Báo cáo sáng kiến: Sử dụng các phương pháp dạy học tích cực để chọn lọc và giải quyết các bài toán tình huống thực tế trong môn Toán lớp 6 tại trường PTDTBT THCS Trà Vân

Việc ứng dụng các phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy môn Toán không chỉ giúp học sinh chủ động khám phá kiến thức mà còn nâng cao khả năng tư duy, giải quyết vấn đề. Báo cáo sáng kiến “Sử dụng các phương pháp dạy học tích cực để chọn lọc và giải quyết các bài toán tình huống thực tế trong môn Toán lớp 6 tại trường PTDTBT THCS Trà Vân” hướng tới mục tiêu tìm kiếm những phương pháp hiệu quả, giúp học sinh lớp 6 tại trường dễ dàng tiếp cận và vận dụng kiến thức Toán vào giải quyết các bài toán thực tế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo sáng kiến: Sử dụng các phương pháp dạy học tích cực để chọn lọc và giải quyết các bài toán tình huống thực tế trong môn Toán lớp 6 tại trường PTDTBT THCS Trà Vân CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc BÁO CÁO SÁNG KIẾN Sử dụng các phương pháp dạy học tích cực để chọn lọc và giải quyết các bài toán tình huống thực tế trong môn Toán lớp 6 tại trường PTDTBT THCS Trà Vân1. Mô tả bản chất của sáng kiến7:1.1. Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thức thực hiện: 1.1.1 Giải pháp chọn lọc các bài toán Việc chọn lọc nội dung các bài toán là hết sức quan trọng, trong điều kiệndạy và học tại mỗi đơn vị có mức độ tiếp thu của học sinh khác nhau. Do đó việcchọc và lựa chọn các nội dung bài toán phải phù hợp với trình độ tiếp thu của họcsinh trong điều kiện dạy học thực tế.Ví dụ:Bài toán 1: Bằng cách liệt kê các phần tử, em hãy viết các tập hợp sau:a) Tập hợp các tỉnh thành thuộc khu vực Tây Nguyênb) Tập hợp các thành phố trực thuộc trung ương. Việc sử dụng các bài toán cần phải chú ý đến việc phù hợp với điều kiệnthực tế của địa phương, các nội dung bài toán được chọn lọc cần gần gũi với cuộcsống hàng ngày, những sự việc xảy ra hàng ngày xung quanh cuộc sống của cácem, để các em có thể định hướng, quan tâm và hứng thú đến việc giải quyết cácvấn đề phát sinh.Ví dụ:Bài toán 3: Gia đình bác An có 15ha đất trồng cây lâu năm. Năm 2015bác An tiến hành trồng keo trên mảnh đất này, đến năm 2020 thì thuhoạch với năng suất 40m3/ha bán với giá 5 triệu/m3. Năm 2021 thì bácAn chuyển qua trồng sắn thu hoạch hằng năm với năng suất 25 tấn/habán với giá 2,5 triệu/tấn. Hỏi trong hai mô hình trồng sắn và trồng keothì mô hình nào đem lại cho bác An thu nhập cao hơn? Vì sao? Các nội dung bài toán được chọn lọc phải đa dạng về cấp độ, có tính phânhóa trong mức độ nhận thức để học sinh. Lựa chọn được bài toán phù hợp và tăngdần độ khó của tình huống giúp cho quá trình học được liên tục, tạo hứng thú chohọc sinh tham gia. Bài toán sử dụng trong Toán học 6 cần có sự tích hợp liên môn tạo điều kiệncho học sinh có thể chủ động nắm bắt được một số kiến thức về các bộ môn khácnhau đồng thời giúp cho tiết học thêm sinh động và hấp dẫnVí dụ:Bài toán 7: Để chuẩn bị cho điều kiện du lịch tại thành phố