Bênh học tập 2 part 8

Vai trò của COX1 trong phản ứng viêm, và vai trò sinh lí của COX2 đang đ−ợc tiếp tục nghiên cứu. 3.4. Tác dụng ức chế chọn lọc COX2 hoặc COX1. - Các thuốc chống viêm không steroid tuy có cùng cơ chế tác dụng nh−ng hiệu quả điều trị và biến chứng của các thuốc rất khác nhau. - Phát hiện men COX2 đã làm thay đổi quan niệm và cơ chế tác dụng của thuốc. Sự hiểu biết về cơ chế tác dụng chia làm 2 giai đoạn. . Giai đoạn 1971-1991 hiểu biết vai trò men COX...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bênh học tập 2 part 8 Vai trß cña COX1 trong ph¶n øng viªm, vµ vai trß sinh lÝ cña COX2 ®ang ®−îc tiÕp tôcnghiªn cøu. 3.4. T¸c dông øc chÕ chän läc COX2 hoÆc COX1. - C¸c thuèc chèng viªm kh«ng steroid tuy cã cïng c¬ chÕ t¸c dông nh−ng hiÖu qu¶®iÒu trÞ vµ biÕn chøng cña c¸c thuèc rÊt kh¸c nhau. - Ph¸t hiÖn men COX2 ®· lµm thay ®æi quan niÖm vµ c¬ chÕ t¸c dông cña thuèc. SùhiÓu biÕt vÒ c¬ chÕ t¸c dông chia lµm 2 giai ®o¹n. . Giai ®o¹n 1971-1991 hiÓu biÕt vai trß men COX vµ prostaglandin. . Giai ®o¹n tõ 1991 trë l¹i ®©y hiÓu biÕt vai trß men COX1, COX2, gi¶i thÝch c¬ chÕt¸c dông vµ c¬ chÕ t¸c dông phô cña c¸c thuèc. S¬ ®å c¬ chÕ t¸c dông cña c¸c thuèc chèng viªm (theo quan niÖm míi) tõ 1991 ®Õn nay. hospholipit mµng (-) Glucocorticoid Endotoxin Cytokines axit arachidonic (-) Mitogen (+) ChÊt øc chÕ COX1 COX2 Thuèc chèng viªm (-) chän läc COX2 (-) kinh ®iÓn (-)PGE2/PGI2 d¹ dµy - C¸c ®¹i thùc bµo PGE2/PGI2 thËn - C¸c tÕ bµo ho¹t dÞch TXA2 tiÓu cÇu - Ph¶n øng viªm PGI2 néi m¹c - PGE2 - Thuèc cã t¸c dông øc chÕ chän läc COX2 cã t¸c dông chèng viªm cao nh−ng Ýt cã taibiÕn, ng−îc l¹i thuèc øc chÕ COX1 lµ chñ yÕu th× tØ lÖ, møc ®é biÕn chøng nÆng h¬n. 421 - §¸nh gi¸ møc ®é chän läc cña thuèc chèng viªm trong phßng thÝ nghiÖm dùa vµo tØ lÖIC50 COX2/IC50 COX1 (IC50 lµ nång ®é cÇn ®Ó øc chÕ 50% t¸c dông cña men COX). Khi tØlÖ cµng thÊp chøng tá thuèc øc chÕ COX2 nhiÒu h¬n, sÏ Ýt g©y biÕn chøng h¬n. - Tuy nhiªn tõ 1999 ®Õn nay thÊy r»ng ho¹t tÝnh chèng viªm cÇn ph¶i cã tØ lÖ øc chÕCOX1 vµ COX2 ë møc thÝch hîp nµo ®ã. TÝnh chÊt chän läc COX2 kh«ng chØ dùa vµo tØ lÖIC50AX2/IC50 C0X mµ cßn ph¶i chó ý ®Õn t¸c dông t¹i c¬ quan ®Ých vµ cuèi cïng lµ t¸c dôngtrªn l©m sµng: ®¶m b¶o t¸c dông chèng viªm- ®ång thêi h¹n chÕ t¸c dông phô ®Õn møcthÊp nhÊt. - HiÖn nay, COX2 cßn cã thÓ cã vai trß trong viÖc ®iÒu hoµ muèi, thÓ tÝch vµ huyÕt ¸pqua viÖc kÝch thÝch hÖ thèng renin-angiotensin. Men nµy cßn tham gia vµo qóa tr×nh lµmliÒn vÕt loÐt ë niªm m¹c d¹ dµy, ®iÒu hoµ chøc n¨ng tiÓu cÇu, lµm