Biên tập viên không được cả tin

Cách đây không lâu, khi đọc bài trên Vnexpress viết "Ở Mỹ, không phải ai cũng dám kêu một tô phở xe lửa (tô lớn bằng cái bánh xe lửa)," tôi bật cười vì cái mở ngoặc chú thích quá đơn giản của người viết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biên tập viên không được cả tinBiên tập viên không đượccả tin Cách đây không lâu, khi đọc bài trên Vnexpress viết Ở Mỹ, không phải ai cũng dám kêu một tô phở xe lửa (tô lớn bằng cáibánh xe lửa), tôi bật cười vì cái mở ngoặc chú thích quá đơngiản của người viết. Không cần qua Mỹ, chỉ cần kiểm tra trênInternet thì biết ngay đó là cách mà bà con bên Mỹ gọi một bátphở quá to (chắc sinh ra thêm kích cỡ này ngoài các loại bát nhỏ,nhỡ, lớn để phục vụ các ông Tây bụng phệ??). Phở Xe lửa cũnglà tên riêng của một số cửa hàng phở, bên cạnh các loại phởHòa, phở Tàu bay...Giả sử anh phóng viên nọ nghe loáng thoáng thấy nói đến mónphở Tàu bay, phở Tàu thủy hày phở tàu ngầm (có thật 100%đấy) thì không biết sẽ suy diễn kiểu gì nhỉ? Mà biên tập viên khicầm những bài viết như vậy sao dễ dàng đóng triện OK quávậy.Nhưng cái lỗi này (to bằng bánh xe lửa) nhìn vào đã thấy ngay.Những cái lỗi mang tính chuyên môn thì để phát hiện quả khôngphải đơn giản.Biên tập viên kinh tế thì phải rành vấn đề kinh tế, biên tập các vấnđề âm nhạc thì phải hiểu âm nhạc. Ai mà chẳng biết! Chắc chắnhỏi 10 người thì cả 10 người đều thốt lên một câu như thế, songthực tế cho thấy không hoàn toàn như vậy. Ở Việt Nam, chuyệnbiên tập viên phải kiêm nhiều lĩnh vực không có gì lạ. Khá khẩmra thì một người phụ trách mấy môn thể thao hoặc toàn bộ mảngthể thao (nghe có vẻ cũng không dẫm chân nhau cho lắm), nguyhơn thì một biên tập viên chơi luôn cả văn học, âm nhạc, điệnảnh, mỹ thuật (gọi chung là mảng văn hóa) - một mình khoắng cảmột nồi lẩu. Tệ hơn nữa là có những phóng viên-biên tập viênchuyên về mảng công nghệ, kinh tế hoặc môi trường mà chẳngcó tí vốn kiến thức nào về lĩnh vực mà mình phụ trách.Hậu quả là những phóng viên này thường xuyên chỉ làm cái việccopy thông cáo báo chí, hay tệ hơn là nói vuốt đuôi, chứ làm saonhìn thấu đáo ngành đó được. Thấy người ta nói dư nợ thìmình cũng dư nợ, người ta viết IXP, ISP thì mình cũng viếtIXP, ISP. Tôi biết có người không viết nổi đơn vị tính cước điệnthoại là block hay blok hay blốc. Rồi cái vụ H5N1 nữa chứ: lúc thìtuýp A, lúc thì type A, lại có lúc là týp A. Hic. Các vị làm trongngành còn không viết được một từ cho chuẩn, dân thường nhưtụi tôi biết đằng nào mà theo? Hãy thử đặt câu hỏi: Đồng tiềnmất giá thì có hại gì, lợi gì? hay chương trình thu hoạch sớm làgì với các phóng viên-biên tập viên kinh tế. Tôi dám chắc khôngít người chào thua.Tôi mới đọc một cái tin, viết rằng Các nhạc cụ chính đượcchuyển từ Nhật Bản sang tặng Dàn nhạc Giao hưởng Việt Namtrị giá 45 triệu Yên Nhật... đặc biệt là những loại đàn mà cho đếnnay dàn nhạc vẫn chưa có như đàn half. (Nhật Bản tặng nhạccụ cho Gàn nhạc Giao hưởng, Tin Tức, 31/1/2005). Nếu phóngviên nghe họp báo loáng thoáng dẫn đến lỗi này (đàn harp) thìbiên tập viên cũng phải kiểm tra lại chứ. Nghe qua đã biết là cóvấn đề.Mà thôi, những vấn đề mang tính chuyên ngành thì cũng khó màbiết được ngày một ngày hai. Chẳng có cách nào khác ngoài việctự nghiên cứu. Nhưng còn những lỗi đơn giản hơn thì sao?Không ít người phụ trách ngành tài chính-ngân hàng mà tên mấycái ngân hàng nước ngoài còn không nhớ, người phụ trách viễnthông mà lúc thì Viettel, lúc thì Vietel.Chúng ta hãy cùng ngâm cứu 2 ví dụ sau:- Chỉ huy vẫn là một nhạc sĩ Nhật rất quen thuộc Jetjuji Honna(Trao tặng dự án cung cấp nhạc cụ cho Dàn nhạc Giao hưởngViệt Nam, Lao Động, 28/1/2005),- Công ty cổ phần chế biến lâm sản Tuyên Quang ký hợp đồngvới Tập đoàn Ikia (Tuyên Quang lần đầu tiên XK hàng gỗ sangchâu Âu, Lao động, 28/1/2005)- Phòng quản lý xuất nhập khẩu khu vực Lạng Sơn sẽ chính thứcđi vào hoạt động, thực hiện cấp giấy chứng nhận xuất xứ hànghóa mẫu E (C/O Fome) cho các doanh nghiệp và thương nhântrong và ngoài tỉnh có nhu cầu xuất khẩu hàng hóa sang cácnước ASEAN và Trung Quốc qua cửa khẩu Lạng Sơn. (Cấp C/OFome cho hàng nông sản Việt Nam sang ASEAN và Trung Quốc,Tin Tức, 31/1/2005)- Các mỏ quặng titan tại hai huyện Cẩm Xuyên và Kỳ Anh có trữlượng trên 5 triệu tấn, có hàm lượng imenite cao. Vài năm gầnđây, Tổng công ty khoáng sản Hà Tĩnh đã khai thác, chế biến vàxuất khẩu mỗi năm khoảng 10 vạn tấn. Tỉnh đang lập dự án kêugọi đầu tư chế biến pigment. (Hà Tĩnh mời gọi đầu tư, VNANet,1/2/2005)Không cần phải là biên tập viên âm nhạc cũng biết chỉ huy thìphải là nhạc trưởng, còn cái ông Honna nổi tiếng ơi là nổi tiếngkia thì tên là Tetsuji cơ. Với tin thứ 2, kiểm tra qua Internet vàmột số nguồn tin trong ngành sẽ không thể thấy tên Ikia. Thực rađây là tập đoàn Ikea, có nhà máy sản xuất ở Việt Nam. Còn cáichữ Fome lạ lẫm kia thì cũng chẳng khó gì khi tìm ra nguyên bảnlà Mẫu C/O form E (xuất xứ hàng hóa) trong website của Bộ Tàichính và nhiều tin tức khác. Riêng câu về các loại quặng ở HàTĩnh thì việc sử dụng hai thuật ngữ xa lạ imenite ( ...