Bệnh sỏi bàng quang trên rùa

Bệnh sỏi bàng quang (bladder stone) là bệnh thường xảy ra ở loài bò sát và hiện nay thường gặp các trường hợp xuất hiện trên rùa. viết Bệnh sỏi bàng quang trên rùa trình bày tổng quan về các loại sỏi tiết niệu trên rùa; Cấu tạo thể học hệ thống tiết niệu trên rùa.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh sỏi bàng quang trên rùa BỆNH SỎI BÀNG QUANG TRÊN RÙA Nguyễn Lê Uyển Nhi Khoa Thú y – Chăn nuôi, Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh GVHD: ThS. Đặng Hoàng ĐạoTÓM TẮTBệnh sỏi bàng quang (bladder stone) là bệnh thường xảy ra ở loài bò sát và hiện nay thường gặp các trườnghợp xuất hiện trên rùa. Sỏi bàng quang có thể xảy ra ở rùa vì nhiều lý do, bao gồm mất cân bằng dinhdưỡng, mất nước trong một thời gian dài hoặc liên quan đến các bệnh tiềm ẩn khác. Với các triệu chứngphổ biến như: chảy nước mũi, kém ăn, căng thẳn, đi lại không vững. Để chắc chắn mọi chuẩn đoán là đúngcần có sự can thiệp của X - quang; với kích thước nhỏ, chúng không được cho là gây ra các vấn đề lâmsàng và thường có thể được loại bỏ qua đường hậu môn, tuy nhiên, khi tăng kích thước chúng gây kích ứngniêm mạc bàng quang, chiếm không gian bên trong và có khả năng gây đau. Trong một số trường hợp cầntiến hành phẫu thuật loại bỏ sỏi ra khỏi con vật. Vì vậy việc chuẩn đoán, điều trị bệnh và có chế độ nuôidưỡng hợp lý là rất cần thiết trong việc chăm sóc sức khỏe của rùa.Từ khóa: Rùa, sỏi bàng quang, sỏi urat, sỏi oxalate1. ĐẶT VẤN ĐỀSỏi bàng quang ở rùa thường gặp ở những con vật bị nuôi nhốt nhưng đôi khi được tìm thấy ở môi trườnghoang dã. Trong một nghiên cứu đã đưa ra rùa nuôi sẽ có kích thước sỏi nhỏ hơn nhiều lần so với rùa sốngngoài tự nhiên. Hiện tượng sỏi urate ở bàng quang là do các khoáng chất lắng đọng lại lâu ngày hình thànhsỏi (Vũ Kim Chiến, 2021). Tùy vào thời gian, nồng độ khoáng chất và vị trí lắng đọng mà viên sỏi sẽ cókích thước to hay nhỏ. Không có triệu chứng cụ thể nào cho thấy rùa bị sỏi bàng quang và một số con khôngcó bất kì triệu chứng nào. Dựa vào việc chuẩn đoán khi chụp ảnh X-quang hoặc thực hiện kiểm tra các cơquan khác sẽ phát hiện ra bệnh và việc điều trị sẽ được thực hiện theo yêu cầu của chủ nuôi và bác sĩ thú ychỉ định. Vì vậy cần chuẩn đoán và phát hiện sớm để có biện pháp chăm sóc, hỗ trợ kịp thời.2. TỔNG QUAN VỀ CÁC LOẠI SỎI TIẾT NIỆU TRÊN RÙA2.1 Sỏi UrateMặc dù hầu hết các loài bò sát bài tiết nitơ chủ yếu là axit uric, rùa thủy sinh chủ yếu bài tiết ure và rùabiển chủ yếu bài tiết amoniac. Bệnh urat xảy ra do sự tích tụ của axit uric trong máu hoặc các vị trí khu trú.Việc tăng axit uric trong máu do thiếu nước, chất xơ hoặc tiêu thụ quá nhiều protein tạo ra rối loạn chuyểnhóa. Axit uric kết hợp với các chất điện giải như natri, kali, canxi tạo thành urat lắng đọng ở bàng quang(Nguyễn Huỳnh Kim Huệ và cs, 2021).2.2 Sỏi canxi 661Các loại sỏi canxi cacbonat, canxi photphat, canxi sulfat và magie photphat đã được tìm thấy ở rùa biển.Các tinh thể canxi photphat, canxi apatit và struvite (magie amoni photphat hexahydrare) cơ bản đã đượcghi nhậnTrong một khảo sát về sỏi bàng quang (Osborne et al., 2008) báo cáo rằng ở rùa, 94% trong số 655 viên sỏilà urat, 3% là canxi cacbonat, và 3% là thành phần hỗn hợp; ngược lại, cùng một nghiên cứu báo cáo rằngở rùa 58% sỏi là urat, 17% là calcium phosphate, 17% là canxi cacbonat, và 8% là thành phần hỗn hợp.2.3 Sỏi oxalateOxalate là hợp chất hữu cơ cần thiết có trong rau, nhưng khi nạp một số lượng lớn khiến cho cơ thể ngănchặn việc hấp thụ canxi. Nguyên nhân là do rau xanh chứa nhiều oxalate và ít chất xơ, oxalate liên kết canxitrong ruột khiến cơ thể không nhận đủ lượng canxi thích hợp. Nếu nồng độ nước tiểu trở nên quá cô đặc vàaxit, chất này sẽ bị phân hủy kết hợp với ion canxi tạo thành sỏi.Các loại thức ăn giàu oxalate nên tránh là rau chân vịt, đậu bắp, củ dền, cải xoăn, cần tây, sữa đậu nành,dâu tây và rau cải Thụy Sĩ. Ngoài ra, còn có nhiều trong các loại trái cây như dâu tây, quả việt quất(blueberry), quả mâm xôi (blackberry), nho, cam, mận, khế.Sỏi được phân loại ra tiếp dựa trên thành phần cấu tạo của nó là 70% là sỏi canxi oxalate, 30% còn lại làsỏi canxi photphat, axit uric, cystine hay struvite.2. CẤU TẠO THỂ HỌC HỆ THỐNG TIẾT NIỆU TRÊN RÙAỞ rùa đực trên cạn, thận liên kết chặt chẽ với các tuyến sinh dục được ghép đôi trong y sinh (tinh hoàn). Ởrùa cái, thận nằm sau màng coelomic và ở phía trước của xương chậu, với ống dẫn trứng và buồng trứngxa hơn chuyển tiếp trong cơ thể của khoang coelomic. Thận nằm bên dưới mai ở biên giới đuôi của phổi.Chúng tạo ra nước tiểu có tính nhược trương hoặc đẳng trương với máu và tích cực đào thải axit uric. Niệuquản rỗng vào niệu quản khi đó nước tiểu có thể được chuyển hướng thành dạng dung tích, có thành mỏngbàng quang. Thành bàng quang được lót bằng các tế bào có lông mao và tiết ra chất nhầy, tạo điều kiệnthuận lợi cho việc xử lý các tinh thể urat (B. M. Rothschild et al., 2012) Hình 1. Khám nghiệm tử thi thùy bàng quang trái của rùa cái (Stuart McAr ...