BỆNH TIỂU ĐƯỜNG TIỀM ẨN MIỄN NHIỄM TỰ ĐỘNG Ở NGƯỜI LỚN

Chúng ta đều quen thuộc với bệnh tiểu đường tip 1 và 2, nhưng có một loại bệnh tiểu đường khác không phổ thông và cũng chưa hiểu rõ, là bệnh tiểu đường tiềm ẩn miển nhiễm tự động ở người lớn viết tắt là LADA. LADA đôi khi được xem là bệnh tiểu đường tip một rưởi (1½) vì có những đặc điểm chung cho cả hai tip 1 và 2. Bệnh tiểu đường tip 1 có đặc điểm hệ miển nhiễm tự động phá hủy tế bào beta trong tuyến tụy, đưa đến không sản xuất insulin...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BỆNH TIỂU ĐƯỜNG TIỀM ẨN MIỄN NHIỄM TỰ ĐỘNG Ở NGƯỜI LỚN BỆNH TIỂU ĐƯỜNG TIỀM ẨN MIỄN NHIỄM TỰ ĐỘNG Ở NGƯỜI LỚN Chúng ta đều quen thuộc với bệnh tiểu đường tip 1 và 2, nhưng cómột loại bệnh tiểu đường khác không phổ thông và cũng chưa hiểu rõ, làbệnh tiểu đường tiềm ẩn miển nhiễm tự động ở người lớn viết tắt là LADA.LADA đôi khi được xem là bệnh tiểu đường tip một rưởi (1½) vì có nhữngđặc điểm chung cho cả hai tip 1 và 2. Bệnh tiểu đường tip 1 có đặc điểm hệmiển nhiễm tự động phá hủy tế bào beta trong tuyến tụy, đưa đến không sảnxuất insulin hay rất ít insulin; bệnh tiểu đường tip 2 không qua trung gian hệmiển nhiễm và với đặc điểm tiết không đủ insulin và đề kháng insulin. Mộtnhánh phụ bệnh nhân người lớn chẩn đoán bệnh tiểu đường, thường trên 30tuổi, lúc đầu không cần insulin nhưng tiến nhanh đến tình trạng lệ thuộcinsulin và thử nghiệm dương tính kháng thể tế bào tiểu đảo, thông thườngvới kháng thể Glutamic Acid Decarboxylase (GAD). Nhóm bệnh nhân nàyđược nhận diện bị bệnh LADA. Chẩn đoán sớm và thích hợp là điều quan trọng vì nguy cơ cao bệnhtiến triển nhanh đến lệ thuộc insulin. Tuy nhiên, hiện nay chưa có hướng dẫnkhuyên những bệnh nhân người lớn nào đã chẩn đoán bệnh tiểu đường cầnphải thử thêm LADA. Một nghiên cứu mới đây 2 phần của Fourlanos vàcộng sự đăng trên báo Diabetes Care tháng 5/2006 giới thiệu dụng cụ sànglọc để nhận diện bệnh nhân nào có lợi khi chẩn đoán sớm LADA. Sau khiphỏng vấn 213 bệnh nhân tiểu đường nằm trong 1 của 2 nhóm-hoặc kết quảdương hay âm tính với kháng thể GAD-họ đưa ra danh sách những đặc điểmlâm sàng thường hay gặp nhiều hơn trong nhóm GAD dương tính hơn lànhóm âm tính: Năm đặc điểm lâm sàng nhận diện ở nhóm bệnh nhân có LADA: 1. Tuổi phát bệnh < 50 tuổi 2. Có triệu chứng cấp (uống nhiều nước, đi tiểu nhiều, tụt cân ngoài ýmuốn) 3. Chỉ số trọng khối cơ thể (BMI) < 25 4. Lịch sử bệnh miễn nhiễm tự động 5. Gia đình có người bệnh miễn nhiễm tự động ( thông thường bệnhtiểu đường tip I hay bệnh tuyến giáp) Phần lớn bệnh nhân LADA trong nghiên cứu có ít nhất là 2 đặc điểmtrên. Một nghiên cứu viễn cảnh được thực hiện tiếp gồm phỏng vấn 130người mới chẩn đoán bệnh tiểu đường không cần dùng insulin. Đo kháng thểGAD, và thang điểm nguy cơ LADA được tính cho mỗi bệnh nhân theo 5yếu tố lâm sàng nổi bật trong hồi cứu. Sau khi phân tích, người ta xác nhận 4trong 5 đặc điểm trên liên quan độc lập với chẩn đoán LADA- tuổi phátbệnh < 50, triệu chứng cấp, BMI < 25, có lịch sử bệnh miển nhiễm tự động.Những người thực hiện nghiên cứu xác nhận phần lớn những người chẩnđoán LADA có ít nhất 2 trong 5 đặc điểm trên. Tuổi trung bình của nhómLADA là 46.2 so với tuổi trung bình người bệnh tiểu đường tip 2 là 60.8.Bệnh miển nhiễm tự động thường gặp nhất là là bệnh miển nhiễm tự độngtuyến giáp, và bệnh miển nhiễm tự động phổ thông nhất ở thân nhân là bệnhtiểu đường tip 1. Một nghiên cứu nhỏ khác cho thấy bệnh nhân LADA có mứctriglycerid cao (> 150 mg/dL) và mức HDL thấp (< 45 mg/dL), là nhữngthông số phổ thông ở bệnh nhân đề kháng insulin. Nghiên cứu này cũng chothấy chỉ 51.4% bệnh nhân tiểu đường tip 1 có mức C-peptid > 0.3 mmol/L,nhưng 100% bệnh nhân LADA đều trên mức này. Trong nhiều phần, LADA vẫn còn được điều trị ban đầu như bệnh tiểuđường tip 2. Thuốc tăng tiết insulin như sulfonylurea và meglitinid, và thuốcnhạy cảm với insulin như glitazone và metformin, vẫn còn hợp lý để khởi sựđiều trị. Do bệnh tiến triển nhanh đến chỗ lệ thuộc insulin hơn bệnh nhântiểu đường tip 2, can thiệp sớm với thuốc bảo vệ chức năng tế bào beta quantrọng cho nhóm bệnh nhân này. Do đó, nên nghĩ đến glitazone hay exenatidevì những thuốc này cho thấy giữ được tiết insulin nội tại. Bệnh nhân LADAsẽ sớm điều trị với insulin hơn bệnh tiểu đường tip 2 truyền thống. Chọn loạiinsulin phải dựa trên những thông số của bệnh nhân nhưng gần như cầninsulin căn bản (basal insulin) và insulin khi ăn( prandal insulin). Dược sĩ cộng đồng ở vị thế lý tưởng để giáo dục bệnh nhân và thảoluận với bệnh nhân về những đặc điểm của LADA. Điểm quan trọng là giúpbệnh nhân hiểu khác biệt giữa loại bệnh tiểu đường này với bệnh tiểu đườngtip 2 truyền thống và những chọn lựa điều trị. Nhiều nghiên cứu về LADAđang thực hiện và sẽ có thêm nhiều thông tin và chọn lựa điều trị trongtương lai. Ds Lê Văn Nhân ...