Biên tập viên - Những người bảo vệ sự thực

Ấy nhưng xét về chức năng và nhiệm vụ thì xem ra biên tập viên chính là cái "phin-tơ" (filter) cuối cùng trong cả dây chuyền, và nếu nó thủng một lỗ thì… ôi thôi rồi. Phóng viên sai thì còn có biên tập viên xem lại, còn biên tập viên mà sai (hoặc không nhìn ra lỗi của phóng viên) thì… báo đóng cửa. Vậy nên người ta gọi biên tập viên chúng ta là những người bảo vệ sự thực.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biên tập viên - Những người bảo vệ sự thựcBiên tập viên - Những người bảovệ sự thực Ấy nhưng xét về chức năng và nhiệm vụ thì xem ra biên tập viên chính là cái phin-tơ (filter) cuối cùng trong cả dây chuyền, vànếu nó thủng một lỗ thì… ôi thôi rồi. Phóng viên sai thì còn cóbiên tập viên xem lại, còn biên tập viên mà sai (hoặc không nhìnra lỗi của phóng viên) thì… báo đóng cửa. Vậy nên người ta gọibiên tập viên chúng ta là những người bảo vệ sự thực.Hơn 2 thập kỷ đã trôi qua kể từ khi Hội đồng chấm Giải Báo chíPulitzer rút lại giải phóng sự trao cho Janet Cooke, phóng viên 26tuổi của tờ Washington Post, khi bài báo đăng trên trang nhất củacô, Thế giới của Jimmy, về một kẻ nghiện heroin mới lên 8 tuổi,bị phát hiện là bài hư cấu. Vụ bê bối “đạo văn” gần đây củaphóng viên New York Times Jayson Blair làm người ta nhớ lạicâu chuyện này. Và giờ đây, The New York Times đang phải tíchcực kiếm tìm các biện pháp “bảo vệ” nhằm không để lọt những tinnhư vậy lên trang báo.Giúp các biên tập viên (đúng từ tiếng Anh là “copy editor”, nghĩalà những người làm công tác biên tập thuần túy như chúng ta,chứ không phải các “editor” đầy quyền hành) thực hiện tốt tráchnhiệm “bảo vệ sự thực” của họ là một nỗ lực bền bỉ của WilliamG. Connolly, biên tập viên cao cấp của tờ Times cho tới khi ôngnghỉ hưu vào năm 2001. Kể từ khi vụ giả mạo của Janet Cooke bịphát giác, Connolly thường lấy bài “Thế giới của Jimmy” làm ví dụkhi nói chuyện trong seminar mà ông gọi là “Cách giúp các biêntập viên tránh thảm họa”.Bằng cách chỉ ra những điểm không nhất quán và những tìnhhuống có vẻ không thật trong bài báo của Cooke, Connolly khôngchỉ giúp các biên tập viên “tỉnh táo” hơn để nhìn ra những chi tiếtđáng ngờ mà còn khiến họ luôn phải đặt câu hỏi — bởi ông tinrằng đó là quyền và nghĩa vụ của những biên tập viên chúng ta.Theo quan điểm của Connolly, bất kỳ biên tập viên có tráchnhiệm nào, khi vấp phải những câu hỏi mà bài báo ‘Thế giới củaJimmy đặt ra, thì cũng đều dừng lại để suy nghĩ.Sự thực khó nắm bắtVậy phải làm thế nào để thẩm tra tính trung thực trong các bàiviết của các phóng viên. Đương nhiên chúng ta không thể nào cứchúi mũi suốt đêm vào bài viết và kiểm tra từng chi tiết. Nếuchúng ta chưa tự rèn được cho mình cái khả năng “báo động” thìtrước hết nên nhờ cậy vào những biên tập viên kinh nghiệm hơn.Có một chuyện từng xảy ra ở tờ The Baltimore Sun. Biên tập viênlên mạng để kiểm tra địa danh trong một bài viết của phóng viênvà tình cờ tìm thấy một website trong đó có một câu giống hệtnhư câu trong bài báo. Tiếp tục kiểm tra, biên tập viên này pháthiện có tới 6 đoạn trên 2 website giống hệt với những đoạn trongbài báo. Thế là tác phẩm kia bị loại bỏ, còn phóng viên nọ bị tạmđình chỉ việc. Thực tế, biên tập viên này không chỉ giúp cho tờbáo không bị mất uy tín mà còn cứu chính người phóng viên. Nếubài đăng lên thì phóng viên… rồi đời. Không thể có một tờBob Steele, giám đốc Chương trình Đạo báo tuyệt vời nếuđức của Viện Poynter cho rằng công việc không có nhữngcủa copy editor là công việc nặng nề nhất phóng viên tuyệt vời.ở tòa báo. “Họ vừa phải đảm bảo tính cân Nhưng cũng khôngbằng của các dữ kiện,” ông nói, “họ lại phải thể có một tờ báođảm bảo tính trung thực của ngữ cảnh – tuyệt vời nếu khôngnghĩa của các từ, sự liên quan giữa các sự có những biên tậpkiện, quan hệ giữa các tít và câu dẫn (lead) viên chuyên nghiệp,cũng như phần thân của bài báo.” giỏi nghề và dày dạn kinh nghiệm”.Tuy nhiên, ngay cả những biên tập viên William G.cần mẫn và tinh tế cũng có lúc bị lừa nếu Connolly, Biên tậpphóng viên quá tinh quái. Tháng 4/2004, tờ viên cao cấp, TimesThe Daily Star ở Oneonta, New York, đãđăng một bài trên trang nhất để rồi sau đó phải cáo lỗi độc giả vì“không hoàn toàn chính xác”. Bài báo kể về một sinh viên nămthứ 2 trường Đại học Hartwick đã trải qua thời kỳ nghỉ xuân ởTrại Fort Drum chuẩn bị cho cuộc chiến tranh ở Bátđa. Biên tậpviên của tờ báo, Sam Pollak, đã thận trọng yêu cầu người viếtphải tìm thêm một nguồn tin nữa, nhưng rốt cục, như lời ông viếtkhi cáo lỗi độc giả, “chúng tôi đã bị lừa.” Sinh viên nọ hoàn toàndựng chuyện và tự giả giọng nguồn tin thứ hai. Pollak thừa nhậnlỗi là ở biên tập, nhưng quả là “móng tay nhọn lại gặp… bấmmóng tay.”Đừng để bị tấn côngVậy đối với một câu chuyện mang tính giả tưởng hoàn toàn thìcông tác biên tập có dễ dàng hơn không? Chưa chắc! Kể cả biêntập tiểu thuyết, các biên tập viên cũng phải luôn tỉnh táo và luônđặt câu hỏi. Elaine Chubb, biên tập viên của Nhà xuất bản Farrar,Straus & Giroux, từn ...