BỒ HOÀNG (Kỳ 1)

Tên Việt Nam:Vị thuốc Bồ hoàng còn gọi Cây cỏ nến, Bồ đào, Hương bồ, Bông nên, Bông liễng.Hương bồ, Cam bố, Tiếu thạch Sanh bồ hoàng, Sao bồ hoàng, Bồ hoàng thái (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).Tác dụng:Hoạt huyết, khử ứ, lương huyết, chỉ huyết, đồng thời có tác dụng tiêu sưng ra mủ.Tính vị: Vị ngọt, tính bình (Trung Dược Học).Qui kinh: Vào kinh Can, Tỳ, Tâm bào lạc (Trung Dược Học).Chủ trị:Trị thống kinh do ứ huyết, đau ứ hoặc rong kinh sau khi sinh, ứ đau do té ngã, chấn thương, sưng, làm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BỒ HOÀNG (Kỳ 1) BỒ HOÀNG (Kỳ 1) Tên Việt Nam: Vị thuốc Bồ hoàng còn gọi Cây cỏ nến, Bồ đào, Hương bồ, Bông nên,Bông liễng.Hương bồ, Cam bố, Tiếu thạch Sanh bồ hoàng, Sao bồ hoàng, Bồhoàng thái (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển). Tác dụng: Hoạt huyết, khử ứ, lương huyết, chỉ huyết, đồng thời có tác dụng tiêusưng ra mủ. Tính vị: Vị ngọt, tính bình (Trung Dược Học). Qui kinh: Vào kinh Can, Tỳ, Tâm bào lạc (Trung Dược Học). Chủ trị: Trị thống kinh do ứ huyết, đau ứ hoặc rong kinh sau khi sinh, ứ đau do téngã, chấn thương, sưng, làm mủ, họng sưng đau. Xuất huyết bên ngoài do ngoạithương, đắp lên. Nhị cái cũng có công dụng rịt vào nơi chảy máu. Liều dùng: Dùng từ 3 – 9g Kiêng kỵ: Âm hư, không bị ứ huyết không được dùng. Cách dùng: Dùng sống có tác dụng lợi tiểu, tiêu viêm, tiêu ứ huyết, hành huyết. Saođen có tác dụng cầm máu, bổ huyết (Lôi Công Bào Chế Dược Tính Luận). TÌM HIẾU SÂU THÊM VỀ BỒ HOÀNG Tên khoa học: Typha Angustata Bory Et Chaub. Họ khoa học: Typhaceae. Tên gọi: Tên cây cỏ Nến vì hoa như cây nến. Mô tả: Cây thảo cao 1,5 đến 3m. Thân tròn lá hình bàn dài, mọc thành 2 hàng,có bẹ to. Hoa đơn tính cùng gốc, họp thành bông riêng biệt nhưng thường nằmtrên một trục chung, bông đực ở trên, bông cái ở dưới, hai bông cách nhau mộtquãng ngắn. Cả cụm hoa trông như một cây nến màu đỏ. Nhị ở hoa đực bao bởilông ngắn màu vàng, rất nhiều hạt phấn. Bông cái có cột nhụy dài, có nhiềulông trắng hay hơi hung, bầu có hình chỉ. Quả nhỏ hình thoi, khi chín mở dọc. Phân biệt: 1) Cây cỏ nến nam (Typha javanica Graebn) là cây thảo cao 1,3-2,2mthân cứng, lá hẹp đầu thuôn. Bông hoa đực và bông hoa cái cách nhau 1,2-4cm.Bông đực hình trụ dài, có lông màu hung, nhị có chỉ mảnh ngắnm, bao phấnhình chỉ, hạt phân nhỏ màu vàng. Bông cái đỏ hơn ở loài trên, hình trụ cột nhụydài, có nhiều lông mảnh, bầu có đầu nhụy màu nâu. Có quả vào tháng 1-2. Câycó nhiều ở Miền nam Việt Nam. Mầm cây non và nhị hoa có thể ăn được. Lôngvàng và nhị hoa được dùng làm thuốc như cây Cỏ nến trên. 2) Ngoài ra người ta còn dùng Cây Typhaorientalis G.A Stuart là câyCỏ nến cao từ 1,5-3m có thân rễ. Lá dài hẹp. Hoa đơn tính cùng gốc, họp thànhbông riêng cách nhau 0,6-5,5cm nằm trên cùng một trục chung: bông đực ởtrên, bông cái ở dưới. Nhị ở hoa đực bao bọc ở những lông ngắn màu vàng nâu,bông cái có lông nhạt hơn quả nhỏ, hình thoi, khi chín mở theo chiều dọc. 3) Ngoài những cây trên ra, người ta còn lấy phấn của những cây cùnghọ với tên Bồ hoàng như Typha angustifolia L. Typha latifolia L.,Typhadavidiana hand Mazz., Typha minima Funk... 4) Cần phân biệt với Cây Thạch Xương bồ (Acorus gramineus Soland)cũng được gọi là Bồ hoàng (Xem: Thạch xương bồ). Địa lý: Cây mọc ở khắp nơi đầm lầy ở Việt Nam, nhưng vị này đã phải nhập củatrung Quốc. Thu hái, sơ chế: Thu hoạch vào tháng 4 chọn lặng gió, cắt bông hoa phơi khô, thứ vàng làtốt (nếu trời râm phải trải ra, tránh ủ nóng làm biến chất), dùng cối nghiền sạchlông và tạp chất, phơi lấy hột nhỏ phơi khô để dùng. Phần dùng làm thuốc: Dùng phấn hoa phơi khô của hoa đực. Dùng cả nhị đực và cái là khôngđúng. Mô tả dược liệu: Chất bột nhẹ màu vàng tươi, quan sát dưới kính hiển vi hạt hoa gần hìnhcầu hoặc hình bầu dục, phấn hoa trong bột hình sợi dài khoảng 1,5mm, màuvàng đất hoặc màu nâu nhạt. Loại cỏ màu vàng óng ánh, khô hạt nhỏ nhẹ xốpkhông lẫn tạp chất là thứ tốt, thứ phơi nâu là kém. Bào chế: Bọc 3 lần giấy nước cho sắc vàng, để nửa ngày sấy khô (Lôi Công BàoChế Dược Tính Luận). Dùng sống thì không bào chế, dùng chín thì sao qua. Bảo quản: Dễ bị hút ẩm sinh mốc, khi đem phơi phải bọc trong giấy mỏng để khỏibay. Tránh nóng quá sẽ biến chất. Đựng trong lọ kín. ...