Biện pháp bắt người trong pháp luật tố tụng hình sự của một số nước và giá trị tham khảo cho Việt Nam

Bài viết giới thiệu một số quy định về biện pháp bắt người trong pháp luật tố tụng hình sự (TTHS) của Cộng hòa Liên bang Đức, Nhật Bản; trên cơ sở đó, tác giả rút ra một số giá trị tham khảo cho việc hoàn thiện các quy định về biện pháp bắt người trong pháp luật TTHS Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biện pháp bắt người trong pháp luật tố tụng hình sự của một số nước và giá trị tham khảo cho Việt Nam BIỆN PHÁP BẮT NGƯỜI TRONG PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ CỦA MỘT SỐ NƯỚC VÀ GIÁ TRỊ THAM KHẢO CHO VIỆT NAM NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THẢO* Bài viết giới thiệu một số quy định về biện pháp bắt người trong pháp luật tố tụng hình sự (TTHS) của Cộng hòa Liên bang Đức, Nhật Bản; trên cơ sở đó, tác giả rút ra một số giá trị tham khảo cho việc hoàn thiện các quy định về biện pháp bắt người trong pháp luật TTHS Việt Nam. Từ khóa: Tố tụng hình sự, biện pháp bắt người, biện pháp ngăn chặn. Ngày nhận bài: 26/10/2021; Biên tập xong: 03/11/2021; Duyệt đăng: 10/11/2021 The paper presents provisions on arrest measure in the criminal proceedings of the Federal Republic of Germany and Japan; thereby, the author brings out some reference values to improve the regulations on that measure in our criminal proceedings. Keywords: Criminal proceedings, arrest measure, preventive measure. B iện pháp bắt người là biện pháp Cộng hoà Liên bang Đức và pháp luật ngăn chặn trong TTHS, do những TTHS Nhật Bản. người có thẩm quyền theo luật định 1. Biện pháp bắt trong pháp luật tố tiến hành, áp dụng đối với bị can, bị cáo, tụng hình sự Cộng hòa Liên bang Đức người đang bị truy nã hoặc người có liên Theo quy định của Bộ luật Tố tụng quan đến việc thực hiện tội phạm chưa bị hình sự (BLTTHS) Cộng hòa Liên bang khởi tố khi có những căn cứ do luật định, Đức, biện pháp bắt người bao gồm bắt bị theo trình tự thủ tục nhất định nhằm ngăn can và bắt quả tang. Theo đó, nhằm hạn chặn tội phạm hoặc bảo đảm cho hoạt chế tình trạng lạm dụng việc bắt để xâm động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án phạm tới quyền của con người, BLTTHS hình sự được tiến hành nhanh chóng, kịp Cộng hòa Liên bang Đức quy định rất thời và đúng pháp luật. Trong hệ thống chặt chẽ về căn cứ bắt. Cụ thể, khoản 2 các biện pháp ngăn chặn của TTHS, bắt Điều 112 quy định việc bắt có thể được người là biện pháp quan trọng được áp tiến hành nếu có những căn cứ cho thấy: dụng rất phổ biến. Việc áp dụng biện pháp “...1. Xác định bị can đã bỏ trốn hoặc đang bắt người không chỉ có ý nghĩa to lớn đối trốn tránh; 2. Xét tới các tình tiết của vụ án với công tác đấu tranh phòng, chống tội cụ thể, có khả năng bị can sẽ trốn tránh (nguy phạm nói chung và việc giải quyết các cơ bỏ trốn); 3. Hành vi của bị can dẫn tới nghi nhiệm vụ của quá trình TTHS nói riêng ngờ có căn cứ rằng người đó sẽ: a) Phá huỷ, mà còn gắn liền với việc hạn chế quyền thay đổi, di chuyển, giấu, hoặc làm giả chứng và lợi ích hợp pháp của cá nhân, nhất là cứ; b) Tác động không đúng đắn tới đồng các quyền tự do cá nhân được Hiến pháp phạm, nhân chứng, hoặc chuyên gia, hoặc c) ghi nhận và bảo đảm. Pháp luật TTHS của Khiến người khác làm những việc trên, và do các nước trên thế giới đều có quy định về đó, nếu có nguy cơ cho thấy việc xác định sự biện pháp bắt người. Trong phạm vi bài thật của vụ án sẽ khó khăn hơn (nguy cơ gây viết này, tác giả giới thiệu các quy định về biện pháp bắt người theo pháp luật TTHS * Thạc sĩ, Khoa Luật, Trường Cao đẳng Cảnh sát nhân dân I Số Chuyên đề 03 - 2021 Khoa học Kiểm sát 53 BIỆN PHÁP BẮT NGƯỜI TRONG PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ... khó khăn cho việc thu thập chứng cứ)”1. pháp bắt trong pháp luật TTHS của Cộng Ngoài ra, Điều 112a cũng quy định hòa Liên bang Đức có sự khác biệt so với thêm về các căn cứ khác cho việc bắt bị Việt Nam. Theo đó, bắt người nói riêng và can. Theo đó, việc bắt cũng có thể được những biện pháp tác động trực tiếp đến tiến hành nếu có căn cứ xác đáng để nghi quyền cơ bản của con người nói chung ngờ rằng bị can: “1. Đã thực hiện một tội đều phải được Thẩm phán - đại diện cho phạm theo các Điều 174, 174a, 176 đến 179 Tòa án quyết định nhằm tránh tình trạng của Bộ luật Hình sự, hoặc; 2. Đã nhiều lần các cơ quan khác như Cơ quan điều tra, hoặc tiếp tục thực hiện một tội phạm xâm Cơ quan công tố lạm dụng việc điều tra hại nghiêm trọng trật tự pháp luật theo Điều vụ án nhanh hơn mà xâm phạm đến các 125a, Điều 224 đến 227, Điều 243, 244, 249 quyền cơ bản của người bị bắt. đến 255, 260, Điều 263, Điều 306 đến 306c BLTTHS Cộng hoà Liên bang Đức hoặc Điều 316a Bộ luật Hình sự hoặc Điều cũng quy định rõ việc thông báo cho bị 29 khoản (1), số 1, 4 hoặc 10, hoặc khoản (3), can và người thân của bị can tại Điều Điều 29a khoản (1), Điều 30 khoản (1), Điều 114a và Điều 114b. Ngoài ra, việc thông 30a khoản (1) của Luật phòng chống ma tuý”2. báo này còn được thực hiện bởi chính Như vậy, việc bắt và tạm giam bị can người bị bắt: “... người bị bắt phải được tạo chỉ được tiến hành nếu có căn cứ cho thấy điều kiện thông báo cho một người họ hàng khả năng trước khi có bản án kết tội, người hoặc người mà anh ta tin tưởng về việc bắt, đó sẽ tiếp tục thực hiện tội phạm nghiêm với điều kiện không ảnh hưởng tới mục đích trọng tương tự hoặc sẽ tiếp tục hành vi của việc điều tra”3. phạm tội, nếu việc tạm giam là cần thiết Đặc biệt, BLTTHS Cộng hòa Liên bang để ngăn ngừa sự nguy hiểm sắp xảy ra. Đức còn quy định rõ những trường hợp Về thẩm quyền và trình tự, thủ tục bắt đình chỉ thi hành lệnh bắt và hủy bỏ lệnh giam, Điều 114 BLTTHS Cộng hòa Liên ...