Bẫy 'ảo' trên thị trường chứng khoán

Giao dịch bất thườngThị trường là nơi gặp nhau giữa cung và cầu, đặc biệt hơn với thị trường chứng khoán (TTCK) là nơi tụ hội của người mua - kỳ vọng cổ phiếu sẽ tăng giá, và người bán - kỳ vọng cổ phiếu sẽ xuống khi đạt tới lợi nhuận mục tiêu. Nhưng không phải lúc nào lực cầu xuất hiện trong phiên giao dịch là thực vì rất có thể người mua và bán chỉ là một cá thể duy nhất. Chính điều này lý giải một số hiện tượng lạ trên sàn chứng khoán khi có...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bẫy “ảo” trên thị trường chứng khoán Bẫy “ảo” trên thị trường chứng khoánGiao dịch bất thườngThị trường là nơi gặp nhau giữa cung và cầu, đặc biệt hơn với thị trường chứngkhoán (TTCK) là nơi tụ hội của người mua - kỳ vọng cổ phiếu sẽ tăng giá, vàngười bán - kỳ vọng cổ phiếu sẽ xuống khi đạt tới lợi nhuận mục tiêu. Nhưngkhông phải lúc nào lực cầu xuất hiện trong phiên giao dịch là thực vì rất có thểngười mua và bán chỉ là một cá thể duy nhất. Chính điều này lý giải một số hiệntượng lạ trên sàn chứng khoán khi có cổ phiếu có khối lượng giao dịch tăng vọtđột biến sau một thời gian dài mất thanh khoản hoặc có mức P/E cao đến mức philý.Cổ phiếu của Công ty Khoáng sản Sài Gòn Quy Nhơn (SQC) có lẽ là một trườnghợp đặc biệt trên sàn HNX khi PE trailing (theo 4 quý gần nhất) là 3,599 với khốilượng khớp lệnh trung bình mỗi ngày là dưới 1.000 đơn vị. So sánh với mức P/Ebình quân của thị trường ở mức 12 - 13x thì nếu nhà đầu tư chấp nhận mua SQC,họ trả giá quá đắt tương quan với kết quả kinh doanh của công ty.Tuy nhiên, những nhà đầu tư khôn ngoan thừa hiểu giao dịch của cổ phiếu trêndành cho cổ đông nội bộ chứ không cho NĐT bên ngoài khi các cổ đông lớn nắmgiữ tới trên 73% vốn điều lệ (theo báo cáo thường niên của công ty).Trường hợp các cổ phiếu giao dịch với khối lượng thấp trong thời gian dài đượcgiao dịch tích cực đột biến cũng là trường hợp đáng để suy ngẫm.Đi kèm với sự đột biến về khối lượng, thường là các tin tức nội gián về doanhnghiệp (bán đất, tăng vốn, lợi nhuận đột biến...) để tạo hiệu ứng nhằm gây sự chúý của “đội làm giá”. Hơn thế nữa, việc công bố các tin tức tốt của doanh nghiệp rấtkịp thời, nhằm nâng đỡ giá cổ phiếu đang có dấu hiệu xuống do lực cầu giảm.Khối lượng giao dịch các cổ phiếu đó trong những phiên phân phối đỉnh có thể lêntới 40% tổng giá trị niêm yết như trường hợp của Công ty Đầu tư và Xây lắp SôngĐà (SDD) hay Sara A, Sara B (SRA, SRB), bất chấp khối lượng giao dịch èo uộttrong thời gian dài.Trường hợp các đội tự doanh hay môi giới của CTCK nhảy vào “đánh” một mãchứng khoán nào thì nhiều khả năng 80 - 90% khối lượng chứng khoán khớp lệnhđó là do các tài khoản của CTCK tự mua bán với nhau.Trên cả hai sàn và đặc biệt sàn HNX, do ưu điểm quan sát được tổng khối lượngđặt lệnh và khối lượng lệnh không bị hạn chế như sàn HOSE, các môi giới có “sởthích” chèn lệnh mua tới hàng triệu cổ phiếu ở mức giá trần vào sát giờ đóng cửanhằm kích thích hưng phấn bầy đàn.Trái ngược lại, khi thị trường đảo chiều, trở nên xấu đi nhanh chóng trong phiên,những lệnh mua ảo tới hàng triệu đơn vị đang chờ khớp có thể bị hủy trong nháymắt, tạo tâm lý hụt hẫng cho nhà đầu tư.Thỏa thuận ngầm TTCK cũng giống các thị trường hàng hóa khác, có những lúctoàn người mua và ngược lại toàn người bán, do đó, không phải thời điểm nàocũng dễ dàng mua hay bán được chứng khoán.Các Sở GDCK quy định các mức giá giao dịch trong phiên (cả khớp lệnh và thỏathuận) phải tuân theo giá khống chế (trần - sàn) theo biên độ +/-5% đối với sànHOSE và +/-7% đối với sàn HNX. Trên thực tế, khi cổ phiếu tăng nóng, nhiều nhàđầu tư sẵn sàng thỏa thuận để mua với mức giá trần 2 đến 3 phiên tới.Ưu điểm lớn nhất là khi giao dịch thỏa thuận thời gian thanh toán rút ngắn xuốngt+1 hoặc t+2 thay vì t+3 như giao dịch thông thường. Tuy nhiên, phần lớn rủi rodo người mua chịu khi phải thanh toán với khoản tiền vượt trội trên giá trần củaphiên mà không thông qua Trung tâm Lưu ký (TTLK).Khi thị trường lao dốc năm 2008 với sự mất thanh khoản nghiêm trọng, nhiềuthương vụ đã được rao giá trên thị trường với mức giá thỏa thuận rất hời (giảm sàn4 - 5 phiên so với ngày chốt). Do vậy, mức giá thỏa thuận hiện trên bảng điện tửtheo khung giá trần - sàn, chỉ mang tính chất tham khảo cho nhà đầu tư, còn mứcgiá thực tế đã được các bên thỏa thuận ngầm từ trước.Lách margin callĐòn bẩy tài chính là công cụ đầu tư khá được ưa thích hiện nay, nhưng khi giá trịcủa danh mục đầu tư lao dốc, con dao hai lưỡi sẽ có thể sát phạt chính chủ nhâncủa nó. Liệu có cách nào hạn chế được nghĩa vụ của nhà đầu tư buộc phải nộpthêm tiền hay bán chứng khoán bảo đảm nếu bị margin call? Để giữ chân kháchVIP, nhiều CTCK đã áp dụng chiêu thức giao dịch thỏa thuận để giúp khách hàngđảo nợ và tránh nghĩa vụ nộp thêm tiền hoặc chứng khoán bị mất thanh khoảnkhông thể khớp lệnh bán. Nhà đầu tư chỉ cần mở 2 tài khoản A1 và A2, đặt lệnhbán thỏa thuận chứng khoán từ tài khoản A1 sang A2, do vậy hợp đồng hỗ trợthanh toán (cung cấp dịch vụ đòn bẩy) sẽ vẫn có hiệu lực nhưng núp dưới bóngcủa tài khoản A2. Một chiêu “bình mới rượu cũ” tỏ ra khá lợi hại đặc biệt khi thịtrường xấu, chứng khoán không thể khớp lệnh bán do sức cầu yếu, lực cung quánhiều.Điều này giúp lý giải khi thị trường đi xuống mạnh, giao dịch thỏa thuận diễn rakhá nhiều với giá trị lớn, phần nào đã đánh lừa nhà đầu tư về sức cầu và giao dịchthực tế của thị trường.Vay tiền bán chứng khoánVay ứng trước t+ ...