hành vi con người trong xã hội.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Ý THỨC PHÁP QUYỀN VÀ VIỆC TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP QUYỀN Ở NƯỚC TA HIỆN NAY"TẠP CHÍ KHOA HỌC, Đại học Huế, Số 51, 2009 Ý THỨC PHÁP QUYỀN VÀ VIỆC TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC Ý THỨC PHÁP QUYỀN Ở NƯỚC TA HIỆN NAY Đỗ Thành Đô, Nguyễn Văn Hoà Đại học Huế TÓM TẮT Ý thức pháp quyền là toàn bộ các tư tưởng, quan điểm của một giai cấp về bản chất vàvai trò của pháp luật, về quyền và nghĩa vụ của nhà nước, các tổ chức xã hội và công dân, vềtính hợp pháp và không hợp pháp của hành vi con người trong xã hội. Ý thức pháp quyền chính là sự phản ánh thái độ của giai cấp đối với quyền lực nhànước và pháp luật, phản ánh lợi ích giai cấp, là nhận thức lí luận về pháp luật. Ý thức pháp quyền có vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống xã hội. Nó là mộttrong những nguồn cung cấp nội dung, chất liệu cho đời sống tinh thần của xã hội; là cơ sở,động lực thúc đ y việc thực hiện pháp luật. Sự tuân thủ và tôn trọng pháp luật của con ngườitrong xã hội phụ thuộc phần nhiều vào ý pháp quyền của họ. Vì vậy, tăng cường giáo dục ý thứcpháp quyền chính là một trong những đều kiện tiên quyết tạo lập một cơ sở vững chắc cho mộthệ thống pháp luật vững mạnh và đạt hiệu quả cao trong việc thực thi.I. Đặt vấn đề Với tính cách là một hình thái ý thức xã hội ra đời và tồn tại cùng với xã hội cógiai cấp, ý thức pháp quyền là cơ sở để mỗi quốc gia xây dựng hệ thống pháp luật, quảnlý xã hội, phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, củng cố vị thế trên trường quốc tế, tạođiều kiện cho cạnh tranh công bằng và bình đẳng; giúp cho mỗi công dân làm chủ cuộcsống của mình dựa trên sự am hiểu pháp luật. Ý thức pháp quyền ngày càng tác độngmạnh mẽ đến đời sống xã hội. Mức độ và hiệu quả tác động của ý thức pháp quyền đốivới đời sống xã hội có phần phụ thuộc vào sự truyền bá và xâm nhập của ý thức phápquyền vào trong nhân dân. Vì vậy, việc giáo dục ý thức pháp quyền cho mọi ngườinhằm nâng cao sự đồng thuận, tính tích cực và tự giác trong việc chấp hành pháp luậtcủa nhân dân cần phải được tăng cường đúng mức, đặc biệt là đối với nước ta trong giaiđoạn hiện nay.II. Nội dung Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, chúng ta đang tiến hành xâydựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Thực tiễn ở nước ta hiện nay đang đòi hỏiphải có một hệ thống luật pháp vững mạnh. Hệ thống luật pháp này không những dựa 63trên cơ sở ý thức pháp quyền của giai cấp công nhân, mà còn dựa trên sự am hiểu, tínhtự giác trong việc thực thi pháp luật của mỗi công dân. Do đó, ý thức pháp quyền phảiliên tục được bồi đắp, lan tỏa và phát huy trong mọi thành viên của xã hội, trong mọimặt của đời sống xã hội. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước tasẽ phát huy mạnh mẽ khi có một môi trường và hệ thống pháp lý hoạt động có hiệu quảnhằm đảm bảo một sân chơi bình đẳng cho mọi người, cho mọi thành phần kinh tế. Theo quan điểm của triết học Mác - Lênin, ý thức pháp quyền là một hình tháichủ yếu của ý thức xã hội, nó ra đời trong xã hội có giai cấp và nhà nước. Ý thức phápquyền là toàn bộ các tư tưởng, quan điểm của một giai cấp về bản chất và vai trò củapháp luật, về quyền và nghĩa vụ của nhà nước, các tổ chức xã hội và công dân, về tínhhợp pháp và không hợp pháp của hành vi con người trong xã hội. Trong đó, đặc trưngcơ bản nhất của ý thức pháp quyền chính là sự thể hiện trực tiếp và tập trung nhất lợiích giai cấp. Quan điểm này đã chỉ rõ những nội dung chủ yếu như sau: Thứ nhất, ý thức pháp quyền là một trong những hình thái chủ yếu của ý thức xãhội trong xã hội có giai cấp. Ý thức pháp quyền chỉ có thể ra đời trong xã hội có giaicấp và nhà nước, bản chất của ý thức pháp quyền là tính giai cấp, là mối quan hệ vàmục tiêu của các giai cấp, của các lực lượng trong việc giành, giữ và sử dụng quyền lựcnhà nước và pháp luật trong việc bảo vệ lợi ích của giai cấp mình. Giai cấp nắm chínhquyền không những củng cố địa vị thống trị của mình về kinh tế bằng các luật lệ, màcòn dựa trên hệ tư tưởng pháp quyền của mình để lập luận về sự cần thiết và tính hợp lívề luật pháp của mình. Do đó, ý thức pháp quyền chính là sự phản ánh thái độ của giaicấp đối với quyền lực nhà nước và pháp luật, phản ánh lợi ích giai cấp, vì vậy nó chỉ rađời khi xã hội có giai cấp và nhà nước. Thứ hai, ý thức xã hội nói chung, trong đó có ý thức pháp quyền phản ánh tồntại xã hội, ý thức pháp quyền chủ yếu phản ánh tồn tại xã hội ở khía cạnh đời sống phápluật. Đời sống pháp luật của xã hội biểu hiện trên hai phương diện: quá trình vận động,xác lập vị trí, vai trò của một hệ thống pháp luật trong hiện thực đời sống và không gianbiểu hiện thái độ, ý thức của xã hội đối với pháp luật. ...