Bệnh Shingles - Giời Leo

Năm trước, hãng thuốc Merck hãnh diễn công bố thuốc chích Zostavax họ chế để ngừa bệnh shingles, dùng cho người 60 tuổi trở lên. Nay Medicare vừa cho các vị 65 trở lên dùng thuốc. Bệnh shingles (phát âm “shing-gơlz”), còn có tên herpes zoster (tiếng Việt, có người gọi bệnh zona, bệnh giời ăn), là một bệnh da hay xảy ra. Riêng tại Mỹ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Tật bệnh (CDC) ước lượng mỗi năm có khoảng 600.000 đến 1 triệu trường hợp bệnh shingles. Bệnh đặc biệt chỉ tấn công một vùng da...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh Shingles - Giời Leo Bệnh Shingles - Giời Leo Năm trước, hãng thuốc Merck hãnh diễn công bố thuốc chíchZostavax họ chế để ngừa bệnh shingles, dùng cho người 60 tuổi trở lên. NayMedicare vừa cho các vị 65 trở lên dùng thuốc. Bệnh shingles (phát âm “shing-gơlz”), còn có tên herpes zoster (tiếngViệt, có người gọi bệnh zona, bệnh giời ăn), là một bệnh da hay xảy ra.Riêng tại Mỹ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Tật bệnh (CDC) ướclượng mỗi năm có khoảng 600.000 đến 1 triệu trường hợp bệnh shingles.Bệnh đặc biệt chỉ tấn công một vùng da của cơ thể phụ trách bởi một dâythần kinh cảm giác. Trong suốt cuộc đời, shingles sẽ đến thăm 10 -20% chúng ta. Trẻkhông tha, già không thương, nó đến thăm cả trẻ lẫn già, song càng lớn tuổi,ta càng dễ bị nó. Trẻ em dưới 2 tháng nếu nổi trái rạ, sau dễ bị shingles hơncác trẻ khác. Vì hai bệnh trái rạ và shingles gây do cùng một loại siêu vitrùng (virus). Siêu vi trùng này tai quái lắm. Ở người nổi trái rạ (hay “thủy đậu”, tênMỹ: “chickenpox”, “varicella”), khi bệnh khỏi, các siêu vi trùng gây bệnhkhông chịu ra khỏi cơ thể người bệnh. Chúng theo những thần kinh dẫntruyền cảm giác dưới da (cutaneous nerves), đi ngược vào các hạch thầnkinh nằm phía sau cột sống. Chúng ẩn thân, chờ thời tại các hậu cứ này. Mộtlúc nào đó, lại rủ nhau dạo chơi, đi dọc theo thần kinh dẫn truyền cảm giácra ngoài da, gây một hình thức bệnh khác gọi là “shingles”, tạo những bọcnho nhỏ mọng nước, rất đau ở một bên đầu, một bên thân, một bên tay haychân. Đặt tên Việt cho shingles là bệnh “giời cắn” dễ hiểu hơn chăng? Như vậy, shingles gây do các siêu vi trùng trái rạ, từ các hạch thầnkinh trong cơ thể người trước từng nổi trái rạ, ra ngoài da dạo chơi (có khi 2-3 lần trong suốt cuộc đời người bệnh). Thế nên, siêu vi trùng gây bệnh đượcđặt tên “varicella zoster virus”, vừa gây bệnh trái rạ (varicella), vừa gâybệnh “giời cắn” (shingles hay herpes zoster). Bệnh hiếm khi lây trực tiếp từngười bệnh sang người khác. Các vị có tuổi hay bị shingles hơn người trẻ, do cơ chế kháng cự(immunologic function) của cơ thể ta giảm dần theo tuổi tác, không đủ sứccản trở, ngăn cấm những siêu vi trùng trái rạ từ các hạch thần kinh, ra dạochơi ngoài da. So với người trẻ, các vị có tuổi cũng hay đau lâu hơn, sau khicác vết shingles trên da đã lành. Triệu chứng Shingles thường diễn tiến qua 2 giai đoạn: 1. Giai đoạn trước khi nổi mụn (preeruptive phase): 4-5 ngày trước khi trên da xuất hiện những mụn gây do shingles, bạnthấy đau, ngứa, hoặc có cảm giác như phỏng ở chỗ sắp xuất hiện những mụnshingles. Có khi bạn đau dữ lắm, khiến bác sĩ ngỡ bạn bị những bệnh nguyhiểm như viêm màng phổi (pleurisy), chết cơ tim cấp tính (myocardialinfarction, nôm na là heart attack), nhức đầu một bên migraine (migraineheadache), hoặc các bệnh nguy hiểm trong bụng. Cho đến lúc những vếtshingles xuất hiện, bác sĩ mới thở phào nhẹ nhõm, xoa tay: “À, shingles”. Trong giai đoạn “đau mà chưa thấy kẻ thù”, bị cắn đến chẩy nướcmắt, nếu bạn tả kỹ vùng đang đau, may ra bác sĩ sẽ nghĩ đến shingles. Từ tủy sống (spinal cord) nằm phía sau cột xương sống (spine), tỏa ramột hệ thống thần kinh cảm giác đi khắp cơ thể, song song với hệ thống thầnkinh vận động. Hệ thần kinh vận động điều khiển sự hoạt động của các bắpthịt và nhiều cơ quan. Còn hệ thần kinh cảm giác có nhiệm vụ dẫn truyềncảm giác từ các cơ quan về tủy sống (rồi từ tủy sống, sẽ có những thần kinhkhác tiếp nối, dẫn truyền cảm giác lên óc). Hai hệ thống thần kinh cảm giácvà vận động làm việc phối hợp, nhịp nhàng. Các thần kinh cảm giác của da chia nhau phụ trách việc dẫn truyềncảm giác từ da về tủy sống. Khi siêu vi trùng shingles ra dạo chơi ngoài da,chúng đi từng đàn theo sợi thần kinh cảm giác (vừa đi vừa gặm sợi thần kinhnên gây đau), do đó, sẽ chỉ gây bệnh ở vùng da do thần kinh cảm giác đóphụ trách. Bệnh xảy ra ở một bên người: một bên đầu, một bên mặt, một bênthân người, hoặc một tay hay chân, rất hiếm khi ở cả hai bên người. Cùng với cái đau trong giai đoạn “bị cắn nhưng chưa thấy ông giờiđâu cả”, có khi bạn cũng nóng sốt, nhức đầu, uể oải, nổi hạch ở gần vùngđau. Khi các triệu chứng nóng sốt, nhức đầu, uể oải, nổi hạch giảm dần,những bọc mọng nước nho nhỏ của shingles bắt đầu xuất hiện. Giai đoạn“đau mà chưa thấy kẻ thù, bị cắn nhưng chưa thấy ông giời đâu cả” có thểkhông xảy ra, nhất là ở trẻ con. 2. Giai đoạn nổi mụn (eruptive phase): 4-5 ngày sau khi bạn bắt đầu cảm thấy đau, “giời” bỗng xuất hiện.Vùng đau trở nên đỏ, sưng. Trên một nền đỏ, sưng như vậy, nổi những bọcmọng nước, to nhỏ khác nhau. Nước trong các mụn này, đầu tiên trong,nhưng đục dần trong vòng 3-4 ngày. Các bọc nước quây quần, tụ tập vớinhau thành từng nhóm, tiếp tục xuất hiện cho đến 7 ngày sau. Rồi chúng bểvỡ, đóng vẩy, lành dần. Các vẩy rụng ...