Bước đầu ứng dụng siêu âm xuyên sọ đánh giá co thắt mạch não ở bệnh nhân chảy máu dưới nhện do chấn thương

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm phân tích một số yếu tố nguy cơ, giá trị các triệu chứng lâm sàng và siêu âm Doppler xuyên sọ (TCD) trong chẩn đoán co thắt mạch ở bệnh nhân (BN) chảy máu dưới nhện (CMDN). Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết của tài liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bước đầu ứng dụng siêu âm xuyên sọ đánh giá co thắt mạch não ở bệnh nhân chảy máu dưới nhện do chấn thươngTẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15BƢỚC ĐẦU ỨNG DỤNG SIÊU ÂM XUYÊN SỌĐÁNH GIÁ CO THẮT MẠCH NÃO Ở BỆNH NHÂNCHẢY MÁU DƢỚI NHỆN DO CHẤN THƢƠNGLưu Quang Thuỳ*; Nguyễn Quốc Kính*TãM T¾TNghiên cứu nhằm phân tích một số yếu tố nguy cơ, giá trị các triệu chứng lâm sàng và siêu âmDoppler xuyên sọ (TCD) trong chẩn đoán co thắt mạch ở bệnh nhân (BN) chảy máu dưới nhện(CMDN). BN ít nhất được làm 03 lần TCD ở 03 thời điểm khác nhau. Đánh giá tình trạng co thắtmạch trên TCD, tốc độ trung bình và chỉ số mạch đập, so sánh co thắt giữa TCD và chụp cắt lớp64 dãy, mối liên quan giữa co thắt mạch não và độ WFNS. Kết quả: tỷ lệ co thắt mạch ở BN chấnthương sọ não (CTSN) nặng chiếm 59,8%, trong đó, co thắt nặng-vừa-nhẹ tương ứng 7,0%, 9,5%;43,3%. Tốc độ trung bình của động mạch não giữa ở nhóm co thắt mạch cao nhất (182,6 ± 58,5).Mức độ phù hợp trong chẩn đoán co thắt mạch của TCD và chụp cắt lớp vi tính 64 dãy rất cao(hệ số Kappa = 0,94). Kết luận: CMDN do CTSN nặng hay gặp ở lứa tuổi trẻ (18 - 30 tuổi). TCD làphương pháp không xâm lấn chẩn đoán co thắt mạch não tương đối chính xác, an toàn, hiệu quả.* Từ khoá: Chảy máu dưới nhện; Co thắt mạch não; Doppler xuyên sọ.INITIAL APPLICATION OF TRANSCRANIAL DOPPLER INASSESSING CEREBRAL VASOSPASM IN PATIENTS WITHSUBARACHNOID HEMORRHAGE AFTER INJURYSUMMARYSubarachnoid hemorrhage (SAH) is the most common after severe traumatic brain injury,transcranial Doppler (TCD) is a non-harmful method and can proceed continuously, every day at thebedside to diagnose, monitor cerebral vasospasm complications. Risk factors, the value of clinicalsymptoms and TCD in the diagnosis of vasospasm after SAH were analyzed. 30 patients eligibleto be included in the study. Patients were done at least 03 times TCD at different times, the pageon TCD vasospasm, average speed and pulse indicator, compare TCD spasm and 64 suitestomography, focal associated with cerebral vasospasm and the WFNS have been recorded. Results:the rate of vasospasm in patients with severe traumatic brain injury accounted for 59.8% of thesevere contraction corresponding to heavy - medium - light 7.0% - 9.5% - 43.3%. Mean flowvelocities of the middle cerebral artery vasospasm is among the highest (182.6 ± 58.5). Appropriatelevels in the diagnosis of TCD vasospasm and computerized tomography 64 range is very high(Kappa coefficient = 0.94). Subarachnoid hemorrhage due to severe brain injuries common in kidsaged 18 - 30 years old. TCD is non-invasive method of diagnosing cerebral vasospasm relativelyaccurate, safe, effective and consistent with the level of MSCT is very high.