Bồi dưỡng năng lực dạy học toán cho giáo viên tiểu học đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới

Chương trình, sách giáo khoa mới, giáo dục toán học đang hướng đến đổi mới mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học. Bài viết hệ thống các NL toán học đặc thù cần phát triển ở học sinh tiểu học từ đó nêu ra biện pháp bồi dưỡng năng lực dạy học toán theo hướng phát triển NL cho GVTH.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bồi dưỡng năng lực dạy học toán cho giáo viên tiểu học đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mớiKỷ yếu hội thảo khoa học 159 BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TOÁN CHO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ĐÁP ỨNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ThS. Phạm Đình Hòa Khoa Tiểu học, Trường CĐSP Nghệ An Tóm tắt: Theo các xu thế mới trong dạy học tích cực, để dạy học toán ở tiểu họccó hiệu quả, hình thành và phát triển cho học sinh (HS) những năng lực (NL) toán họccơ bản, đòi hỏi người giáo viên tiểu học (GVTH) không chỉ có những năng lực cơ bảnvề dạy học toán mà còn có những năng lực đặc thù, như: NL hiểu trình độ HS trongdạy học và giáo dục, NL “chế tác” tài liệu học tập, NL đánh giá các mức độ đạt đượccác NL toán học cơ bản của học sinh. Chương trình, sách giáo khoa mới, giáo dục toánhọc đang hướng đến đổi mới mục tiêu dạy học theo định hướng phát triển phẩm chấtvà năng lực người học. Bài viết hệ thống các NL toán học đặc thù cần phát triển ở họcsinh tiểu học từ đó nêu ra biện pháp bồi dưỡng năng lực dạy học toán theo hướng pháttriển NL cho GVTH [1]. 1. Mở đầu Theo Bộ GD&ĐT, chương trình giáo dục phổ thông mới được áp dụng từ năm học2020-2021 đối với lớp 1; năm học 2021-2022 với lớp 2 và lớp 6; năm học 2022-2023với lớp 3, 7 và 10; năm học 2023-2024 với lớp 4, 8, 11; năm học 2024-2025 với lớp5, 9 và 12. [2] Bộ GD&ĐT đã ban hành kế hoạch 212/KH-BGDĐT ngày 20 tháng 3 năm 2019về việc “tổ chức bồi dưỡng triển khai thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mớinăm 2019” với đầy đủ mục đích, nội dung, đối tượng và thời gian bồi dưỡng cho từngnhóm đối tượng cụ thể, chi tiêt. Tuy nhiên nội dung bồi dưỡng cho giáo viên tiểu học(GVTH) chủ yếu đang ở tầm vĩ mô, mang tính khái quát về “Hướng dẫn thực hiệnChương trình GDPT mới và Chương trình GDPT theo môn học” và “ Đổi mới phươngpháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực” mà chưađi sâu tập huấn các nội dung cụ thể theo từng chương trình môn học (CTMH). Đốivới GVTH, nội dung tập huấn như vậy sẽ rất khó khăn trong thực hiện dạy học theochương trình sách giáo khoa mới. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để GVTH cập nhật, bồidưỡng kiến thức và các kỹ năng nghề nghiệp, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệpvụ, phát triển năng lực hoạt động cá nhân, nhất là năng lực dạy học toán nhằm đápứng yêu cầu của nền giáo dục trong giai đoạn mới. Dạy học toán theo hướng phát triển NL là nội dung chương trình và các phươngpháp giáo dục phải hướng tới việc hình thành và phát triển các NL toán học cho họcsinh, để các em có thể tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo giải quyết được mọi vấn đềtrong học tập và cuộc sống. Muốn hướng tới dạy học toán theo NL thì bản thân giáoviên phải có những NL cơ bản trong dạy học và giáo dục toán học. Vì vậy, bồi dưỡngNL dạy học toán theo hướng phát triển năng lực cho GVTH là nhiệm vụ quan trọngvà phải đi trước một bước. Bài viết xin trao đổi một số biện pháp bồi dưỡng năng lực dạy học toán cho GVTH160 Kỷ yếu hội thảo khoa họctheo hướng phát triển năng lực người học. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Các năng lực dạy học toán cơ bản của giáo viên tiểu học a. Các năng lực cơ bản của giáo viên tiểu học Giáo viên tiểu học cần phải có được những kiến thức chuyên môn vững vàng, đạođức, nhân cách, là tấm gương sáng cho các em học sinh noi theo. Vì vậy GVTH cầnphải hình thành những năng lực cơ bản sau đây [5]: - Năng lực chẩn đoán: là NL nhận biết, phát hiện kịp thời sự phát triển của học sinhcũng như yêu cầu giáo dục riêng biệt. Đây là năng lực vô cùng quan trọng bởi sự pháttriển của học sinh cấp một thường không đồng đều. Nếu tất cả học sinh đều dạy theomột chương trình chung thì sẽ không mang lại hiệu quả cao. - Năng lực đánh giá: là NL nhìn nhận sự thay đổi nhận thức, kĩ năng thái độ và tìnhcảm của HS, giúp nhìn nhận tính đúng đắn của chẩn đoán và đáp ứng. - Năng lực đáp ứng: là NL đưa ra được những nội dung và biện pháp giáo dục đúngđắn, kịp thời, phù hợp với nhu cầu của HS và yêu cầu của mục tiêu giáo dục. - Năng lực triển khai chương trình dạy học: là NL tiến hành dạy học và giáo dụccăn cứ vào mục đích, nội dung đã được quy định, nhưng phù hợp với đặc điểm đốitượng. - Năng lực thiết lập mối quan hệ: Bên cạnh mối quan hệ với học sinh, giáo viêntiểu học còn phải thiết lập các mối quan hệ tốt với đồng nghiệp, phụ huynh học sinh. NL đáp ứng với trách nhiệm xã hội: là NL tạo nên những điều kiện thuận lợi chogiáo dục trong nhà trường và cuộc sống bên ngoài nhà trường. b. Các năng lực đặc thù trong dạy học toán của giáo viên tiểu học Ngoài những năng lực cơ bản của người giáo viên tiểu học, để dạy học toán cóhiệu quả, đáp ứng định hướng dạy học phát triển năng lực học sinh, GVTH cần cónhứng năng lực đặc thù sau: - Năng lực thiết kế kế hoạch dạy học toán (thiết kế bài dạy). - Năng lực hiểu trình độ học sinh trong dạy học môn toán. - Năng lực tri thức và hiểu biết của giáo viên về môn toán. - Năng lực sử dụng phương pháp, kĩ thuật và phương tiện dạy học toán. - Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm toán học. - Năng lực kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy học toán. Trong các tài liệu đã đưa ra nhiều loại NL nghề nghiệp của GVTH. Tuy nhiên,hoạt động của GVTH với tư cách là nhà giáo dục gồm 2 dạng hoạt động cơ bản: dạyhọc và giáo dục. Do vậy, khi nghiên cứu NL sư phạm của GVTH, cần nghiên cứu hệthống các NL tương ứng với 2 dạng hoạt động đó, tuy nhiên sự phân chia chỉ là tươngđối. Theo chúng tôi, việc phát triển các NL nghề nghiệp cho GVTH cần tập trung vàocác nhóm NL cơ bản: nhóm NL dạy học; nhóm NL giáo dục; nhóm NL tổ chức hoạtđộng sư phạm; nhóm NL đánh giá. Bài viết này chỉ đề cập việc bồi dưỡng nhóm NLdạy học toán cho GVTH. 2.2. Một số giải pháp bồi dưỡng năng lực dạy học toán cho giáo viên tiểu họcKỷ y ...