BKC - CHẤT KHỬ TRÙNG HIỆU QUẢ TRONG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

Quản lý chất lượng nước là khâu cực kỳ quan trọng trong nghề nuôi thủy sản. Khi môitrường nước bị suy giảm tạo điều kiện cho sự phát triển của mầm bệnh như là virút,vi khuẩn, nấm, nguyên sinh động vật ... Để khống chế sự bùng phát cũng như lantruyền dịch bệnh gây ra bởi các nhóm trên thì việc sử dụng các chất khử trùng là cầnthiết.BKC (Benzalkonium Chloride - C6H5CH2N(CH3)2RCl) với tên hóa học đầy đủ là alkyldimethyl benzyl ammonium chloride, một hợp chất hữu cơ bắt đầu được đưa vào sửdụng vào năm 1935. Tiêu thụ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BKC - CHẤT KHỬ TRÙNG HIỆU QUẢ TRONG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN BKC - CHẤT KHỬ TRÙNG HIỆU QUẢ TRONG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN Ths. Huỳnh Trường Giang, Khoa Thủy sản, Đại Học Cần Thơ.Quản lý chất lượng nước là khâu cực kỳ quan trọng trong nghề nuôi thủy sản. Khi môitrường nước bị suy giảm tạo điều kiện cho sự phát triển của mầm bệnh như là virút,vi khuẩn, nấm, nguyên sinh động vật ... Để khống chế sự bùng phát cũng như lantruyền dịch bệnh gây ra bởi các nhóm trên thì việc sử dụng các chất khử trùng là cầnthiết.BKC (Benzalkonium Chloride - C6H5CH2N(CH3)2RCl) với tên hóa học đầy đủ là alkyldimethyl benzyl ammonium chloride, một hợp chất hữu cơ bắt đầu được đưa vào sửdụng vào năm 1935. Tiêu thụ toàn cầu vào năm 2005 vào khoảng gần 2 triệu tấn vàonhiều mục đích khác nhau như xử lý vải sợi, giấy, xử lý nước, vệ sinh dụng cụ y tế,chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, ... BKC là một hỗn hợp alkylbenzyldimethylammonium với sự thay đổi khác nhau của nhóm alkyl, thường là C12, C14,C16, C18. BKC là một chất tác động bề mặt chứa nguyên tử nitơ tích điện dương cóthể liên kết với 4 gốc hữu cơ và một nhóm axít. Nhóm hữu cơ có thể là alkyl, aryl,aralkyl. Chúng được tổng hợp từ một amin và một tác nhân alkyl.Hợp chất BKC có hoạt tính tác động rất nhanh và thời gian hoạt động của hoạt chấtmang tính vừa phải. Benzalkonium Chloride có thể được gọi với các tên gọi khác nhau:BKC, BAC ... nhưng ở Việt Nam, BKC là tên gọi phổ biến.Cơ chế gây độcCơ chế chính xác của BKC lên sinh vật hiện nay vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ.Tuy nhiên, cơ chế được biết đến là sự ngăn chặn hoạt tính của một số enzyme trongtế bào. Cơ chế gây độc của BKC là sự xâm nhập của nhóm lipophilic alkyl vào trongmàng tế bào, làm thay đổi tầng kép của phân tử phospholipid, dẫn đến sự suy yếu củamàng tế bào và phá hủy màng tế bào. Kết quả của quá trình này là làm ngưng trệ quátrình điều khiển của các enzyme điều tiết quá trình hô hấp và trao đổi chất của tế bào.Hoạt tính của BKC ít bị ảnh hưởng bởi pH của môi trường ao nuôi, nhưng về cơ bảnhoạt tính sẽ gia tăng khi nhiệt độ và pH tăng, cũng như thời gian tiếp xúc của BKC lênsinh vật. Hoạt tính hóa học của BKC sẽ bị giảm hoặc không có tác dụng khi sử dụngchung với các hợp chất hữu cơ như xà phòng, các hợp chất tẩy rửa bề mặt tích điệnâm như sodium laurilsulfate hay sodium dodecyl sulfate (SDS), sodium lauryl ethersulfate (SLES) ... Hơn nữa, nước có độ cứng và độ đục cao cũng sẽ làm giảm tác dụngcủa BKC.Công dụngBKC được sử dụng rộng rãi trong trại giống, ao nuôi nhằm khử trùng ấu trùng, bể, aovà các vật dụng khác. Hiện nay chưa có bằng chứng chứng minh BKC có sự tích lũysinh học hoặc tồn lưu trong môi trường. Việc sử dụng BKC trong việc khử trùngđược cho là an toàn đối với tôm cá nuôi và môi trường. Việc kết hợp BKC và Formalincũng cho kết quả cao trong việc khử trùng. BKC có chức năng tiêu diệt vi khuẩn, nấm,protozoa và một số loại virút. Nhóm vi khuẩn gram dương (+) thường nhạy cảm đốivới BKC hơn là nhóm vi khuẩn gram âm (-).Trong ao nuôi thủy sản, BKC có tác dụng khống chế sự phát triển của tảo. Tuy nhiên,khả năng diệt tảo của BKC phụ thuộc vào độ dầy vách tế bào của tảo. Nhóm tảokhông có vách tế bào thường nhạy cảm với BKC. BKC cũng được sử dụng để khốngchế hiệu quả các bệnh về vi khuẩn trong ao nuôi gây ra bởi các nhóm vi khuẩnEdwardsiella, Vibrio, Staphylococcus, và Aeromonas. Ngoài ra, ở liều lượng thấp cũngcó khả năng kích thích tôm lột xác.Liều lượng sử dụngCác sản phẩm thương mại BKC thường có nồng độ thay đổi 10 - 80% tùy theo nhàsản xuất. Nhìn chung, liều lượng sử dụng tùy thuộc vào nồng độ hoạt chất của BKC.Tùy theo mục đích mà BKC được sử dụng ở các liều lượng khác nhau:- Vệ sinh trại, dụng cụ, thiết bị trong trại giống: 1,5 - 2 mg/L.- Phòng bệnh, giảm mật độ tảo: 0,5 - 1 mg/L.- Xử lý ao lắng, nguồn nước cấp: 2 mg/L.- Sát trùng nền đáy khi cải tạo ao: 3 - 4 mg/L.- Trị bệnh: 1,0 - 1,5 mg/L, pha loãng và sử dụng trực tiếp xuống ao nuôi. ...