Bí ẩn của thời gian

Bất chấp những thành công của chúng ta trong việc đo lường được những thành phần nhỏ nhất của thời gian, thời gian vẫn còn là một trongnhững bí ẩn vĩ đại nhất của vũ trụ.Một cách để nghĩ về thời gian là tưởng tượng ra một thế giới không có thời gian. Không thể có chuyển động, bởi vì thời gian và chuyển độngkhông thể tách rời.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bí ẩn của thời gianBíẩncủathờigianMaiSơndịchBấtchấpnhữngthànhcôngcủachúngtatrongviệcđolườngđượcnhữngthànhphầnnhỏnhấtcủathờigian,thờigianvẫncònlàmộttrong nhữngbíẩnvĩđạinhấtcủavũtrụ.Mộtcáchđểnghĩvềthờigianlàtưởngtượngramộtthếgiớikhôngcóthờigian.Khôngthểcóchuyểnđộng,bởivìthờigianvàchuyểnđộngkhôngthểtáchrời.Mộtthếgiớikhôngcóthờigianchỉcóthểtồntạivớiđiềukiệnlàkhôngcóbấtkỳsựbiếndịchnào.Vìthờigianvàbiếndịchgắnliềnvớinhau.Chúngtabiếtrằngthờigiantrôiđikhicóđiềugìđóbiếnđổi.Trongthếgiớithựctạithếgiớicóthờigiannhữngbiếnđổikhôngbaogiờngừng.Vàibiếnđổithỉnhthoảngchỉxảyramộtlần,chẳnghạnhiệntượngnguyệtthực.Nhữngbiếnđổikháclậpđilậplạinhiềulần,nhưmặttrờimọcrồilặn.Conngườiluônluônghichépnhữngbiếncốtựnhiênthườngxuyênlậplại.Khiconngườibắtđầuchúýđếnnhữngbiếncốtuongtựnhưthế,họbắtđầuđolườngthờigian.Thờitiềnsử,nhữngbiếnđổidườngnhưtựchúnglậplạiđềuđặnchỉlànhữngchuyểnđộngcủacácvậtthểtrênbầutrời.Hệquảdễthấynhấtcủanhữngchuyểnđộngnàylàsựkhácbiệtgiữaánhsángvàbóngtối.Mặttrờimọcởbầutrờiphíađông,tạoraánhsáng.Nóchuyểnđộngngangquabầutrờivàlặnxuốngphíatây,tạorabóngtối.Sựxuấthiệnvàbiếnmấtcủamặttrờidiễnrađềuđặnvàliêntục.Nhữngchukỳcủaánhsángvàbóngtốimànótạoralànhữngchukỳthờigianđượcghinhậnđầutiên.Chúngtađãgọitênmỗichukỳcủaánhsángvàbóngtốilàmộtngày.Conngườitrôngthấymặttrờimọccaohơntrênbầutrờivàomùahèsovớimùađông.Họtínhsốngàytrôiquatừvịtrícaonhấtcủamặttrờichođếnkhimặttrờiquaytrởlạivịtríđó.Họtínhđượcbatrămsáumươilămngày.GiờđâychúngtabiếtđólàthờigianTráiĐấtphảimấtđểdichuyểnmộtvòngxoayquanhmặttrời.Chúngtagọichukỳthờigiannàylàmộtnăm.Ngườitiềnsửcũnglưuýđếnnhữngbiếnđổiớmặttrăng.Khinódichuyểnquabầutrờiđêm,hẳnhọđãtựhỏi.Tạisaomỗiđêmnómỗikhác?Tạisaonóbiếnmất?Nóbiếnđiđâu?Thậmchítrướckhihọtìmrađượcgiảiđápchonhữngthắcmắcnày,