trung gian cho sù phãngno·n vµ rông trøng. - Ngoµi ra cßn thÊy nång ®é cao cña COX2 ë n·o ng−êi bÞ bÖnh Alzheimer vµ ë tæ chøcpolip ®¹i trµng, nªn liÖu thuèc øc chÕ chän läc COX2 cßn cã vai trß g× víi c¸c bÖnh trªnhiÖn ®ang ®−îc nghiªn cøu. - HiÖn nay ng−êi ta hay dïng tØ lÖ % øc chÕ COX1 ë møc ®é øc chÕ 80% COX2 ®Ó ®¸nhgi¸ møc ®é t¸c dông chän läc trªn COX2 cña mét thuèc chèng viªm nµo ®ã. 4. BiÕn chøng do thuèc chèng viªm kh«ng steroid. C¸c thuèc dïng trong l©m sµng cã thÓ g©y ra biÕn chøng trªn hÖ thèng tiªu ho¸, th©n,gan vµ mét sè c¬ quan kh¸c. Trong ®ã biÕn chøng trªn hÖ thèng tiªu ho¸ lµ hay gÆp nhÊt(14-44% tæng sè ng−êi dïng thuèc chèng viªm kh«ng steroid kÐo dµi). 4.1. BiÕn chøng trªn hÖ thèng tiªu ho¸: BiÕn chøng tiªu ho¸ gåm nhiÒu møc ®é kh¸c nhau. - NhÑ: c¶m gi¸c ®Çy bông, mÊt ngon miÖng, c¶m gi¸c nãng r¸t. - Võa: viªm, loÐt d¹ dµy hµnh t¸ trµng. - NÆng: ch¶y m¸u tiªu ho¸, thñng æ loÐt, thËm trÝ tö vong. 4.2. C¸c yÕu tè nguy c¬ g©y biÕn chøng tiªu ho¸: 4.2.1. Nh÷ng yÕu tè nguy c¬ kh«ng thay ®æi ®−îc: bao gåm. - Tuæi: khi tuæi cao th−êng kÌm theo c¸c yÕu tè nguy c¬ kh¸c (møc ®é, thêi gian bÞbÖnh, nh÷ng thuèc ®· dïng tr−íc ®©y...). Nh÷ng ng−êi trªn 60 tuæi cã nguy c¬ biÕn chøng tiªu ho¸ cao gÊp 4-5 lÇn so víi ng−êid−íi 60 tuæi. - Giíi tÝnh. - TiÒn sö ®· cã bÖnh loÐt. - TiÒn sö cã xuÊt huyÕt tiªu ho¸. 422 - TiÒn sö cã thñng t¹ng rçng. - §· sö dông c¸c thuèc chèng loÐt. 4.2.2. Nh÷ng yÕu tè nguy c¬ cã thÓ thay ®æi ®−îc: th−êng c¸c nguy c¬ nµy phô thuécvµo quyÕt ®Þnh cña ng−êi thÇy thuèc gåm. - ChØ ®Þnh: dïng thuèc. - LiÒu l−îng thuèc: liÒu cµng cao nguy c¬ tai biÕn cµng nhiÒu. - Thêi gian dïng thuèc: thêi gian cµng kÐo dµi, nguy c¬ tai biÕn cµng cao. - Lo¹i thuèc ®−îc lùa chän. - Sù phèi hîp víi c¸c thuèc kh¸c: . Thuèc chèng ®«ng. . Corticoid. . C¸c thuèc chèng viªm kh«ng steroid kh¸c. - Tù ý bÖnh nh©n dïng thuèc kh«ng cã sù chØ dÉn cña b¸c sÜ. 4.2.3. Nh÷ng yÕu tè cã thÓ ®−îc coi lµ nguy c¬: - Dïng thuèc liªn quan víi thøc ¨n. - R−îu. - NhiÔm H. pylori. - Thuèc l¸. - PhÉu thuËt. 4.3. C¬ chÕ bÖnh sinh tæn th−¬ng èng tiªu ho¸ do thuèc chèng viªm kh«ng steroid: 423 S¬ ®å c¬ chÕ b¶o vÖ niªm m¹c d¹ dµy vµ vai trß cña prostaglandin. NSAIDs axit h÷u c¬ yÕu T¸c dông t¹i chç: tæn th−¬ng trùc T¸c dông toµn th©n gi¶m tæng hîp tiÕp do axit g©y ra. prostagalandin dÉn ®Õn: . T¨ng tÝnh thÊm mµng tÕ bµo (tÕ . Gi¶m t¸c dông chèng bµi tiÕt dÞch vÞ. bµo phï nÒ, chÕt). . Gi¶m dßng m¸u ®Õn niªm m¹c d¹ . Gi¶m tæng hîp líp nhÇy (suy dµy. gi¶m hµng rµo chÊt nhÇy). . Gi¶m c¬ chÕ thÝch øng b¶o vÖ. ...