Moscow,Liên bang Nga. Một tua du lịch đã gửi đến cho khách hàng bảng thôngtin thời tiết tại thành phố Moscow trong ba tháng 1, 2, 3 như sau. Emhãy tính biên độ chênh lệch nhiệt độ trong các tháng THÁNG 1 Nhiệt độ cao nhất: – 6°C (21°F) Nhiệt độ thấp nhất: – 10°C (14°F) THÁNG 2 Nhiệt độ cao nhất: – 4°C (25°F) Nhiệt độ thấp nhất: – 10°C (14°F) THÁNG 3 Nhiệt độ cao nhất: 2°C (36°F) Nhiệt độ thấp nhất: – 5°C (23°F)Ví dụ:Bài toán 8: Theo lịch sử Trung Quốc, từ thế kỷ XXI đến thế kỷ thứ IIITCN, lịch sử Trung Quốc trải qua các triều đại Hạ, Thương, Chu. Năm221 TCN Tần Thủy Hoàng thống nhất lãnh thổ, xưng làm hoàng đế. Đếnnăm 206 TCN, Lưu Bang đã lật đổ nhà Tần, lập ra nhà Hán. Nhà Hántồn tại 426 năm thì kết thúc.Em hãy tính thời gian tồn tại của nhà Tấn và thời điểm nhà Hán kết thúclà năm nào? 1.1.2. Giải pháp sắp xếp nội dung bài bài toán: Việc sắp xếp bố trí các bài toán cũng hết sức quan trọng, bởi sẽ tạo cho họcsinh sự tò mò khám phá hay tạo cho học sinh tự hào hứng khi vận dụng để giảiquyết vấn đề phát sinh. Thông thường nội dung các bài toán tình huống được tôi sử dụng trong phầnkhởi động và vận dụng đối với một tiết học thông thường. Việc sử dụng ở pha khởiđộng sẽ giúp cho học sinh có được sự tò mò kích thích học sinh phát hiện vấn đề,từ đó tạo tính hào hứng cho học sinh khi tham gia vào hình thành kiến thứcVí dụ:Bài toán 13: Tìm hiểu nghệ thuật tạo hình trên trống đồng. Trong nội dung vận dụng, cũng cần có sự định hướng từ 1 đến 2 bài toánthực tế đảm bảo theo yêu cầu ở mục 1. Trong bước này học sinh sẽ vận dụng kiếnthức đã học vào việc giải quyết các vấn đề phát sinh. Giai đoạn này là giai đoạnquan trọng giúp học sinh phát huy được những năng lực cần thiết như năng lực môhình hóa, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp toán học,…Ví dụ:Bài toán 19: Một miếng ván gỗ hình chữ nhật có kích thước chiều dài3m, chiều rộng 0,5m. Bác thợ mộc muốn chia đôi tấm ván này thànhhai tấm mới có kích thước giống nhau để đóng bàn học.a) Chỉ dùng một đoạn dây đủ dài, em hãy giúp bác thợ mộc đánh dấu vịtrí cần cưa, để chia đôi tấm ván kia sao cho đảm bảo.b) Hỏi với vị trí cưa như trên thì hai tâm ván mới sẽ có kích thước chiềudài và chiều rộng là bao nhiêu? Việc sắp xếp thứ tự các bài toán thực tế đặc biệt là trong nội dung luyện tậpcũng hết sức quan trọng vì sắp xếp các bài toán từ dễ đến khó từ đơn giản đến phứctạp sẽ giúp nội dung bài dạy của giáo viên được liên tục, cuốn hút, kích thích tưduy tìm tòi khám phá của học sinh. 1.1.3. Phương pháp giảng dạy ứng dụng các bài toán thực tế Phương pháp dạy học theo quan điểm phát triển năng lực không chỉ chú ýtích cực hoá học sinh về hoạt động trí tuệ mà còn chú ý rèn luyện năng lực giảiquyết vấn đề gắn với những tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp, đồng thờigắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, thực tiễn. Tăng cường việc học tậptrong nhóm, đổi mới quan hệ giáo viên – học sinh theo hướng cộng tác có ý nghĩaquan trọng nhằm phát triển năng l ...