họđãpháttriểnmộtphươngphápcoigiờcăncứvàonhữngthayđổitrênbềmặtcủamặttrăng.Mặttrăng“đầy”khibềmặtcủanósángtỏvàtròn.Ngườitiềnsửđếmsốlầnmặttrờixuấthiệngiữanhữngkỳtrăngđầy.Họnhậnrarằngconsốnàyluônluôngiốngnhaukhoảnghaimươichínlầnmặttrờixuấthiện.Haimươichínôngmặttrờibằngmộtmặttrăng.Giờđâychúngtabiếtchukỳthờigiannàylàmộttháng.Ngườitiềnsửsănthúvàháilượmcâytráihoang.Họdichuyểntheotừngnhómhaybộlạctừnơinàyđếnnơikhácđểtìmkiếmthứcăn.Dầndàhọbiếtcáchgieotrồng.Họbiếtsửdụngthúvậtđểgiúpđỡhọtrongcôngviệc,vàlấychúnglàmthứcăn.Họnhậnrahọkhôngcòncầndichuyểntừnơinàyđếnnơikhácđểkiếmsốngnữa.Làthợsăn,conngườikhôngcầnđođếmthờigian.Tuynhiên,làngườitrồngtrọt,họphảigieotrồngcâytráiđúngthờihạnđểthuhoạchchúngtrướcmùađông.Họphảibiếtkhinàomùamàngthayđổi.Từđóhọlàmralịch.Khôngaibiếtkhinàothìthờilịchđầutiênđượclàmra.Nhưngcóthểnódựatrênnhữngkỳmặttrăng,hoặcnhữngthángâmlịch.Khiconngườibắtđầutrồngtrọt,nhữngnguoikhônngoannhấttrongcácbộlạcbắtđầutrởnênquantrọng.Họnghiêncứubầutrời.Họthuthậpđủthôngtinđểcóthểbiếtkhinàomùamàngthayđổi.Họloanbáolúcnàolàlúcgieotrồng.SựphânchiathờigianmàchúngtasửdụngngàynayđượcsángnghĩratạiBabyloniacáchđâybốnngànnăm.CácnhàthiênvănBabylontinrằngmặttrờichuyểnđộngquanhTráiĐấtmỗibatrămsáumươilămngày.Họchiahànhtrìnhnàythànhmườihaiphần,haytháng,bằngnhau.Mỗithánglàbamươingày.Sauđó,họchiamỗingàythànhhaimươibốnphần,haygiờ,bằngnhau.Họchiamỗigiờthànhsáumưoiphút,vàmỗiphútthànhsáumươigiây.Ngườitiềnsửdùngnhiềucôngcụđểđođếmthờigian.Đồnghồmặttrờilàmộttrongnhữngcôngcụsớmnhấtvàđơngiảnnhất.Đồnghồmặttrờiđolườngcácchuyểnđộngcủamặttrờiquabầutrờimỗingày.Nócómộtcáiquehaymộtvậtkhácnổilêntrênmộtmặtphẳng.Cáique,ngănánhsángmặttrời,tạoramộtcáibóng.Khimặttrờidichuyển,bóngcủacáiquecũngdichuyểnngangquamặtphẳng.Nhữngđiểmtrênbềmặtchothấysựtrôiđicủanhữnggiờ,vàcólẽ,nhữngphút.Đồnghồmặttrờichỉhoạtđộngtốtkhinàomặttrờichiếusáng.Dovậy,nhữngphươngcáchkhácđượcchếtạorađểđođếmsựđiquacủathờigian.Mộtdụngcụkháclàđồnghồcátdùngdòngcátchảyđểđothờigian.Đồnghồcátcóhìnhdạnggiốngnhưconsố8rộngởđỉnhvàđáy,nhưngrấthẹpởgiữa.Trongcáily“giờ”thựcsự,nómấtđúngmộtgiờđểtấtcảcátchảytừđỉnhxuốngđáyquamộtcáimiệngrấtnhỏởgiữa.Khiđồnghồcátđượclậtngư ...