* Key words: Subarachnoid hemorrhage; Transcranial Doppler; Vasospasm.* Bệnh viện Việt ĐứcNgười phản hồi: (Corresponding): Nguyễn Quốc Kính (nguyenquockinh@yahoo.com)Ngày nhận bài: 25/12/2013; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 17/1/2014Ngày bài báo được đăng: 21/1/2014205TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2-2014 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TRÌNH KHCN KC.10/11-15ĐẶT VẤN ĐỀChảy máu dưới nhện hay gặp nhất sauCTSN nặng, nguyên nhân thứ hai là túiphình mạch não vỡ, các nguyên nhân khácít gặp hơn. Trên thực tế, ở Hoa Kỳ cókhoảng 30.000 người mắc bệnh mỗi nămvà tỷ lệ mới mắc hàng năm khoảng 8 - 10người/100.000 dân. Co thắt mạch não làmột trong những biến chứng thường gặp,chiếm khoảng 30 - 70%, là nguyên nhângây tử vong cao, để lại di chứng nặng nềcho BN, đồng thời là gánh nặng về kinh tế,tinh thần cho gia đình và xã hội.Siêu âm Doppler xuyên sọ là một phươngpháp không gây nguy hại, có thể tiến hànhliên tục, hàng ngày tại giường bệnh để chẩnđoán, theo dõi biến chứng co thắt mạchnão. Gần đây, chụp cắt lớp vi tính nhiềudãy đầu dò độ phân giải cao mạch não làphương pháp ít biến chứng, tiến hành nhanhvà khắc phục được một số nhược điểm củachụp mạch số hoá xoá nền. Do đó, chụp cắtlớp vi tính nhiều dãy và TCD có thể khắcphục được những nhược điểm trong chẩnđoán co thắt mạch não, có thể coi làphương pháp thay thế không xâm hại chochụp mạch não số hoá xoá nền.Ở Việt Nam, chưa có công trình nghiêncứu nào về giá trị triệu chứng lâm sàng vàTCD so với cắt lớp vi tính 64 dãy trong chẩnđoán co thắt mạch não ở BN CMDN. Vì vậy,chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài nàynhằm: Phân tích một số yếu tố nguy cơ,giá trị các triệu chứng lâm sàng và TCDtrong chẩn đoán co thắt mạch sau CMDN.ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁPNGHIÊN CỨU1. Đối tượng nghiên cứu.- Tiêu chuẩn chọn BN: BN chẩn đoánxác định CMDN sau CTSN nặng (Glasgow< 8 điểm), không có chỉ định mổ, có hìnhảnh CMDN trên CT-scanner.- Tiêu chuẩn loại trừ: những BN CMDNnhưng chưa làm đủ ba lần TCD và chưaMSCT. CMDN có kèm theo rối loạn đôngmáu, thiếu máu (hemoglobin < 80 g/l), bệnhvan tim, giang mai, HIV, u não…2. Phương pháp nghiên cứu.* Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu tiến cứu,cắt ngang mô tả.* Tiến hành nghiên cứu:- Nghiên cứu lâm sàng: theo một mẫunghiên cứu thống nhất: BN bị CTSN nặng(Glasgow < 8 điểm). Hỏi kỹ tiền sử chấnthương. Đánh giá toàn trạng BN, huyết áp,mạch, thân nhiệt... Các triệu chứng: hônmê, dấu hiệu thần kinh khu trú: liệt nửangười, giãn đồng tử, dấu hiệu Kernig, liệtdây thần kinh sọ-não, nôn và buồn nôn...Các biến chứng thường gặp: chảy máu táiphát, co thắt mạch não, nhồi máu não thứphát, tràn dịch não, hạ natri máu.- Nghiên cứu cận lâm sàng: chụp cắt lớpvi tính sọ-não: tất cả được chụp cắt lớp vi tínhsọ-não, chụp MSCT để chẩn đoán nguyênnhân và chẩn đoán co thắt mạch não. Xétnghiệm dịch não-tủy: chọc dò thắt lưng khichụp cắt lớp vi tính sọ-não bình thường(fisher độ 1).- Nghiên cứu co thắt mạch não sau CMDN:+ Lâm sàng co thắt mạch não thứ phátsau CMDN: BN hôn mê thở máy, tri giácxấu dần. Co thắt mạch nặng có thể liệt nửangười, liệt thần kinh sọ-não.+ Nghiên cứu hình ảnh TCD: BN đượclàm TCD bằng máy S ...